Thuốc có 'đình chỉ' thức ăn?

Sự xuất hiện bệnh lý và việc dùng thuốc không còn quá xa lạ với chúng ta. Chúng ta vẫn phải ăn và vẫn phải uống thuốc. Vậy thuốc (nhất là thuốc uống qua đường tiêu hoá) có phải là tác nhân ảnh hưởng tới tiêu hoá? Yếu tố nào tác động đến tiêu hoá? Chúng ta vẫn biết thức ăn được đưa vào hệ tiêu hoá và được phân cắt, hấp thu ở hệ cơ quan này. Song, điều mà nhiều người chưa biết là không phải cứ ăn vào thì dưỡng chất ngấm qua ruột vào máu. Thực...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc có “đình chỉ” thức ăn? Thuốc có “đình chỉ” thức ăn?Sự xuất hiện bệnh lý và việc dùng thuốc không cònquá xa lạ với chúng ta. Chúng ta vẫn phải ăn và vẫnphải uống thuốc. Vậy thuốc (nhất là thuốc uống quađường tiêu hoá) có phải là tác nhân ảnh hưởng tới tiêuhoá?Yếu tố nào tác động đến tiêu hoá?Chúng ta vẫn biết thức ăn được đưa vào hệ tiêu hoá vàđược phân cắt, hấp thu ở hệ cơ quan này. Song, điều mànhiều người chưa biết là không phải cứ ăn vào thì dưỡngchất ngấm qua ruột vào máu. Thực chất, quá trình tiêu hoávà hấp thu là một quá trình vô cùng phức tạp, cần nhiềuyếu tố bảo đảm như sự toàn vẹn về giải phẫu đường tiêuhoá, sự hoàn chỉnh về chức năng mà cụ thể là phải chế tiếtđầy đủ axit trong dịch dạ dày, sản xuất đủ các men tiêuhoá ở ruột, tụy và gan và sự bình thường về nhu động... Thuốc uống theo đường tiêu hóa có thể dẫn tới giảm hấp thu thức ăn, nhất là thức ăn giàu chất đạm.Sự xuất hiện bệnh lý không còn quá xa lạ với chúng ta vàviệc dùng thuốc không phải là một việc ít thấy. Chúng tavẫn phải ăn và vẫn phải uống thuốc. Vậy liệu rằng thuốccó là tác nhân có những ảnh hưởng tới các yếu tố trên?Thuốc, nhất là thuốc uống qua đường tiêu hoá có ảnhhưởng chút nào tới các quá trình dinh dưỡng hay không?Đó là điều mà mỗi người chúng ta, các bệnh nhân đangđược điều trị, thường thắc mắc mong một lời giải đáp.Và thuốc ảnh hưởng tới quá trình dinh dưỡng như thếnào?Thức ăn cần được axit dạ dày phân huỷ lớp màng baoquanh, tạo điều kiện để các men tiêu hoá trong dạ dày,ruột, tụy ngấm vào và tiêu hoá thức ăn. Nếu không có axitthì lớp màng này khó bị tiêu huỷ và các men này khó láchđược vào tận bên trong tảng thức ăn. Kết quả là thức ănlâu tiêu, quá trình hấp thu bị giảm xuống.Tất cả những thuốc làm giảm hoạt động tiết axit của dạdày như các thuốc điều trị viêm loét dạ dày-tá tràng sẽdẫn đến chậm tiêu và giảm hấp thu thức ăn, đặc biệt là cácthức ăn giàu chất đạm và chất béo như thịt, cá, trứng.Các thuốc làm giảm khả năng tiết mật của gan cũng làmgiảm khả năng tiêu hoá, nhất là tiêu hoá thực phẩm giàulipid như dầu thực vật, bơ, sữa, thịt mỡ. Điển hình là cácthuốc hạ sốt, chống viêm loại paracetamol, thuốc ức chếvirut viêm gan B loại lamivudin, thuốc kháng giáp loạiPTU, thuốc chống ung thư… Nếu chúng ta sử dụngnhững thuốc này kéo dài thì sẽ làm tổn thương nghiêmtrọng chức năng tế bào gan và do vậy tác động rất lớn tớikhả năng hoàn thành nhiệm vụ của hệ thống “ăn uống”này.Sự hấp thu thức ăn được thực hiện thông qua lớp nhầy bềmặt và các vi nhung mao ruột. Thế nên mọi thuốc làmbăng se niêm mạc đường tiêu hoá hay bao phủ bề mặtchức năng thì sẽ làm giảm vận chuyển và hấp thu cácphân tử chất dinh dưỡng. Có thể kể ra đây các thuốc nhưsmecta sử dụng trong điều trị tiêu chảy; bismut,phosphalugel trong điều trị viêm loét dạ dày tá tràng. Nênnếu chúng ta cứ sử dụng smecta kéo dài ngay cả khi hếttiêu chảy, lạm dụng phosphalugel chắc chắn sẽ ảnh hưởngdinh dưỡng của cơ thể.Các thuốc ức chế hoạt động của hệ thần kinh phó giaocảm hay những thuốc làm cường giao cảm thì làm giảmđậm độ dịch tiêu hoá và giảm thể tích dịch được tiết ra.Do vậy, khi sử dụng những thuốc này sẽ gây ra chậm tiêuvà kém hấp thu. Các thuốc điển hình là atropin điều trịngộ độc hay điều trị các cơn đau co thắt, prostigmin điềutrị liệt cơ. Những thuốc này làm giảm rõ rệt số lượng dịchnước bọt, thể tích dịch ruột nên giảm khả năng phân huỷthức ăn. Điều này lý giải vì sao những bệnh nhân điều trịnhược cơ lại hay cảm thấy khô miệng, chán ăn.Các kháng sinh đường ruột làm thay đổi sự cân bằng hệ vikhuẩn ruột. Những kháng sinh này khi sử dụng theođường uống vừa tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh lại vừa tiêudiệt luôn cả những vi khuẩn chức năng. Nếu sử dụng kéodài, sử dụng củng cố không đúng phác đồ, lạm dụng thuốcở người già và trẻ em có thể gây ra rối loạn tiêu hoá. Cầnchú ý tới nhóm thuốc này như metronidazol, biseptol,kalion, cefixim, cephalexin…Các thuốc nhuận tràng, thuốc xổ, thuốc tẩy như dầuparafin, glycerin uống, magiê sulfat, natri sulfat, macrogol(forax)... làm tăng nhu động ruột dẫn đến hậu quả là thứcăn qua ruột quá nhanh. Chưa đầy 4 giờ, quá trình lưuthông đã kết thúc, đi tới tận hậu môn. Tốc độ chóng mặtnày làm các men tiêu hoá không kịp ngấm vào sâu, cácphản ứng phân cắt chưa kịp thực hiện, các công đoạn hấpthu chưa kịp hoàn thành thì thức ăn đã đi... ra ngoài. Địnhlượng phân lúc này rất giàu dinh dưỡng. Với cơ chế này,các thuốc trong danh sách không phải là bạn với chứcnăng hấp thu dưỡng chất.Ngoài ra, các thuốc gây tác dụng buồn nôn, nôn, mệt mỏi,chán ăn đều ảnh hưởng tới cảm giác thèm ăn, tới khả năngăn thực phẩm, làm giảm số lượng thực phẩm đưa vào nênảnh hưởng trực tiếp và rõ nét tới chức năng cung cấpnhiên liệu cho cơ thể. Đó là một số thuốc hay gặp như cáckháng sinh macrolid, thuốc trị bệnh nhược cơ, thuốc điềutrị loét dạ dày tá tràng, thuốc kháng giáp trạng, thuốcchống ung thư... ...