Thuốc trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt

Phì đại lành tính tuyến tiền liệt (being prostatic hyperplasia – BPH) trước đây thường gọi là u xơ tuyến tiền liệt. Ở các nước phương Tây, có khoảng 80% nam giới trên 50 tuổi mắc BPH, còn ở nước ta khoảng 60% (theo nghiên cứu của Viện Lão khoa). Tuyến tiền liệt (TTL) thuộc cơ quan sinh dục nam là khối hình nón nặng khoảng 20g gồm các cơ trơn, mô đàn hồi cùng các ống dẫn và tuyến li ti, bao quanh cổ bàng quang. TTL là nơi sản xuất tinh dịch, dự trữ dịch này và bài...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt Thuốc trị phì đại lành tính tuyến tiền liệtPhì đại lành tính tuyến tiền liệt (being prostatic hyperplasia – BPH)trước đây thường gọi là u xơ tuyến tiền liệt. Ở các nước phươngTây, có khoảng 80% nam giới trên 50 tuổi mắc BPH, còn ở nước takhoảng 60% (theo nghiên cứu của Viện Lão khoa).Tuyến tiền liệt (TTL) thuộc cơ quan sinh dục nam là khối hình nón nặngkhoảng 20g gồm các cơ trơn, mô đàn hồi cùng các ống dẫn và tuyến li ti,bao quanh cổ bàng quang. TTL là nơi sản xuất tinh dịch, dự trữ dịch nàyvà bài xuất vào niệu đạo khi phóng tinh. Khi bị BPH, TTL sẽ tăng sảnđưa đến tăng khối lượng (có thể tăng đến 100g), nhưng lành tính (khácvới ung thư TTL là có sự phát triển tế bào ác tính). TTL phì đại sẽ dẫnđến làm tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ niệu đạo dẫn nước tiểu từbàng quang xuống, đưa đến các triệu chứng của BPH là: tiểu lắt nhắt(tiểu nhiều lần, mỗi lần một ít), tiểu đêm, tiểu són (tiểu không kiểm soátđược), tiểu khó (khó khăn khi bắt đầu tiểu, phải rặn và có cảm giác đaukhi tiểu).Dùng thuốc điều trịBPH có thể bị mắc từ nhẹ đến nặng, nếu nặng (thể hiện tiểu đêm quánhiều lần, bí tiểu) biện pháp triệt để là phẫu thuật. Trong trường hợp nhẹcó thể dùng thuốc để giúp bớt sự tăng sản của TTL, cải thiện chất lượngcuộc sống của người bệnh (giúp tiểu tiện tốt hơn). Có thể chia thuốc trịBPH ra 2 loại:Thuốc trị BPH từ dược thảo:Hiện nay có các thuốc được dùng như sau:- Permixon: cao chiết từ cây Serenoa repens. Thử trên súc vật thínghiệm, Permixon có tác dụng ức chế sự hình thành chất sinh học liênquan đến hormon sinh dục nam gây tăng sinh TTL và kìm hãm sự tăngsinh của các tế bào tuyến này. Tác dụng phụ: buồn nôn, đau bụng, đặcbiệt trong ít trường hợp có trường hợp gây chứng vú to ở nam giớinhưng sẽ hết khi ngưng thuốc.- Tadenan: cao chiết từ cây Pygeum africanum. Thử trên súc vật thínghiệm, Tadenan kìm hãm sự tăng sinh của các tế bào TTL nhưngkhông ảnh hưởng đến hoạt động của hormon sinh dục nam. Tác dụngphụ: nôn ói, tiêu chảy hoặc táo bón.- Trinh nữ hoàng cung: dược thảo đang được dùng ở nước ta, bước đầucho thấy có cải thiện rối loạn tiểu tiện do BPH.Thuốc trị BPH từ hóa dược:Ta cần biết, sự tăng sinh lành tính TTL cũng như sự xuất hiện và mức độtrầm trọng của rối loạn tiểu tiện không chỉ liên quan đến thể tích củaTTL mà còn liên quan đến sự kích thích thần kinh giao cảm gây tăngtrương lực cơ trơn của đường niệu. Sự kích thích thần kinh giao cảm tùythuộc vào sự kích thích các thụ thể có tên thụ thể 1-adrenergic, vì thếngười ta dùng các thuốc gọi là thuốc đối kháng chọn lọc thụ thể 1-adrenergic để trị BPH. Thuốc đối kháng thụ thể 1-adrenergic làm dãn cơtrơn bàng quang, dãn cơ trơn niệu đạo bị thắt lại bởi sự tăng sinh TTL,do đó cải thiện rối loạn tiểu tiện. Thuốc loại này cũng làm giảm bớt sựtăng sản lành tính của TTL.Có một số thuốc khác trị BPH theo cơ chế ức chế một enzym có tên 5-reductase và enzym này có nhiệm vụ chuyển hóa testosteron (hormonsinh dục nam) thành dihydrotestosteron. Chính dihydrotestosteron tăngcao làm tăng sinh lành tính TTL và thuốc ức chế 5-reductase vì thế đượcdùng trị BPH.Các thuốc đang dùng trị BPH hiện nay:- Finasterid (Propecia), Dutasterid (Avodart): đây là 2 thuốc trị BPHtheo cơ chế ức chế 5-reductase, riêng finasterid còn được dùng trị bệnhrụng tóc gây hói đầu ở nam giới (androgenenic alopecia). Tác dụng phụ:vú to ở nam giới, đặc biệt có thể gây bất lực, giảm ham muốn tình dục.- Alfuzosin (Xatral), Tamsulosin (Flonax), Doxazosin (Cardura),Terazosin (Hytrin): các thuốc này trị BPH theo cơ chế đối kháng thụ thể1-adrenergic, đặc biệt một số thuốc trong nhóm này còn dùng trị bệnhtăng huyết áp. TDP: hạ huyết áp tư thế đứng, chóng mặt, buồn ngủ.Những lưu ý- Người nghi ngờ bị BPH nên đi khám ở một cơ sở y tế. Bác sĩ khám xácđịnh bệnh (bằng cách thăm khám trực tràng bằng ngón tay, siêu âm TTLqua trực tràng, nếu cần sẽ làm sinh thiết tức lấy một mẫu rất nhỏ TTL đểxem dưới kính hiển vi). Có thể định lượng PSA trong máu (PSA cao cóthể là chỉ điểm của ung thư TTL), đo lưu lượng dòng nước tiểu, thể tíchnước tiểu tồn lưu…- Ngoài BPH, TTL to ra có thể do TTL bị viêm (do vi khuẩn hoặckhông) hoặc ung thư TTL. Vì vậy, rất cần khám để xác định BPH làbệnh lành tính, nếu là ác tính thì hoàn toàn không được dùng thuốc trịBPH mà phải được chữa trị theo bệnh ung thư. Nếu xác định đúng làBPH, bác sĩ sẽ cho hướng điều trị đúng đắn, nếu cần dùng thuốc sẽ chọnthuốc thích hợp hoặc có thể phải dùng đến phẫu thuật.- Đối với thuốc ức chế 5-reductase (finasterid, dutasterid) có liên quanđến chuyển hóa hormon sinh dục nam phải rất cẩn thận trong bảo quản,tồn trữ, không để cho phụ nữ có thai tiếp xúc với loại này, thậm chí bộtcủa thuốc viên nén nếu vô tình phụ nữ có thai nuốt phải sẽ ảnh hưởngđến thai. Thậm chí, người chồng đang dùng thuốc ức chế 5-reductase cólời khuyên không quan hệ tình dục với vợ có khả năng thụ thai (nếumuốn t ...