Thông tin về 4 cái mới trong Khoa học xã hội

Thông tin về 4 cái mới trong Khoa học xã hội trình bày cách nhận thức lại cơ sở lý luận của thông tin khoa học và vai trò của nó trong sự phát triển của khoa học hiện đại, cả khoa học tự nhiên, khoa học công nghệ và KHXH&NV. Thông tin về 4 cái mới trong KHXH: Thành tựu mới, Luận điểm mới, phương hướng mới, phương pháp mới,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thông tin về 4 cái mới trong Khoa học xã hộiThông tin về 4 cái mới trong khoa học xã hộiPh¹m Khiªm Ých(*)Tãm t¾t: CÇn nhËn thøc l¹i c¬ së lý luËn cña th«ng tin khoa häc vµ vai trß cña nãtrong sù ph¸t triÓn cña khoa häc hiÖn ®¹i, c¶ khoa häc tù nhiªn, khoa häc c«ng nghÖvµ KHXH&NV. Th«ng tin vÒ 4 c¸i míi trong KHXH: thµnh tùu míi, luËn ®iÓm míi,ph−¬ng h−íng míi, ph−¬ng ph¸p míi, ®−îc x¸c ®Þnh lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña th«ngtin KHXH ë n−íc ta, còng lµ nhiÖm vô cña ViÖn Th«ng tin KHXH.Tõ kho¸: Khoa häc x· héi, Th«ng tin khoa häc, L−îc thuËt, Tæng thuËtViÖn Th«ng tin KHXH ra ®êi vµothêi ®iÓm ®Æc biÖt. Ngµy 8/5/1975 ®óng mét tuÇn sau khi kÕt thóc chiÕntranh, lËp l¹i hßa b×nh, Thñ t−íngPh¹m V¨n §ång ký QuyÕt ®Þnh thµnhlËp ViÖn trªn c¬ së thèng nhÊt Th− viÖnKHXH víi Ban Th«ng tin KHXH. QuyÕt®Þnh thµnh lËp ViÖn ghi râ: “ViÖn cãchøc n¨ng nghiªn cøu, th«ng b¸o, cungcÊp tin tøc vµ t− liÖu vÒ KHXH cho c¸cc¬ quan cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ c¸c tæchøc quÇn chóng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víic«ng t¸c KHXH”. (Ngay tõ khi míi thµnh lËp, ViÖn ®·chó träng nghiªn cøu nhu cÇu cña ng−êidïng tin vµ ph−¬ng thøc ®¸p øng nhucÇu ®ã. Ng−êi dïng tin ë ViÖt Nam cã 3nhãm chÝnh: C¸c nhµ l·nh ®¹o vµ qu¶nlý; Giíi nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y khoa(*)PGS., Phã Chñ nhiÖm Ch−¬ng tr×nh DÞchthuËt Th«ng tin KHXH&NV, thuéc Liªn hiÖp c¸cHéi UNESCO ViÖt Nam; Nguyªn Phã ViÖntr−ëng ViÖn Th«ng tin KHXH, ViÖn Hµn l©mKHXH ViÖt Nam.häc; C¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã nhu cÇu vµ“cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng t¸cKHXH”. Mçi nhãm ng−êi dïng tin trªn®©y cã yªu cÇu riªng, kh«ng gièng nhau.Tuy nhiªn, c¶ 3 nhãm ®Òu cã nhu cÇu vµ®ßi hái cao ®èi víi th«ng tin KHXH.Trong thêi gian dµi n−íc ta cã chiÕntranh, h¬n n÷a nghiªn cøu khoa häc cßnrÊt yÕu kÐm, chóng ta thiÕu nghiªmträng nh÷ng tri thøc míi ®Ó t¸i thiÕt ®Êtn−íc. Trong t×nh h×nh ®ã, ®Ó bï ®¾p sùthiÕu hôt nµy, chóng ta ph¶i “nhËp” trithøc tõ n−íc ngoµi. NhiÖm vô cña ViÖnTh«ng tin KHXH ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕulµ th«ng b¸o nh÷ng tri thøc míi, s¸chb¸o khoa häc míi tõ n−íc ngoµi. Th«ngtin khoa häc ph¶i ®i tr−íc mét b−íc, gãpphÇn “®Þnh h−íng cho ho¹t ®éng nghiªncøu”, thóc ®Èy nghiªn cøu khoa häc ëViÖt Nam.Cè GS.VS. NguyÔn Kh¸nh Toµn(1905-1993), Chñ nhiÖm ®Çu tiªn cña ñyban KHXH ViÖt Nam, ng−êi khai sinh raViÖn Th«ng tin KHXH ®· ®Ò ra ph−¬ngTh«ng tin vÒ 4 c¸i míi…h−íng, chiÕn l−îc ph¸t triÓn th«ng tinKHXH ë n−íc ta nh− sau:“Ngµy nay th«ng tin khoa häckh«ng chØ lµ c«ng cô hµng ®Çu mµ cßnlµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, lµ ®ßn bÈy cñac«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, cña sùnghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi... T«inhÊn m¹nh: Th«ng tin khoa häc lµ sùnghiÖp toµn diÖn nhÊt, s©u s¾c nhÊt vµcã hiÖu qu¶ nhÊt. Th«ng tin khoa häckh«ng ph¶i ®ãng vai trß bÞ ®éng, chØcung cÊp th«ng tin t− liÖu, mµ nã cßn cãvai trß h−íng dÉn mét c¸ch cã ý thøc,cã hÖ thèng vµ cã ®Þnh h−íng ®èi víic¸c nhµ khoa häc, mét ®èi t−îng lao®éng s¸ng t¹o, nghiªm tóc vµ lu«n lu«n®ßi hái cao, b»ng c¸c th«ng tin kÞp thêivµ chÝnh x¸c” (NguyÔn Kh¸nh Toµn,1995, tr.6-7).Nh÷ng nhiÖm vô to lín trªn ®©y chØcã thÓ thùc hiÖn ®−îc khi biÕt ph¸t huylîi thÕ cña th«ng tin khoa häc, biÕt “tæchøc vµ ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tinkhoa häc cÊp hai” nh− c¸ch nãi cña ViÖnsÜ V.A. Vinogradov. Lµ ViÖn tr−ëng ®Çutiªn cña ViÖn Th«ng tin KHXH thuécViÖn Hµn l©m Khoa häc Liªn X«, ViÖn sÜV.A. Vinogradov hiÓu s©u s¾c ®Æc tr−ngcña th«ng tin khoa häc. ¤ng viÕt: NÕucoi ngµnh khoa häc x©y dùng ®−îcnh÷ng lý thuyÕt míi, x¸c lËp ®−îc c¸csù kiÖn kh¸ch quan míi cã ý nghÜa nh−hÖ thèng th«ng tin cÊp mét, th× th«ngtin khoa häc cÊp hai lµ mét lo¹i th−îngtÇng kiÕn tróc, mét hÖ thèng bæ sung®Æc biÖt “nh÷ng tri thøc vÒ tri thøc”(Vinogradov, 1980).Tæ chøc vµ ph¸t triÓn hÖ thèngth«ng tin khoa häc cÊp hai lµ vÊn ®Ò rÊtmíi, khã kh¨n, phøc t¹p. Suèt 40 n¨mqua, tõ khi thµnh lËp ViÖn Th«ng tin9KHXH, vÊn ®Ò nÒn t¶ng lý luËn nµych−a ph¶i ®· cã sù thÊu hiÓu chung, c¶trong quan niÖm còng nh− trong tæ chøcthùc hiÖn.Trong 10 n¨m ®Çu, ViÖn Th«ng tinKHXH kh«ng ®−îc thõa nhËn lµ mét c¬quan khoa häc, mµ chØ lµ c¬ quan “phôcvô khoa häc”, phôc vô t− liÖu chonghiªn cøu khoa häc. Quan niÖm nµy ®·bÞ thùc tiÔn b¸c bá. B¸o c¸o t¹i LÔ KûniÖm ViÖn Th«ng tin KHXH 20 n¨m x©ydùng vµ tr−ëng thµnh ®· kh¼ng ®Þnh:“Thùc tiÔn ho¹t ®éng 20 n¨m qua chothÊy sù kÕt hîp nghiªn cøu vµ th«ng tinlµ ph−¬ng h−íng chiÕn l−îc cña sù ph¸ttriÓn th«ng tin KHXH. Nã ®¸p øng nhucÇu bøc xóc cña c¶ th«ng tin khoa häccòng nh− nghiªn cøu khoa häc trongqu¸ tr×nh x©y dùng nÒn “Khoa häc lín”(Big Science) ë n−íc ta, n©ng cao chÊtl−îng vµ hiÖu qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éngkhoa häc trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êtn−íc. ChØ cã sù kÕt hîp h÷u c¬ gi÷anghiªn cøu vµ th«ng tin, x©y dùng ViÖnthµnh mét c¬ quan khoa häc thùc sù,thùc hiÖn ®Çy ®ñ “chøc n¨ng nghiªncøu” mµ ngay tõ ngµy thµnh lËp, Nhµn−íc ta ®· x¸c ®Þnh cho ViÖn, míi lµmcho ViÖn Th«ng tin KHXH v−¬n lªn ®¸pøng nhu cÇu ngµy cµng n©ng cao cña x·héi hiÖn ®¹i. §iÒu nµy ch−a ph¶i ®·®−îc nhËn thøc qu¸n triÖt ...