Thực tiễn hôn nhân có yếu tố nước ngoài tại Trung Quốc

Trong thực tiễn tư pháp quốc tế về hôn nhân gia đình ở Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, hôn nhân có yếu tố nước ngoài có thể có những trường hợp như sau: kết hôn giữa người Trung Quốc và người nước ngoài được đăng ký tại Trung Quốc, kết hôn giữa người Trung Quốc và người nước ngoài được đăng ký tại nước ngoài, kết hôn giữa người nước ngoài với nhau đăng ký tại Trung Quốc, và kết hôn giữa người nước ngoài với nhau đăng ký tại nước ngoài.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực tiễn hôn nhân có yếu tố nước ngoài tại Trung Quốc30 THỰC TIỄN HÔN NHÂN CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI TẠI TRUNG QUỐC CHEN WEIZUO Giảng viên Đại học Luật Thanh Hoa, Bắc Kinh, Trung QuốcTrong thực tiễn tư pháp quốc tế về hôn nhân gia đình ở Cộng hòa nhân dân TrungHoa, hôn nhân có yếu tố nước ngoài có thể có những trường hợp như sau: kết hôngiữa người Trung Quốc và người nước ngoài được đăng ký tại Trung Quốc, kết hôngiữa người Trung Quốc và người nước ngoài được đăng ký tại nước ngoài, kết hôn giữangười nước ngoài với nhau đăng ký tại Trung Quốc, và kết hôn giữa người nước ngoàivới nhau đăng ký tại nước ngoài.Các quy định pháp luật Trung Quốc liên quan đến vấn đề hôn nhân có yếu tố nướcngoài tập trung chủ yếu ở các văn bản sau: Một số quy định về đăng ký kết hôn giữangười Trung Quốc và người nước ngoài ban hành ngày 17 tháng 8 năm 1983; Một sốquy định về thẩm quyền giải quyết các vấn đề kết hôn giữa người Trung Quốc ở nướcngoài của các Đại sứ quán và cơ quan lãnh sự Trung Quốc ở nước ngoài do Bộ ngoạigiao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Hành chính tư pháp, Bộ Tư pháp, Văn phòng ngườiTrung Quốc ở nước ngoài thuộc Hội đồng nhà nước ban hành ngày 28 tháng 11 năm1983; «Công văn về việc giải quyết một số vấn đề có yếu tố nước ngoài trong việcgiải quyết đăng ký kết hôn giữa người Trung Quốc hải ngoại ngày 9 tháng 12 năm1983 của Bộ Hành chính tư pháp; và Những nguyên tắc chung về pháp luật dân sựcủa nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, ban hành ngày 12 tháng 4 năm 1986.Nguyên tắc xung đột pháp luật trong tư pháp quốc tế của Trung Quốc liên quan đếnhôn nhân có yếu tố nước ngoài rất đơn giản: theo quy định tại điều 147, Nhữngnguyên tắc chung về pháp luật dân sự của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ngày12 tháng 4 năm 1986, có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1987, việc kết hôn giữacông dân Trung Quốc với người nước ngoài chịu sự điều chỉnh của luật của nước nơiđăng ký kết hôn. (lex loci celebrationis).Nguyên tắc xung đột pháp luật trên đây không phân biệt giữa điều kiện về nội dungvới điều kiện về hình thức. Nhưng theo ý kiến chung của các nhà nghiên cứu TrungQuốc, cần xem xét đến cả điều kiện về nội dung lẫn điều kiện về hình thức3.1. Việc kết hôn giữa công dân Trung Quốc với người nước ngoài nếu được đăng kýtại Trung Quốc thì áp dụng theo luật Trung Quốc (Điều 147, Những nguyên tắc chungvề pháp luật dân sự của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa).George là một người Anh sinh năm 1982, đến Trung Quốc vào năm 2000 để học đạihọc tại Bắc Kinh. George gặp gỡ và yêu cô Tống. Năm 2002, cô Tống tìm được việclàm trong một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Hai người quyết định kết hônvới nhau. Họ tiến hành đăng ký kết hôn tại cơ quan đăng ký kết hôn tại phường nơi côTống cư trú. Đây là một trường hợp kết hôn có yếu tố nước ngoài giữa một phụ nữTrung Quốc và một người đàn ông Anh, được đăng ký tại Trung Quốc. Như vậy, luậtTrung Quốc là luật áp dụng, bởi vì đây là luật của nơi đăng ký kết hôn. Theo điều 6khoản 1 Luật hôn nhân của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ngày 10 tháng 9 năm1980 (đã được sửa đổi, bổ sung ngày 28 tháng 4 năm 2001), tuổi kết hôn được quyđịnh là từ đủ 22 tuổi đối với nam, và từ đủ 20 tuổi đối với nữ. Vì đến năm 2002,3 Xem Huang Jin, «Guoji sifa»(Tư pháp quốc tế ), Law Press China, 1999, p. 474. Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp 31Geroge mới 20 tuổi cho nên anh ta không đáp ứng điều kiện về tuổi kết hôn theo luậthôn nhân của Trung Quốc. Do đó, đơn xin đăng ký kết hôn của anh George và cô Tốngđã bị từ chối4.Về nguyên tắc, pháp luật Trung Quốc cho phép việc kết hôn trên lãnh thổ Trung Quốcgiữa công dân Trung Quốc và người nước ngoài. Tuy nhiên, quân nhân đang tại ngũ,người làm trong ngành ngoại giao, cảnh sát, người làm những công việc bí mật vànhững người được biết đến bí mật Nhà nước thì không được phép kết hôn với ngườinước ngoài.Về hình thức kết hôn theo pháp luật Trung Quốc, đó là hình thức đăng ký dân sự theothủ tục đăng ký hộ tịch thông thường. Ngoài ra còn có một số quy định đặc biệt đốivới việc đăng ký kết hôn giữa công dân Trung Quốc và người nước ngoài: thứ nhất,việc đăng ký phải được tiến hành tại cơ quan hành chính cấp tỉnh, vùng tự trị hoặcthành phố trực thuộc trung ương nơi đương sự là người Trung Quốc có hộ khẩuthường trú; thứ hai, người nước ngoài phải trình hộ chiếu hoặc giấy tờ chứng minh vềnhân thân và quốc tịch, giấy phép cư trú do cơ quan công an cấp, bản sao công chứnggiấy chứng nhận tình trạng hôn nhân do Bộ ngoại giao của nước mà người đó có quốctịch cấp. Giấy chứng nhận này cũng có thể do Đại sứ quán hoặc cơ quan lãnh sự củanước đó tại Trung Quốc cấp. Đối với kiều dân nước ngoài sinh sống tại Trung Quốc, cóthể phải nộp thêm giấy chứng nhận của Ủy ban nhân dân phường, xã hoặc đơn vị nơingười đó làm việc.5.2. Việc kết hôn giữa công dân Trung Quốc và người nước ngoài tại nước ngoài thựchiện theo luật nước ngoài về đăng ký kết hôn (Đ.147, Những nguyên tắc chung vềpháp luật dân sự của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa). Ví dụ nếu một người TrungQuốc kết hôn với một người Việt Nam tại Việt Nam thì áp dụng theo luật Việt Nam.Việc kết hôn này sẽ được công nhận tại Trung Quốc.3. Việc kết hôn giữa những người nước ngoài thuộc các quốc tịch khác nhau nếuđăng ký tại Trung Quốc thì thực hiện theo luật Trung Quốc - ví dụ kết hôn giữa mộtngười Pháp và một người Việt Nam đăng ký tại Trung Quốc (Đ.147, Những nguyên tắcchung về pháp luật dân sự của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa).Theo «Công văn về việc giải quyết một số vấn đề có ...