Thực trạng, dự báo và các giải pháp phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử tại các ngân hàng ở Việt Nam

Bài viết này sẽ mô tả thực trạng tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử tại các ngân hàng ở Việt Nam trong thời gian qua, đồng thời đưa ra những dự báo về những mối nguy hại mà tội phạm này mang lại, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử trong thời gian tới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng, dự báo và các giải pháp phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử tại các ngân hàng ở Việt Nam THỰC TRẠNG, DỰ BÁO VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG, CHỐNG TỘI PHẠM CÔNG NGHỆ CAO TRONG LĨNH VỰC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ TẠI CÁC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM Trần Thế Hệ Thế giới chúng ta đang bước vào kỷ nguyên của nền kinh tế tri thức, trong đó khoa học và công nghệ giữ vai trò chủ đạo. Sản phẩm của khoa học và công nghệ chiếm phần lớn giá trị của nhiều hàng hóa, dịch vụ. Khoa học và công nghệ đang tạo ra sự khác biệt to lớn trong sự phát triển giữa các quốc gia với nhau. Việt Nam đang hội nhập và tham gia sâu vào “sân chơi” của khu vực và thế giới, điều đó mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho nền kinh tế nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng. Cuộc Cách mạng khoa học và công nghệ diễn ra, kèm theo dịch vụ ngân hàng số nở rộ, tội phạm công nghệ cao tấn công vào lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam có xu hướng gia tăng cả về số lượng và mức độ, tinh vi về thủ đoạn và cách thức thực hiện. Bài viết này sẽ mô tả thực trạng tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử tại các ngân hàng ở Việt Nam trong thời gian qua, đồng thời đưa ra những dự báo về những mối nguy hại mà tội phạm này mang lại, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử trong thời gian tới. 1. Thực trạng tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực thanh toán điện tử tại các ngân hàng ở Việt Nam Trên thế giới, có khoảng 4,66 tỷ người (tương đương khoảng 60% dân số toàn cầu) sử dụng internet76. Công nghệ thông tin, viễn thông trở thành một lĩnh vực mà các đối tượng tội phạm tập trung khai thác, sử dụng. Theo báo cáo của Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (INTERPOL), tội phạm sử dụng công nghệ cao đang trở thành mối nguy hại lớn trên giới với thiệt hại gây ra hàng năm khoảng 600 tỷ đô la Mỹ, cao  Thạc sĩ, giảng viên chính Khoa Luật kinh tế, Trường Đại học Luật, Đại học Huế, Email: Hett@hul.edu.vn 76 https://nghenhinvietnam.vn/tin-tuc/so-luong-nguoi-dung-internet-tren-the-gioi-dat-466-ty-73789.html. 106 hơn số tiền mà tội phạm buôn bán ma túy thu được và cứ 14 giây lại xảy ra 01 vụ phạm tội sử dụng công nghệ cao77. Ở Việt Nam, theo Công ty mạng Bkav thiệt hại do loại tội phạm công nghệ cao gây ra năm 2018 là 14.900 tỷ đồng, đặc biệt, chiếm tỷ trọng lớn trong đó là những thiệt hại xảy ra trong những lĩnh vực ngân hàng, tài chính. Nhóm tội phạm này thường tập trung tại một số tỉnh, thành phố trọng điểm, nơi diễn ra hoạt động kinh tế lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu, Hồ Chí Minh, Bình Dương…Về đối tượng phạm tội, ban đầu chỉ có một số ít người nước ngoài hoặc Việt kiều nhưng đến nay, loại tội phạm này đã mở rộng đến từ nhiều quốc gia như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Anh… Thậm chí, việc người Việt Nam sử dụng công nghệ cao để phạm tội trong lĩnh vực ngân hàng đã gia tăng, đặc biệt có cả sinh viên có hiểu biết sâu về công nghệ thông tin. tội phạm này có tổ chức, liên kết các cá nhân từ khắp nơi trên thế giới, sử dụng “lính đánh thuê” với mục tiêu tấn công vào hệ thống máy chủ của các ngân hàng từ đó hình thành lên các nhóm như: nhóm viết mã độc, phát tán mã độc, thu thập lợi ích, tái phân phối; nhóm lắp đặt thiết bị sao chép dữ liệu; nhóm sử dụng thiết bị làm giả thẻ ngân hàng; nhóm sử dụng thẻ giả để rút tiền…78 Về phương tiện phạm tội trong lĩnh vực ngân hàng, nhóm tội phạm này đã sử dụng công nghệ cao làm phương tiện thực hiện tội phạm trong khi công nghệ ngày một phát triển, đổi mới. Thủ đoạn phạm tội diễn ra ngày càng phức tạp, tinh vi dưới một số hình thức phổ biến sau: Thứ nhất, xâm phạm thiết bị điện tử, thiết bị số của ngân hàng, cá nhân, tổ chức Nhóm tội phạm này đã xâm phạm an ninh, an toàn thiết bị điện tử (máy tính, mạng máy tính), thiết bị số của ngân hàng hoặc doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có thực hiện mua bán - thanh toán trực tuyến bằng hình thức phát tán virus, phần mềm gián điệp, mã độc hại với nhiều biến thể qua thư điện tử, đường link website, diễn đàn, mạng xã hội hoặc các phần mềm miễn phí, phần mềm được sử dụng phổ biến 77 https://nhanlucnganhluat.vn/tin-tuc/thuc-trang-toi-pham-cong-nghe-cao-trong-linh-vuc-ngan-hang-o-viet- nam.html 78 https://viettinvaluation.com/giai-phap-phong-chong-toi-pham-cong-nghe-cao-trong-linh-vuc-ngan-hang-o- viet-nam.html 107 (Unikey, phần mềm đọc file PDF/ảnh…) để thu thập, trộm cắp, thay đổi/phá hủy trái phép cơ sở dữ liệu; chiếm quyền điều khiển máy chủ, sau đó thay đổi giao diện của trang web bị tấn công, tạo website giả…. Theo Bkav, năm 2018, Việt Nam có 9.300 website bị hacker xâm nhập và 30% website các ngân hàng tại Việt Nam có lỗ hổng79. Thứ hai, lừa đảo nhằm lấy cắp thông tin cá nhân Nhóm tội phạm này đã sử dụng phần mềm gửi thư rác có nội dung khuyến mại, trúng thưởng… giả danh các ngân hàng gửi đến khách hàng với yêu cầu người dùng phải đăng nhập tài khoản ngân hàng của mình và cung cấp mã xác thực mật khẩu (OTP) để nhận được phần thưởng khi khách hàng làm theo hướng dẫn thì máy tính sẽ bị cài virus, mã độc. Ngoài ra, còn có hình thức giả mạo như thông qua Facebook gửi cảnh báo đến người dùng Facebook và đề nghị bấm vào đường dẫn để chuyển hướng đến website giả mạo. Một số khách hàng của HSBC, Vietcombank, BIDV, ACB... cũng nhận được các cuộc gọi đến xưng danh là cán bộ của ngân hàng thông báo việc khách đã trúng thưởng, đề nghị khách hàng chuyển tiền để làm thủ tục nhận thưởng; hoặc thông báo thẻ tín dụng có vài vấn đề và yêu cầu cung cấp những thông tin liên quan để điều chỉnh; xưng danh là cán bộ điều tra yêu cầu nộp tiền vào một tài khoản khác để bảo lãnh, phục vụ việc điều tra.. ...