Thực lục về cuộc đấu tranh chống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị_10

Ngày 29 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 5 [30/9/1407]Ngày hôm nay Tiền Quân Đô đốc Thiêm sự Cao Sĩ Văn mang binh đến Quảng Nguyên, giao tranh ác liệt với giặc tử trận. Lúc bấy giờ tuy đã bình định xong, nhưng các vùng khe núi tại các châu Thất nguyên (1), dư đảng giặc họ Hồ vẫn ra vào cướp phá.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực lục về cuộc đấu tranh chống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị_10Thực lục về cuộc đấu tranhchống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị Ngày 29 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 5 [30/9/1407]Ngày hôm nay Tiền Quân Đô đốc Thiêm sự Cao Sĩ Văn mang binh đếnQuảng Nguyên, giao tranh ác liệt với giặc tử trận. Lúc bấy giờ tuy đã bìnhđịnh xong, nhưng các vùng khe núi tại các châu Thất nguyên (1), dư đảnggiặc họ Hồ vẫn ra vào cướp phá. Quan Tổng binh Tân thành hầu TrươngPhụ sai Cao Sĩ Văn đến đánh bắt. Đến Quảng Nguyên bọn giặc chặn đánh,bị Sĩ Văn đánh bại chém vài chục tên. Bọn chúng bèn tập trung lại, dựavào núi lập trại cố thủ. Sĩ Văn ngày đêm công kích, trại sắp bị phá, giặc độtnhiên xuất hiện rồi bỏ chạy. Sĩ Văn mang lính cảm tử truy kích, giao tranhmãnh liệt, giặc dựa vào núi cao dùng tên và đá bắn xuống, Sĩ Văn trúngphi đạn chết. Bộ tướng tiếp tục truy kích rồi giao tranh, giặc bèn bỏ trốnvào châu Thất Nguyên. Phụ bèn sai Đô Chỉ huy Trịnh Sảng tiếp tục mangquân đến, bình định được.Sĩ Văn người huyện Hàm Dương, Thiểm Tây. Vào thời Hồng Vũ (2) xuấtthân từ Tiểu hiệu, tòng chinh tại Vân Nam và Kim Sơn, có công đượcthăng lên Yên Sơn Tả Hộ vệ Bách hộ. Lúc Thiên tử dẹp loạn trong nước, SĩVăn hăng hái đi đầu tham gia chiến trận, lập công mấy lần được thăngTiền quân Đô đốc phủ, Đô đốc Thiêm sự. Khi đánh Giao Chỉ, ra sức cầnlao phấn đấu, nhưng rốt cuộc bị tử trận. Văn là người cương trực, giỏicưỡi ngựa, bắn cung ; tử trận mọi người đều tiếc. ( Minh Thực Lục v.11, tr.0984-0985 ; Thái Tông q. 70, tr. 2b-3a)Tháng 10 năm Ðinh Hợi [1407] Giản Ðịnh Ðế lên ngôi tại Mô Ðộ, Ninh Bình.Giản Ðịnh vốn dòng dõi họ Trần, thấy quân Minh đánh dẹp họ Hồ xongkhông chịu lập nhà Trần, bèn chạy trốn đến Mô Ðộ, châu Trường Yên, phủThiên Trường [thuộc tỉnh Ninh Bình ngày nay]. Người trong phủ là TrầnTriệu Cơ chiêu mộ dân lập lên làm vua, lấy niên hiệu là Hưng Khánh. (3)Tại Ðông Triều [tỉnh Quảng Ninh ngày nay], viên Thổ hào Phạm Chân lậpTrần Nguyệt Hồ làm vua tại Bình Than, đề cờ là Trung Nghĩa quân. (4)Chú thích1. Châu Thất Nguyên thời Minh thuộc phủ Lạng Sơn; theo Ðào Duy Anh,Ðất Nước Việt Nam Qua Các Ðời (viết tắt : Đ.N.V.N.Q.C.Đ.) Huế: NXBThuận Hóa, thì đất này tương đương với huyện Tràng Định hiện nay.2. Hồng Vũ : niên hiệu của vua Thái Tổ nhà Minh từ năm 1368-1389.3. Bản dịch Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư (viết tắ t: Toàn Thư), Hà Nội: NXBKhoa Học Xã Hội, tập 2, trang 222.4. Toàn Thư, Sđd, tập 2, trang 222.Năm Mậu Tý [1408]Theo Hoàng Trung Tuyên Công Văn Tập (1) trong năm Mậu Tý Vĩnh Lạcthứ 5 [1408] tại châu Tam Ðái [tỉnh Vĩnh Phú] đầu đảng Trần Nguyên Thôinỗi dậy, bị quân Minh bắt rồi giết. Tại châu Hạ Hồng, phủ Tân An [tỉnh HảiDương], Trần Nguyên Tôn nổi dậy. Tại huyện Tuyên Hoá [ tỉnh Bắc Cạn,Thái Nguyên] Trần Nguyên Lộc nổi dậy, bị quân Minh bắt vào chính nămđó. Tại huyện Ma Lung phủ Quảng Oai [tỉnh Hà Tây] Bạch Sư Nhiễm nổidậy, nhưng chưa dẹp được. (1)Ðối phó với những khó khăn về quân sự trước mắt, quân lính tại Ðô tyGiao Chỉ không đủ dùng, nhà Minh cho điều động gấp 1 vạn quân từQuảng Ðông sang tăng cường :Ngày 19 tháng 7 năm Vĩnh Lạc thứ 6 [10/8/1408]Đô ty Giao Chỉ tâu số quân còn lưu tại các vệ, sở không đủ để phòng bị.Nay Đô chỉ Huy sứ Tôn Toàn, Quảng Đông, thống lãnh quân hơn 1 vạn,chở bằng thuyền hạm, khí giới đầy đủ ; xin cho tạm lưu lại để phòng ngự.Xét chấp nhận. (Minh Thực Lục v. 11, tr. 1090; Thái Tông q. 81, tr. 7b)Lúc bấy giờ Giản Ðịnh Ðế được dân ủng hộ, nên thế lực lớn mạnh mauchóng. Lập căn cứ tại vùng Hoá Châu [Thừa Thiên, Quảng Trị] , Nghệ An ;tướng của Giản Ðịnh là Ðặng Tất mang quân đánh giết bọn Phạm ThếCăng tại cửa bể Nhật Lệ [tỉnh Quảng Bình]. Thế Căng lúc trước hàng quânMinh, đượcTrương Phụ trao chức Tri phủ Tân Bình [tỉnh Quảng Bình], sauphản lại tự xưng là Duệ Vũ Ðại Vương (2). Rồi đại quân tiếp tục xua raBắc, lược định vùng đất các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, Hà Tây, Vĩnh Phúngày nay và uy hiếp thành Ðông Ðô [Hà Nội]. Tình hình khẩn trương, vuaMinh Thái Tông vội ra lệnh Mộc Thạnh giữ chức Chinh Di Tướng quânđiều động quân tại các Ðô ty Vân Nam, Quí Châu, Tứ Xuyên sang đánh :Ngày 7 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 6 [31/8/1408]Đô ty Giao Chỉ cùng ty Bố chánh, Án sát tâu : Nghịch tặc Giản Định cùngbọn Đặng Tất tụ tập dân chúng làm loạn, xin tăng thêm binh để tiễu bình.Định là quan cũ của họ Trần, khi đại quân đến dẹp giặc họ Lê, y ra hàng,bèn sai người đưa đến kinh sư. Rồi y cùng Trần Hy Cát bỏ trốn, cùng vớingụy quan đất Hoá Châu là bọn Đặng Tất, Nguyễn Suý mưu nổi loạn. Bọnchúng suy tôn Định làm vua, tiếm xưng kỷ nguyên Hưng Khánh, hoạtđộng tại các vùng núi non tại Hoá Châu và Nghệ An, chế tạo vũ khí, chiêutập đồ đảng. Lúc này đại quân đã về nước, bọn Định mang quân ra đánhBình Than và ải Hàm Tử ; chặn đường đi lại tại Tam Giang. Chúng đánhphá gần thành Giao Chỉ [Đông Đô], các châu huyện như Từ Liêm, Oai Man,Thượng Hồng, Đại Đường, Ứng Bình, Thạch Thất đều theo ch ...