Thử đề xuất một chương trình khung cho ngành đào tạo cơ điện tử

Bài báo phân tích những đặc thù của chuyên ngành cơ điện tử, những quan điểm về một khung đào tạo và các nguyên tắc khoa học giáo dục ( didactical principles) áp dụng cho chuyên ngành cơ điện tử, trên cơ sở đó đề xuất một chương trình khung với những mục tiêu xác định và đưa ra một số khuyến nghị có tính định hướng về thời lượng và nội dung chuyên môn cho một số cấp độ đào tạo từ trình độ trung cấp, kỹ thuật viên đến cao đẳng và đại học....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thử đề xuất một chương trình khung cho ngành đào tạo cơ điện tử Thö ®Ò xuÊt mét ch−¬ng tr×nh khung cho ngµnh ®µo t¹o C¬ ®iÖn tö PGS. TS. T¹ Duy Liªm Khoa C¬ khÝ - §HBK Hµ NéiTãm l−îc:Bµi b¸o ph©n tÝch nh÷ng ®Æc thï cña chuyªn ngµnh c¬ ®iÖn tö, nh÷ng quan ®iÓm vÒ métkhung ®µo t¹o vµ c¸c nguyªn t¾c khoa häc gi¸o dôc (didactical princples) ¸p dông chochuyªn ngµnh c¬ ®iÖn tö, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét ch−¬ng tr×nh khung víi nh÷ng môctiªu x¸c ®Þnh vµ ®−a ra mét sè khuyÕn nghÞ cã tÝnh ®Þnh h−íng vÒ thêi l−îng vµ néidung chuyªn m«n cho mét sè cÊp ®é ®µo t¹o tõ tr×nh ®é trung cÊp, kü thuËt viªn ®Õncao ®¼ng vµ ®¹i häc.1. §Æt vÊn ®ÒC¬ ®iÖn tö lµ chuyªn ngµnh tÝch hîp trong mét ph¹m trï nghÒ nghiÖp réng. C¸c khÝa c¹nhvµ vÊn ®Ò chuyªn m«n cña nã thËt ra kh«ng ph¶i lµ míi xuÊt hiÖn, tr¸i l¹i phÇn nhiÒu trong sè®ã vèn lµ nh÷ng néi dung truyÒn thèng tr−íc ®©y ®· tõng ®−îc ®Ò cËp ®Õn, ®−îc nghiªn cøuvµ xö lý trong nhiÒu ngµnh khoa häc, kü thuËt ®¬n lÎ. §iÒu míi mÎ chÝnh lµ ë quan ®iÓmtÝch hîp c¸c chuyªn ngµnh ®¬n lÎ Êy trong ®iÒu kiÖn kh«ng ngõng cËp nhËt c¸c thµnh tùukhoa häc c«ng nghÖ míi còng nh− ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®a d¹ng, phong phó vµngµy cµng tinh x¶o. ChÝnh v× vËy, viÖc ®i tíi nhÊt qu¸n gi÷a c¸c quan ®iÓm tÝch hîp kh¸cnhau cña c¸c tr−êng ph¸i chuyªn m«n lµ mét qu¸ tr×nh kiÕn gi¶i vµ th¶o luËn kh«ng hÒ ®¬ngi¶n, nã g¾n liÒn mét c¸ch h÷u c¬ víi tÝnh chÊt n¨ng ®éng, s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn liªn tôc cñab¶n th©n chuyªn ngµnh c¬ ®iÖn tö.Kh¸i niÖm “ch−¬ng tr×nh khung” còng cÇn ®−îc l−u ý ®óng møc, bëi nã chØ m« t¶ ®−îcnh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu cho mét møc ®µo t¹o nµo ®ã cña mét lÜnh vùc nghÒ nghiÖp. Trong kÕtcÊu cña “khung” th−êng bao gåm mét häc phÇn ®µo t¹o c¬ b¶n vµ mét häc phÇn ®µo t¹ochuyªn s©u, nh»m më réng vµ n©ng cao tr×nh ®é còng nh− kü n¨ng nghÒ nghiÖp trªn c¬ sëcña chÝnh c¸c häc phÇn tr−íc ®ã. Nh−ng “khung” còng bÞ kh«ng chÕ, rµng buéc bëi nhiÒu®iÒu kiÖn: luËt gi¸o dôc, thêi l−îng, môc tiªu vµ néi dung ®µo t¹o, bµi thi tèt nghiÖp, ®iÒukiÖn thõa nhËn mét tªn nghÒ, mét tr×nh ®é nghÒ nghiÖp... “Khung” l¹i cã tÝnh liªn th«ng víic¸c chuyªn ngµnh kh¸c còng nh− víi c¸c cÊp ®é ®µo t¹o kh¸c, nã võa ph¶i ®¶m b¶o chong−êi theo häc cã mét tr×nh ®é hµnh nghÒ nµo ®ã, l¹i võa ph¶i t¹o ra mét kh¶ n¨ng tù ®µo t¹o,®µo t¹o liªn tôc vµ ®µo t¹o n©ng cao cho chÝnh hä.MÆt kh¸c, ch−¬ng tr×nh khung kh«ng hµm chøa c¸c quy ®Þnh vÒ ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y.Tuy nhiªn, trong khi lùa chän c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc ®µo t¹o, nh÷ng ph−¬ng ph¸p s− ph¹m nµo®éng viªn ®−îc tÝnh chñ ®éng, quan hÖ hîp t¸c vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cao trong t− duy vµhµnh ®éng cña häc viªn ®Òu lµ thÝch hîp víi néi dung chuyªn m«n cña ngµnh häc nµy vµ ph¶i®−îc quan t©m, chó träng ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tõng bµi gi¶ng. “Khung” - bªnc¹nh tÝnh nguyªn t¾c còng cßn bao bµm mét gîi ý cho sù thÝch øng ho¸ mét c¸ch mÒm dÎovÒ thêi l−îng còng nh− vÒ néi dung chuyªn m«n ®èi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹ tÇng cô thÓ 1kh¸c nhau cña mçi c¬ së ®µo t¹o hoÆc c¸c cÊp ®é ®µo t¹o kh¸c nhau trong cïng mét hµnhlang ph¸p lý cña bé luËt gi¸o dôc.Chuyªn ngµnh tÝch hîp c¬ ®iÖn tö ®ßi hái tÝnh thùc tiÔn cao trong môc tiªu ®µo t¹o. M«itr−êng ®µo t¹o cña chuyªn ngµnh nµy v× vËy còng mang tÝnh tÝch hîp: nhµ m¸y vµ nhµ tr−êng;c«ng x−ëng vµ phßng thÝ nghiÖm, häc tËp vµ nghiªn cøu... Nh÷ng khÝa c¹nh ®ã t−ëng chõngx−a nay vèn vÉn thÕ, nh−ng ®èi víi chuyªn ngµnh c¬ ®iÖn tö, nã thËt sù ®ßi hái thiÕt thùc h¬nvµ hiÖu qu¶ h¬n. Bëi vËy ph¶i tæ chøc ®µo t¹o theo nhãm (team work), g¾n c¸c ®Ò tµi dothùc tiÔn s¶n xuÊt ®Æt ra víi néi dung häc tËp vµ nghiªn cøu (project working / learning bydoing). V¶ ch¨ng, cã g¾n c¸c ®Ò tµi häc tËp vµ nghiªn cøu víi s¶n xuÊt th× míi cã kinh phÝ ®Óduy tr× vµ ph¸t triÓn häc thuËt. Tuy vËy ®Ó thùc hiÖn ®−îc yªu cÇu cña mét “khung ®µo t¹o”,viÖc x¸c ®Þnh nhiÖm vô cho mçi ®Þa ®iÓm häc tËp lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c. Ch¼ng h¹n,nhµ tr−êng vèn lµ mét ®Þa ®iÓm ®µo t¹o ®éc lËp, mang tÝnh truyÒn thèng. Víi h¹ tÇng kü thuËtcña mét c¬ së tr−êng häc, nã cã nhiÖm vô truyÒn thô nh÷ng néi dung häc tËp mang tÝnh phæcËp, c¬ b¶n víi sù chó ý ®Æc biÖt ®Õn nh÷ng ®ßi hái cña nghÒ nghiÖp do nã ®µo t¹o. Trong qu¸tr×nh truyÒn thô kiÕn thøc, môc tiªu chÝnh yÕu cña nhµ tr−êng lµ ®¶m b¶o cho ng−êi häc tiÕpthu tèt häc phÇn ®µo t¹o c¬ b¶n vµ häc phÇn ®µo t¹o chuyªn s©u, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi choviÖc më réng vµ n©ng cao tr×nh ®é còng nh− kü n¨ng nghÒ nghiÖp trªn c¬ së cña c¸c häc phÇntr−íc ®ã vµ c¸c häc phÇn liªn th«ng kh¸c.Víi “nghÒ nghiÖp ®µo t¹o”, nhµ tr−êng mét mÆt hoµn thµnh nhiÖm vô truyÒn thô kiÕn thøcnh− trªn ®· nªu cña m×nh, mÆt kh¸c nã còng chØ lµ mét ®èi t¸c x· héi, b×nh ®¼ng víi c¸c ®èit¸c kh¸c (nh− nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, phßng thÝ nghiÖm chuyªn ngµnh, viÖn nghiªn cøu...) cïngtham gia vµo viÖc t¹o dùng mét ...