Thủy văn và thủy động lực biển Đông - Chương 1

Hải dương học khu vực và Biển Đông cung cấp các kiến thức hải dương họckhu vực của đại dương thế giới với trọng tâm là Thái Bình Dương và Biển Đông.Hải dương học khu vực có mục tiêu mô tả các đặc điểm chế độ của hệ thống đạidương thế giới. Những đặc điểm chế độ này chủ yếu được xác định trên cơ sở tậphợp, xử lý và phân tích các số liệu, dữ liệu và tài liệu hiện có về đại dương vàbiển. Những kết quả phân tích này làm cơ sở cho việc xây dựng, thử...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thủy văn và thủy động lực biển Đông - Chương 1 §inh V¨n ¦uThuû v¨n v thuû ®éng lùc biÓn ®«ng §¹i häc quèc gia H Néi 2008 http://www.ebook.edu.vn Më ®Çu H¶i d ¬ng häc khu vùc v BiÓn §«ng cung cÊp c¸c kiÕn thøc h¶i d ¬ng häckhu vùc cña ®¹i d ¬ng thÕ giíi víi träng t©m l Th¸i B×nh D ¬ng v BiÓn §«ng.H¶i d ¬ng häc khu vùc cã môc tiªu m« t¶ c¸c ®Æc ®iÓm chÕ ®é cña hÖ thèng ®¹id ¬ng thÕ giíi. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chÕ ®é n y chñ yÕu ® îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tËphîp, xö lý v ph©n tÝch c¸c sè liÖu, d÷ liÖu v t i liÖu hiÖn cã vÒ ®¹i d ¬ng vbiÓn. Nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch n y l m c¬ së cho viÖc x©y dùng, thö nghiÖm vtriÓn khai kiÓm chøng c¸c m« h×nh, c«ng cô ®¸nh gi¸ v dù b¸o h¶i d ¬ng häc®¸p øng yªu cÇu khai th¸c bÒn v÷ng t i nguyªn thiªn nhiªn v b¶o vÖ m«itr êng ®¹i d ¬ng v biÓn. §èi víi nh÷ng khu vùc v nh÷ng phÇn cña ®¹i d ¬ngthÕ giíi ch a cã ®ñ sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t hiÖn tr êng, c¸c m« t¶ ®Æc ®iÓm chÕ®é hiÖn nay chØ míi dõng l¹i ë møc gi¶ thiÕt ® îc h×nh th nh tõ c¸c kÕt qu¶nghiªn cøu lý thuyÕt. Do tÝnh chÊt liªn ng nh v ®a ng nh cña h¶i d ¬ng häc- mét trong nh÷ngbé phËn c¬ b¶n cña c¸c khoa häc tr¸i ®Êt, trong khu«n khæ cña gi¸o tr×nh n ychóng t«i chØ tËp trung m« t¶ c¸c ®Æc ®iÓm chÕ ®é h¶i d ¬ng häc vËt lý v ®énglùc häc biÓn. Nh÷ng ®Æc ®iÓm s©u h¬n vÒ ®Þa lý, ®Þa chÊt h¶i d ¬ng, ho¸ häc ®¹id ¬ng, t i nguyªn thiªn nhiªn v m«i tr êng ®¹i d ¬ng, v.v... ® îc xem xÐt riªngtrong c¸c chuyªn kh¶o hoÆc gi¸o tr×nh t ¬ng øng. Tuy nhiªn trong khu«n khægi¸o tr×nh n y, chóng t«i còng d nh mét phÇn néi dung liªn quan ®Õn nh÷ng ®Æc®iÓm chung cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn v c¸c nh©n tè g©y ¶nh h ëng ®Õn sù h×nhth nh v biÕn ®éng cña chÕ ®é h¶i d ¬ng häc vËt lý v ®éng lùc häc ®¹i d ¬ng. VÒ nguyªn lý, néi dung phÇn h¶i d ¬ng häc vËt lý ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c®Æc tr ng vËt lý cña n íc biÓn, tuy nhiªn do møc ®é ®¸p øng sè liÖu v t i liÖu®iÒu tra kh¶o s¸t, chóng ta chØ dõng l¹i ë mét sè ®Æc tr ng thuû v¨n biÓn chñyÕu nh nhiÖt ®é, ®é muèi, «-xy. Nh÷ng ®Æc tr ng n y còng ® îc ph¶n ¶nh trùctiÕp qua nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh th nh, lan truyÒn v biÕn ®éng cña c¸c khèi n íctrong biÓn v ®¹i d ¬ng. PhÇn ®éng lùc häc ®¹i d ¬ng hay thuû ®éng lùc häc biÓn ® îc giíi thiÖuth«ng qua c¸c ®Æc tr ng dao ®éng mùc n íc (sãng v thuû triÒu) v ho n l uquy m« lín trong ®¹i d ¬ng v biÓn. Víi nh÷ng néi dung trªn, gi¸o tr×nh h¶i d ¬ng häc khu vùc v BiÓn §«ng® îc chia th nh hai phÇn chÝnh: - ChÕ ®é h¶i d ¬ng häc cña c¸c ®¹i d ¬ng thÕ giíi víi träng t©m l Th¸iB×nh D ¬ng. Trong phÇn n y sÏ tr×nh b y ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Æc ®iÓm ph©n bèc¸c ®¹i d ¬ng, c¸c nh©n tè ¶nh h ëng v nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ chÕ ®é thuû v¨n v®éng lùc c¸c ®¹i d ¬ng thÕ giíi. Bªn c¹nh c¸c ®Æc ®iÓm quy m« to n cÇu sÏ xem 2 http://www.ebook.edu.vnxÐt kü h¬n Th¸i B×nh D ¬ng còng nh c¸c biÓn chÝnh kÒ cËn n»m trong giíi h¹ncña ®¹i d ¬ng lín nhÊt thÕ giíi n y. Nh÷ng néi dung ® a ra sÏ gãp phÇn l ms¸ng tá qu¸ tr×nh h×nh th nh v biÕn ®æi ®Æc ®iÓm h¶i d ¬ng häc BiÓn §«ng méttrong nh÷ng biÓn gi÷a lôc ®Þa lín trong hÖ thèng ®¹i d ¬ng thÕ giíi. - ChÕ ®é h¶i d ¬ng häc BiÓn §«ng. Trong phÇn n y sÏ ®i s©u giíi thiÖu c¸c®Æc ®iÓm tù nhiªn bao gåm ®Þa h×nh, khÝ t îng thuû v¨n v ®éng lùc häc biÓn. §Ó biªn so¹n gi¸o tr×nh n y chóng t«i sö dông mét tËp hîp c¸c tËp b¶n ®å,c¸c gi¸o tr×nh, c¸c chuyªn kh¶o, nh÷ng c¬ së d÷ liÖu v t i liÖu ®· ® îc thu thËpt¹i Bé m«n H¶i d ¬ng häc. §èi víi phÇn ChÕ ®é h¶i d ¬ng häc cña c¸c ®¹i d ¬ngthÕ giíi, t i liÖu chñ yÕu ® îc tham kho¶ v sö dông l bé gi¸o tr×nh H¶i d ¬nghäc (Oceanography) do gi¸o s M. Tomczak, §¹i häc Flinders, óc chñ biªn ® îctæ chøc H¶i d ¬ng häc liªn chÝnh phñ (IOC) thuéc UNESCO ph¸t h nh (phiªnb¶n 4.4, 2002) ®· ® îc GS Tomczak v IOC cung cÊp. T i liÖu tham kh¶o chÝnhcho phÇn ChÕ ®é h¶i d ¬ng häc BiÓn §«ng l bé s¸ch BiÓn §«ng gåm 4 tËp doCh ¬ng tr×nh Khoa häc c«ng nghÖ biÓn KHCN06 xuÊt b¶n trong c¸c n¨m 2003v 2004, gi¸o s §Æng Ngäc Thanh l Tæng biªn tËp, GS TS Lª §øc Tè, cè GSTSKH Ph¹m V¨n Ninh, GS TSKH Mai Thanh T©n v GS TSKH §Æng NgäcThanh l chñ biªn cña c¸c tËp t ¬ng øng. T¸c gi¶ ch©n th nh c¶m ¬n tËp thÓ c¸cgi¸o s vÒ nh÷ng t i liÖu quan träng n y. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n, chóng t«i ®· tham kh¶o c¸c th«ng tin cËp nhËtvÒ c¸c lÜnh vùc liªn quan còng nh c¸c sè liÖu míi nhÊt vÒ BiÓn §«ng nh»m cungcÊp c¸c kiÕn thøc mang tÝnh phæ qu¸t ®· ® îc c«ng nhËn còng nh mét sè vÊn®Ò cÇn cÇn ® îc nghiªn cøu v b n luËn thªm trong t ¬ng lai. Víi tinh thÇn ®ã, trong gi¸o tr×nh chóng t«i chØ ® a ra c¸c t i liÖu thamkh¶o chñ yÕu dÔ tiÕp cËn phôc vô l m t i liÖu häc tËp cho sinh viªn. Nh÷ng t iliÖu tham kh¶o ®· ® îc sö dông trong hai bé t i liÖu chÝnh nªu trªn sÏ kh«ng® a v o danh môc c¸c t i liÖu tham kh¶o. T ¬ng tù ®èi víi c¸c h×nh vÏ v biÓub¶ng, chóng t«i chØ dÉn nguån theo trÝch dÉn gèc cña c¸c t i liÖu tham kh¶ochÝnh. Ng êi ®äc cã thÓ xem tªn c¸c t i liÖu tham kh¶o cô thÓ th«ng qua danhmôc cã trong c¸c t i liÖu chÝnh n y. §©y l kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tËp hîp v tæng hîp c¸c t i liÖu h¶i d ¬ng häckhu vùc v BiÓn §«ng cña tËp thÓ nhiÒu nh gi¸o l m viÖc ë bé m«n H¶i d ¬nghäc trùc tiÕp gi¶ng d¹y c¸c gi¸o tr×nh H¶i d ¬ng häc khu vùc, H¶i d ¬ng häcBiÓn §«ng. Tuy nhiªn do yªu cÇu tæng hîp nhiÒu kiÕn thøc ®a ng nh v chuyªnng nh nªn kh«ng thÓ tr¸nh nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, mong nhËn ® îc c¸c ýkiÕn ®ãng gãp cña ng êi sö dông ®Ó n©ng cao chÊt l îng cña gi¸o tr×nh. 3 http://www.ebook.edu.vn Ch ¬ng 1 HÖ thèng ®¹i d ¬ng thÕ giíi 1.1. Qu¶ §Êt v §¹i d ¬ng thÕ giíi1.1.1. Nh÷ng phÐp chiÕu sö dông trong h¶i d ¬ng häc Mét trong nh÷ng trang bÞ quan träng trong h¶i d ¬ng häc còng nh trongc¸c khoa häc tr¸i ®Êt ®ã l c¸c tËp b¶n ®å (atlas). Mäi ng êi th êng chØ quan t©m®Õn c¸c né ...