Tiến tới xây dựng bộ môn “Địa chính trị” ở Việt Nam

Bài viết trình bày những mơ hồ xung quanh một khái niệm; khái niệm địa chính trị; khái niệm địa lý học chính trị; địa chiến lược; sự ra đời của một phân ngành khoa học. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiến tới xây dựng bộ môn “Địa chính trị” ở Việt NamtiÕn tíi x©y dùng bé m«n “§Þa chÝnh trÞ” ë viÖt nam nguyÔn v¨n d©n (*) “ChÝnh trÞ cña mét quèc gia n»m ë trong ®Þa lý cña nã” NapolÐon Bonaparte1. Nh÷ng m¬ hå xung quanh mét kh¸i niÖm hÕt ë viÖc thuËt ng÷ nµy kh«ng ®−îc thÓ Trong khi trªn thÕ giíi nhiÒu n−íc hiÖn trong c¸c cuèn tõ ®iÓn. ∗®· cã c¸c häc viÖn nghiªn cøu ®Þa chÝnh Trong nhiÒu cuèn tõ ®iÓn tiÕng ViÖt,trÞ, mµ viÖn ®Þa chÝnh trÞ l©u ®êi nhÊt cã vÝ dô nh− Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt cña TrunglÏ lµ ViÖn §Þa chÝnh trÞ München (§øc), t©m Tõ ®iÓn Ng«n ng÷, vÒ sau lµ Trungdo t−íng Karl Haushofer thµnh lËp n¨m t©m Tõ ®iÓn häc, do Hoµng Phª chñ1922, th× ë ViÖt Nam, ®Þa chÝnh trÞ ch−a biªn, kh«ng cã môc tõ “®Þa lý chÝnh trÞ”trë thµnh mét ngµnh nghiªn cøu ®éc vµ “®Þa chÝnh trÞ”. Cuèn Tõ ®iÓn B¸chlËp, v× thÕ, trong hÖ thèng c¸c viÖn khoa ViÖt Nam (tËp 1, Trung t©m Biªnnghiªn cøu chóng ta ch−a cã viÖn ®Þa so¹n tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, HµchÝnh trÞ. Trong hÖ thèng gi¸o dôc, ®Þa Néi, 1995) l¹i chØ cã môc tõ “®Þa lýchÝnh trÞ còng ch−a trë thµnh mét bé chÝnh trÞ” chø kh«ng cã môc tõ “®Þam«n ®éc lËp trong c¸c tr−êng ®¹i häc. chÝnh trÞ”. Môc tõ “®Þa lý chÝnh trÞ” ®−îcHiÖn t¹i chóng ta míi cã lÜnh vùc “®Þa lý ®Þnh nghÜa nh− sau:chÝnh trÞ” ®−îc gi¶ng d¹y víi t− c¸ch lµ “§Þa lý chÝnh trÞ (®Þa lý), ngµnh ®Þamét trong nhiÒu lÜnh vùc cña bé m«n lý nghiªn cøu sù ph©n bè vµ sù t−¬ng®Þa lý häc nh©n v¨n, ch¼ng h¹n nh− cña quan gi÷a c¸c lùc l−îng chÝnh trÞ trongbé m«n “®Þa nh©n v¨n vµ kinh tÕ sinh mçi n−íc còng nh− gi÷a c¸c n−íc vµ c¸cth¸i” thuéc khoa ®Þa lý cña Tr−êng §¹i nhãm trong c¸c liªn quan víi c¬ cÊu kinhhäc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Quèc tÕ x· héi, c¸c vÊn ®Ò h×nh thµnh c¸c quècgia Hµ Néi. Ngoµi viÖc ®−îc gi¶ng d¹y gia hay c¸c vïng chÝnh trÞ, biªn giíi còngh¹n chÕ trong ph¹m vi bé m«n ®Þa lý nh− c¬ cÊu hµnh chÝnh cña c¸c n−íc, c¸chäc, ®Þa chÝnh trÞ còng ®−îc ®Ò cËp ®Õn vïng. CÇn ph©n biÖt víi ®Þa chÝnh trÞphÇn nµo trong lÜnh vùc nghiªn cøu vµ (geopolitics) mµ chñ nghÜa ph¸t xÝt §øcgi¶ng d¹y quan hÖ quèc tÕ cña mét sè dïng lµm c¬ së lý luËn cho chÝnh s¸chhäc viÖn. Nh−ng nh×n chung, kh¸i niÖm bµnh tr−íng vµ thèng trÞ cña c¸c n−íc®Þa chÝnh trÞ ch−a ®−îc phæ biÕn réngr·i ë ViÖt Nam. §iÒu nµy thÓ hiÖn tr−íc (∗) PGS., TS. ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010ph¸t xÝt” (tr. 782). Trung t©m Tõ ®iÓn häc), vµ §¹i tõ ®iÓn Nh− vËy, c¸c t¸c gi¶ Tõ ®iÓn B¸ch tiÕng ViÖt cña Trung t©m Ng«n ng÷ vµkhoa ViÖt Nam ®· kh«ng c«ng nhËn ®Þa V¨n ho¸ ViÖt Nam, NguyÔn Nh− ý chñchÝnh trÞ lµ mét lÜnh vùc nghiªn cøu biªn (b¶n n¨m 1999), ®Òu kh«ng cã môckhoa häc, mµ hä coi nã lµ mét chñ tõ “®Þa lý chÝnh trÞ” vµ “®Þa chÝnh trÞ”,thuyÕt chÝnh trÞ ph¶n ®éng. mµ chØ cã môc tõ “thuyÕt ®Þa lý chÝnh ChÝnh v× thÕ mµ trong tËp 4 cña bé trÞ” ®−îc gi¶i thÝch ng¾n gän nh− sau: ®ã lµ “ThuyÕt chÝnh trÞ dùa vµo c¸c ®Æctõ ®iÓn nµy (do Nxb. Tõ ®iÓn B¸ch khoaÊn hµnh n¨m 2005), c¸c t¸c gi¶ ®· ®−a ®iÓm ®Þa lý ®Ó gi¶i thÝch, bµo ch÷a cho chÝnh s¸ch bµnh tr−íng cña c¸c n−íc ®Õra mét môc tõ ®Æc thï lµ “thuyÕt ®Þa lýchÝnh trÞ” ®Ó thay cho thuËt ng÷ “®Þa quèc” (1, tr.1608).chÝnh trÞ”, trong ®ã hä nªu mét sè mÆt MÆc dï c¸c nhµ lµm tõ ®iÓn ë n−ích¹n chÕ cña c¸c lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ ta kh«ng x¸c ®Þnh râ kh¸i niÖm ®Þatrªn thÕ giíi ®Ó phª ph¸n chÝnh b¶n chÝnh trÞ, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜath©n lÜnh vùc ®Þa chÝnh trÞ nh− sau: lµ kh¸i niÖm nµy kh«ng ®−îc nh¾c ®Õn “ThuyÕt ®Þa lý chÝnh trÞ [lµ] häc trong giíi nghiªn cøu khoa häc. Thùc tÕthuyÕt chÝnh trÞ xuyªn t¹c c¸c t− liÖu lµ cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu cña n−íc tacña khoa häc ®Þa lý ®Ó luËn chøng cho vÉn quan t©m ®Õn ®Þa chÝnh trÞ nh− lµchÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña chñ nghÜa ®Õ mét lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc quanquèc nh»m bµnh tr−íng vµ thèng trÞ thÕ träng chø kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµgiíi. ë thÕ kû XVII, cã t− t−ëng cho r»ng mét lý thuyÕt. VËy t¹i sao c¸c cuèn tõ®êi sèng x· héi ®−îc quyÕt ®Þnh bëi m«i ®iÓn vÉn phñ nhËn ®Þa chÝnh trÞ?tr−êng ®Þa lý [M«ngtexki¬ (C. de ChØ cã thÓ gi¶i thÝch r»ng c¸c nhµMontesquieu), Tuyªcg« (A. R. J. lµm tõ ®iÓn ë n−íc ta nhiÒu khi ®·Turgot)]. T− t−ëng Êy phÇn nµo cã t¸c kh«ng tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªndông tiÕn bé v× chèng l¹i quan niÖm t«n ...