Thủ thuật 4: So sánh các con số

Đây là một thói quen tốt đối với tất cả các phóng viên. Hầu hết các con số thống kê đều có thể được so sánh với các con số thống kê tương đương trong một khoảng thời gian khác, ví như năm trước hay quý tiếp theo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thủ thuật 4: So sánh các con số Thủ thuật 4: So sánh các con sốTôi đã viết nhiều tin bằng máy chữ hoặc máy tính, và cứ mỗi lẫnngón tay tôi vươn lên hàng phím trên cùng – các con số từ 0 đến9 – là tôi lại dừng lại và tự hỏi:“So sánh với cái gì?”Đây là một thói quen tốt đối với tất cả các phóng viên. Hầu hếtcác con số thống kê đều có thể được so sánh với các con sốthống kê tương đương trong một khoảng thời gian khác, ví nhưnăm trước hay quý tiếp theo. Chúng có thể được so sánh với cáccon số thống kê tương đương từ một nơi khác, ví dụ của nướcláng giềng hoặc một công ty cạnh tranh.Nếu con số chỉ là một phần trong một tổng thể – ví dụ chỉ là lợinhuận của một bộ phận trong một công ty – thì giá trị so sánh củanó có thể là tỷ lệ phần trăm của cả tổng thể.Dưới đây là phần đầu của một bài báo trên trang nhất:Chính phủ đã chi 905,8 triệu $, chỉ thiếu 94,2 triệu $ là đạt 1 tỷ$, để trả quy mô lương công cộng phình thêm hồi tháng 4.Tất cả các độc giả – kể cả những người nước ngoài không biếtchính xác giá trị của đồng tiền – đều nghĩ rằng 905,8 triệu $ là sốtiền rất lớn. Nhưng thực ra nó trị giá khoảng bao nhiêu?Quy mô lương công cộng phình thêm – một thuật ngữ không hềđược định nghĩa trong cả bài báo – là mức tăng chung về lươngcông chức. Lẽ ra nhà báo nên đặt câu hỏi: Khoản 905,8 triệu $này so với mức chính phủ trung ương trả lương công chức nămngoái như thế nào? So với tổng số tiền mà các chính quyền địaphương trả cho công chức ra sao? Và có lẽ quan trọng là khoảng905,8 triệu $ đó chiếm bao nhiêu phần trăm tổng ngân sách quốcgia?Bài báo chẳng bao giờ cho chúng ta biết. Bằng việc trả lời nhữngcâu hỏi này – và các câu hỏi khác – khoản tiền đó mới có ý nghĩanào đó.Tin của một hãng thông tấn nói về dự án lúa mì tại một khu vựccủa một quốc gia đang phát triển, một phần trong nỗ lực củachính phủ nhằm tăng sản lượng lúa mì trong nước. Nhưng bàibáo này đưa ra nhiều câu hỏi và đã trả lời.Tin nói rằng một diện tích 225ha đang được trồng cấy. Vậy diệntích này có lớn không? So sánh với tổng diện tích trồng lúa mìnhtrong khu vực và trong toàn quốc thì sao? So sánh với năm ngoáithế nào? Chênh lệch ra sao so với mức chính phủ sẽ trả cho mộtbao ngô? Hay cho một bao kê?Rõ ràng chúng ta không có nhiều diện tích trên mặt báo cho mộtbài viết để đưa ra nhiều so sánh. Và không phải lúc nào cũng cónhững dữ liệu so sánh. Nhưng khi thu nhận được – thông thườngbằng cách thức đơn giản là hỏi ngay nguồn tin – thì những thôngtin bổ sung đó mang lại thêm nhiều ý nghĩa.Một tờ báo đưa tin rằng một nhóm vận động hành lang cho giớidoanh nghiệp đã hối thúc chính phủ nâng mức lương chịu thuếthu nhập lên 5.000$ mỗi năm. Tờ báo đưa ra so sánh với mứchiện tại là 2.000$ và nói con số kể trên cũng gấp đôi mức đề xuấtcủa tổ chức công đoàn. Đây là những so sánh đơn giản nhưngtheo tôi chúng có ý nghĩa lớn đối với bài báo.Đôi khi một phóng viên có thể biến những con số lớn thànhnhững từ mà mọi người quen dùng thường ngày. Chẳng hạn bàiviết về dự án lúa mì ở trên nói dự án này sẽ mang lại 20.000 tấnlúa mì. Tôi biết đó là con số đáng kể. Nhưng chừng đó có thể làmra bao nhiêu ổ bánh mì? Đủ ăn cho bao nhiêu gia đình?