Thông tin bất cân xứng

Trong bài giảng này, chúng tôi sẽ giới thiệu một cách ngắn gọn ba lớp bài toán quan trọng trong chủ đề về thông tin bất cân xứng, đó là lựa chọn ngược (còn gọi là lựa chọn bất lợi – adverse selection), rủi ro đạo đức (còn được dịch là tâm lý ỷ lại - moral hazard), và phát tín hiệu (signaling).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thông tin bất cân xứng Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Kinh tế vi moâ Thoâng tin baát caân xöùng Nieân khoùa 2004 - 2005 THOÂNG TIN BAÁT CAÂN XÖÙNG Trong baøi giaûng naøy, chuùng toâi seõ giôùi thieäu moät caùch ngaén goïn ba lôùp baøi toaùn quan troïng trong chuû ñeà veà thoâng tin baát caân xöùng, ñoù laø löïa choïn ngöôïc (coøn goïi laø löïa choïn baát lôïi – adverse selection), ruûi ro ñaïo ñöùc (coøn ñöôïc dòch laø taâm lyù yû laïi - moral hazard), vaø phaùt tín hieäu (signaling). Ñieåm gioáng nhau cô baûn cuûa caùc baøi toaùn naøy laø trong moãi baøi toaùn thöôøng coù hai beân, trong ñoù moät beân coù lôïi theá veà thoâng tin (informed party), coøn beân kia bò baát lôïi veà thoâng tin (uninformed party). Thoâng tin ôû ñaây coù theå laø moät haønh ñoäng (action) hay moät ñaëc ñieåm (characteristic) cuûa beân coù lôïi theá veà thoâng tin. Chaúng haïn nhö treân thị trường baùn xe cuõ, ngöôøi baùn haøng thöôøng coù thoâng tin ñaày ñuû vaø chính xaùc hôn veà thöïc traïng chaát löôïng cuûa chieác xe mình ñaõ söû duïng, coøn ngöôøi mua thöôøng bò rôi vaøo traïng thaùi baát lôïi veà thoâng tin. Ñaây laø moät ví duï veà thoâng tin baát caân xöùng lieân quan ñeán moät ñaëc ñieåm naøo ñoù (maø ôû ñaây laø chaát löôïng xe) cuûa ñoái töôïng giao dòch. Moät ví duï cho söï baát caân xöùng thoâng tin veà haønh ñoäng laø moái quan heä giöõa ngöôøi chuû doanh nghieäp vaø ngöôøi baùn haøng hay người thöøa haønh noùi chung. Ngöôøi chuû doanh nghieäp khoâng bieát moät caùch chính xaùc laø lieäu ngöôøi baùn haøng coù taän taâm vôùi coâng vieäc hay khoâng vì söï noã löïc khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù theå ñöôïc quan saùt tröïc tieáp vaø ñöôïc ño löôøng moät caùch chính xaùc. Ñeå phaân bieät ba lôùp baøi toaùn naøy, chuùng ta coù theå söû duïng tieâu thöùc ñôn giaûn sau. Trong tình huoáng löïa choïn ngöôïc, beân coù lôïi theá veà thoâng tin coù moät ñaëc ñieåm naøo ñoù (chaúng haïn nhö chaát löôïng saûn phaåm, tình traïng söùc khoûe, söï laønh maïnh veà taøi chính v.v.) maø beân kia khoâng theå quan saùt vôùi ñoä chính xaùc tuyeät ñoái; vaø vì vaäy beân coù lôïi theá thoâng tin tìm caùch che giaáu hay boùp meùo nhöõng thoâng tin coù tính caù nhaân naøy (private information) theo höôùng coù lôïi cho mình. Ngöôïc laïi, beân baát lôïi veà thoâng tin phaûi tìm caùch ñeå buoäc beân kia phaûi boäc loä ñaëc ñieåm cuûa mình thoâng qua nhöõng chính saùch hay raøng buoäc naøo ñoù. Cuõng töông töï nhö vaäy cho tình huoáng ruûi ro ñaïo ñöùc, chæ khaùc laø trong tình huoáng ruûi ro ñaïo ñöùc, coù moät söï baát caân xöùng thoâng tin veà haønh ñoäng cuûa caùc beân tham gia, vaø beân coù lôïi theá veà thoâng tin coá gaéng che ñaäy hoaëc gaây nhieãu haønh ñoäng theo höôùng coù lôïi cho mình. Coøn trong baøi toaùn phaùt tín hieäu, ngöôøi coù thoâng tin caù nhaân (ñoàng thôøi laø ngöôøi coù lôïi theá veà thoâng tin) coù nhu caàu phaùt tín hieäu ñeå thoâng tin cho beân kia veà nhöõng ñaëc ñieåm hay haønh ñoäng cuûa mình. Theo caùch tieáp caän cuûa lyù thuyeát troø chôi thì trong moâ hình löïa choïn ngöôïc, beân baát lôïi veà thoâng tin thieáu thoâng tin veà ñaëc ñieåm cuûa beân kia vaø phaûi di chuyeån (ra quyeát ñònh hay haønh ñoäng) tröôùc; coøn trong moâ hình ruûi ro ñaïo ñöùc, beân baát lôïi veà thoâng tin thieáu thoâng tin veà haønh ñoäng cuûa beân kia vaø phaûi di chuyeån tröôùc. Trong moâ hình phaùt tín hieäu beân coù lôïi theá veà thoâng tin di chuyeån tröôùc ñeå thoâng tin cho beân kia veà ñaëc ñieåm hay haønh ñoäng cuûa mình. Vì baøi toaùn phaùt tín hieäu treân thị trường lao ñoäng cuûa Spence ñaõ ñöôïc trình baøy trong phaàn Nhaäp moân Lyù thuyeát troø chôi (xem baøi ñoïc) neân ôû ñaây chuùng toâi khoâng thaûo luaän laïi. Vũ Thaønh Tự Anh 1 Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Kinh tế vi moâ Thoâng tin baát caân xöùng Nieân khoùa 2004 - 2005 § 1. LỰA CHỌN NGƯỢC THỊ TRƯỜNG HÀNG HOÁ ĐÃ QUA SỬ DỤNG: TÌNH TRẠNG KHÔNG CHẮC CHẮN VỀ CHẤT LƯỢNG VÀ CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG1 Giaû söû coù 2 nhoùm ngöôøi tham gia vaøo thò tröôøng xe cuõ. n Nhoùm thöù 1 coù haøm thoûa duïng: u1 = M + ∑ xi , i =1 n 3 Nhoùm thöù 2 coù haøm thoûa duïng: u 2 = M + ∑ xi , i =1 2 trong ñoù xi laø möùc chaát löôïng cuûa xe thöù I, vaø M laø caùc haøng hoùa khaùc vaø coù ñôn giaù baèng ñôn vò. Löu yù raèng giaù trò cuûa 1 chieác xe baát kyø ñoái vôùi ngöôøi ôû nhoùm 2 luoân luoân cao hôn so vôùi nhoùm 1. Ñeå ñôn giaûn, haõy nghó raèng nhoùm 1 bao goàm nhöõng ngöôøi baùn, coøn nhoùm 2 bao goàm nhöõng ngöôøi mua. Roõ raøng laø neáu thoâng tin caân xöùng thì thò tröôøng seõ hoaït ñoäng vì thoâng qua hoaït ñoäng mua baùn caû hai nhoùm cuøng ñöôïc lôïi. Moät giaû ñònh quan troïng trong moâ hình laø thoâng tin baát caân xöùng. Nghóa laø ngöôøi baùn bieát roõ chaát löôïng xe hôi hôn ngöôøi mua, do vaäy coù lôïi theá veà thoâng tin. Moät heä quaû quan troïng cuûa giaû ñònh naøy laø tuy xe cuõ coù möùc chaát löôïng khaùc nhau nhöng laïi ñöôïc baùn vôùi giaù nhö nhau treân thò tröôøng (ví duï 2 chieác xe cuõ cuøng nhaõn hieäu, cuøng ñôøi xe, cuøng chaïy ñöôïc moät khoaûng caùch nhö nhau thì seõ ñöôïc baùn vôùi giaù nhö nhau.) Goïi µ laø chaát löôïng bình quaân cuûa xe ñöôïc rao baùn treân thò tröôøng. Giaû söû chaát löôïng xe (xi) laø 1 bieán coù phaân phoái ñoàng ñeàu trong khoaûng [0,2]. Cung caàu xe cuõ cuûa nhoùm 1: Y1 Neáu µ ≥ P ⇒ D1 = P µ < P ⇒ D1 = 0 Löu yù raèng nhöõng xe coù chaát löôïng lôùn hôn P treân thöïc ...