Thuốc trị nhồi máu não

Tai biến mạch não (TBMN) là bệnh lý thần kinh hay gặp nhất và là một cấp cứu lớn trong y học, là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau các bệnh lý về tim mạch và ung thư, đồng thời là một bệnh gây tàn phế mắc phải ở người trưởng thành, là gánh nặng cho gia đình bệnh nhân (BN) và xã hội. TBMN gặp ở mọi nơi, tần suất mắc bệnh là 75 trường hợp/100.000 dân (theo một nghiên cứu tại Hà Nội), tỷ lệ tử vong khoảng 30% (theo một nghiên cứu tại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc trị nhồi máu não Thuốc trị nhồi máu nãoTai biến mạch não (TBMN) là bệnh lý thần kinh haygặp nhất và là một cấp cứu lớn trong y học, là nguyênnhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau các bệnh lý vềtim mạch và ung thư, đồng thời là một bệnh gây tàn phếmắc phải ở người trưởng thành, là gánh nặng cho giađình bệnh nhân (BN) và xã hội.TBMN gặp ở mọi nơi, tần suất mắc bệnh là 75 trườnghợp/100.000 dân (theo một nghiên cứu tại Hà Nội), tỷ lệ tửvong khoảng 30% (theo một nghiên cứu tại TP. Hồ ChíMinh). Bệnh tăng lên rõ rệt theo tuổi (phổ biến nhất ở lứatuổi 60 - 80), nam mắc bệnh nhiều hơn nữ. TBMN xảy raquanh năm nhưng gặp nhiều hơn về mùa lạnh và nhữngtháng chuyển mùa hoặc vào những ngày thay đổi thời tiếtđột ngột, nhiệt độ càng thấp thì TBMN càng nhiều, đặc biệtbệnh xảy ra nhiều vào lúc sáng sớm. Mạch máu bị tắc nghẽn gây nhồi máu não.TBMN bao gồm hai thể, thể nhồi máu não và thể chảy máunão. Nhồi máu não (thiếu máu não cục bộ, nhũn não) xảy rakhi một mạch máu bị tắc, nghẽn, khu vực tưới bởi mạch đóbị thiếu máu và hoại tử. Nhồi máu não chiếm khoảng 80 -85% trong tổng số các bệnh nhân TBMN. Mặc dù TBMNvẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng việc phát hiện vàđiều trị khịp thời cũng làm giảm tỷ lệ tử vong cũng như tỷlệ di chứng.Các biểu hiện lâm sàng của nhồi máu nãoBệnh thường khởi phát đột ngột hoặc từ từ, tăng dần trongvài giờ đến vài ngày đầu các triệu chứng thần kinh tùythuộc vào vị trí tổn thương như tê bì hoặc liệt nửa người,nói khó, lú lẫn...Nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng trên cần đưa ngayđến chuyên khoa thần kinh khám và làm các xét nghiệm đểchẩn đoán xác định bệnh cũng như nguyên nhân gây bệnh.Điều trị nhồi máu não như thế nào?Mục tiêu: Điều trị càng sớm càng tốt nhằm hạn chế tử vongvà di chứng cho người bệnh, bao gồm điều trị giai đoạn cấpvà điều trị dự phòng tái phát.Điều trị nhồi máu não giai đoạn cấp:- Điều trị nhằm hạn chế tổn thương các tế bào thần kinh:Các biện pháp chung (thở ôxy, chống toan máu, kiểm soátđường máu không vượt quá 12-14mg/lít); chống phù nãobằng manitol hoặc glycerol; dùng các thuốc ức chế canxi vàbảo vệ tế bào thần kinh khác như nimodipine... (trongtương lai có thể sử dụng một số thuốc bảo vệ tế bào thầnkinh như các thuốc ức chế glutamat (NMDA), các thuốc ứcchế gốc tự do).- Điều trị nhằm vào mạch máu: Làm pha loãng máu (trongnhồi máu não thì tỷ lệ hematocrite tăng do đó dẫn đến giảmlưu lượng tuần hoàn nên cần pha loãng máu nhưng phảitheo dõi chức năng tim và quản lý huyết áp; sử dụng cácthuốc chống đông và tiêu huyết khối nhưng phải theo dõivà chỉ định chặt chẽ (heparin được chỉ định trong bóc táchđộng mạch cảnh hoặc sống nền; fraciparin được chỉ địnhđiều trị dự phòng tắc động mạch phổi và động mạch chidưới; thuốc tiêu huyết khối được sử dụng trong trường hợpnhồi máu não thuộc động mạch não giữa ở những bệnhnhân được chẩn đoán sớm trong vòng 3 - 6 giờ sau tai biến,tại trung tâm đột qụy ở một số bệnh viện lớn; thuốc chốngngưng tập tiểu cầu như aspirin, plavix..., ngoài tác dụngđiều trị dự phòng còn có tác dụng trong giai đoạn cấp);khống chế huyết áp cho phù hợp, không xử dụng thuốc hạhuyết áp quá nhanh như adalat.- Điều trị và dự phòng các biến chứng: điều trị động kinh;điều trị các biến chứng tim mạch, hô hấp, biến chứngnhiễm trùng (viêm phổi, viêm đường tiết niệu…); điều trịbiến chứng teo cơ cứng khớp, loét, mảng mục…(tập phụchồi chức năng vận động; trăn trở bệnh nhân 3 - 4 giờ/1 lần;xoa bóp vùng tỳ đè…).- Những việc nên làm: nhanh chóng chẩn đoán xác địnhbệnh và nguyên nhân gây bệnh; bệnh nhân cần được nằmtrên một đệm đặc biệt như đệm hơi hoặc đệm nước trongvài ngày đầu, khi huyết động ổn định chuyển sang tư thế 30độ; thở ôxy qua ống thông mũi hoặc đặt nội khí quản nếucần; bù nước và điện giải; theo dõi tim mạch bằngmonitoring ít nhất trong 24 giờ; những việc không nên làmnhư sử dụng thuốc chống đông hoặc chống ngưng tập tiểucầu mà không chụp cắt lớp vi tính sọ não; dùng thuốc hạhuyết áp quá nhanh như adalat.Điều trị dự phòng tái phátĐiều trị tốt các yếu tố nguy cơ của TBMN như uống thuốchuyết áp thường xuyên theo đơn của bác sĩ, ăn nhạt muối,hạn chế mì chính; bỏ bia, rượu và thuốc lá; không dùngsâm, nhung hoặc cam thảo; kiểm soát tốt đường máu; hạnchế ăn mỡ động vật, thay bằng dầu thực vật; đi bộ, tập thểdục đều đặn tránh béo phì hoặc tăng cân; bóc lớp áo trongcủa động mạch cảnh khi hẹp trên 70%; điều trị thuốc chốngngưng tập tiều cầu (aspirin 100 - 300mg/ngày kéo dài 3tháng trong trường hợp nhồi máu não lần đầu hoặc thiếumáu não cục bộ thoảng qua; kéo dài 6 tháng trong trườnghợp nhồi máu não tái phát (cần tuân thủ chống chỉ định);điều trị thuốc kháng vitamin K trong trường hợp nhồi máunão có nguồn gốc từ tim. BS. Khúc Thị Nhẹn (Khoa Thần kinh - Bệnh viện E, HàNội) ...