Tìm hiểu chung về Hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoán

Để hiểu thêm về các dịch vụ do hệ thống đăng ký chứng khoán, lưu ký chứng khoán, bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoán, tài liệu "Tìm hiểu chung về Hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoán" bên dưới sẽ đề cập đến từng dịch vụ cụ thể.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu chung về Hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoán Tìm hiểu về Hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoánLTS: Ngày 27/7/2005, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số189/2005/QĐ-TTg về việc thành lập Trung tâm Lưu Ký Chứng khoán (TTLKCK),có nhiệm vụ thực hiện đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán và cungcấp các dịch vụ hỗ trợ việc giao dịch, mua bán chứng khoán. Để chuẩn bị cho việckhai trương và đưa TTLKCK đi vào hoạt động trong quý 2/2006, mọi công tácchuẩn bị đang được khẩn trương thực hiện. Tạp chí Chứng khoán xin giới thớithiệu với độc giả những kiến thức cơ bản về nghiệp vụ hoạt động của TTLKCK.Nói đến đăng ký chứng khoán, lưu ký chứng khoán, bù trừ và thanh toán các giaodịch chứng khoán là nói đến dịch vụ hỗ trợ giao dịch chứng khoán trên các thịtrường chứng khoán (TTCK) bao gồm cả các thị trường chính thức và thị trườngphi tập trung. Người đầu tư có thể đặt câu hỏi tại sao lại phải cần đến dịch vụ đăngký, lưu ký chứng khoán, bù trừ và thanh toán trong khi họ có thể tự bảo quản lấytài sản của mình, tìm gặp nhau để thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán, sauđó tự thanh toán chứng khoán và tiền với nhau?Câu trả lời ở đây là “hình thức giao dịch chứng khoán” đã quyết định đến vấn đềnày. Việc giao dịch và thanh toán như trên chỉ thực hiện được đối với các giaodịch tự phát, chủ yếu là trực tiếp giữa một bên mua với một bên bán, tính an toàntrong giao dịch thấp, luôn tiềm ẩn nguy cơ không thực hiện nghĩa vụ giao dịch củahoặc bên mua, hoặc bên bán, đặc biệt là khi giá cả thị trường có nhiều biến động.Trong khi đó, giao dịch chứng khoán tại các sở giao dịch chứng khoán (thị trườngtập trung), thị trường giao dịch điện tử (thị trường phi tập trung), thị trường cáccông cụ phái sinh… đều là hình thức giao dịch có tổ chức giữa nhiều bên mua bánvới nhau. Để luôn đảm bảo nghĩa vụ thực hiện hợp đồng cũng như sự an toàn chotất cả các bên tham gia mua bán, giảm thiểu chi phí giao dịch, hình thức giao dịchcó tổ chức, đòi hỏi việc thanh toán tiền và chuyển giao chứng khoán cũng phảiđược thực hiện một cách có tổ chức. Khi giao dịch chứng khoán đã được xác nhậnthực hiện, việc chuyển giao chứng khoán và thanh toán tiền sẽ được thực hiệnbằng hình thức chuyển khoản trên các tài khoản chứng khoán và tiền thông quacác bút toán ghi sổ, thay vì chuyển giao vật chất trực tiếp như trong hình thức giaodịch tự phát. Để làm được điều này, chứng khoán niêm yết hay đăng ký giao dịchtrên TTCK cần phải được lưu giữ tập trung và bất động hóa tại một nơi. Chính đòihỏi này đã dẫn đến sự ra đời của loại hình dịch vụ là đăng ký, lưu ký chứng khoán,bù trừ và thanh toán các giao dịch chứng khoán để hỗ trợ cho việc thực hiện vàhoàn tất các giao dịch chứng khoán trên các thị trường giao dịch chứng khoán cótổ chức. Sự xuất hiện của các loại hình dịch vụ này cũng đã kéo theo sự ra đời củacác tổ chức cung ứng các dịch vụ đó và hệ thống văn bản pháp quy để quản lý cáctổ chức cung ứng dịch vụ đăng ký, lưu ký chứng khoán, bù trừ và thanh toán cácgiao dịch chứng khoán.Các tổ chức cung ứng dịch vụ đăng ký, lưu ký chứng khoán, bù trừ và thanh toáncác giao dịch chứng khoán thường là các ngân hàng lưu ký (ngân hàng thương mạiđược phép hoạt động lưu ký chứng khoán), các công ty chứng khoán, được gọichung là các tổ chức lưu ký. Các tổ chức thanh toán tiền cho các giao dịch chứngkhoán là các ngân hàng thanh toán. Hoạt động của thị trường giao dịch có tổ chứccần một nơi để lưu giữ và quản lý tập trung các chứng khoán, đồng thời sự hìnhthành nhiều tổ chức lưu ký cũng đòi hỏi phải có một tổ chức đóng vai trò là tổchức lưu ký trung tâm, làm trung gian kết nối các tổ chức lưu ký này với nhau, tạocơ sở cho việc thực hiện thanh toán bằng hình thức ghi sổ. Những đòi hỏi đó đãdẫn đến sự hình thành của TTLKCK, các tổ chức lưu ký còn lại trở thành thànhviên của trung tâm lưu ký, hay còn gọi là các thành viên lưu ký. Đối với các ngânhàng thanh toán cũng vậy, cần phải có một ngân hàng đóng vai trò là ngân hàngthanh toán trung tâm, thực hiện thanh toán tiền cho tất cả các giao dịch chứngkhoán, thường là Ngân hàng Trung ương (NHTW) hay Ngân hàng chỉ định thanhtoán.Hệ thống cở sở vật chất kỹ thuật, công nghệ thông tin của trung tâm lưu ký, củacác thành viên lưu ký và của các ngân hàng thanh toán, NHTW cùng với hệ thốngpháp lý về lưu ký được gọi chung là hệ thống đăng ký, lưu ký chứng khoán, bù trừvà thanh toán các giao dịch chứng khoán, hay còn gọi tắt là hệ thống lưu ký chứngkhoán. Hệ thống lưu ký chứng khoán đảm bảo việc đăng ký, lưu ký chứng khoánđược hoàn tất trước khi chứng khoán được đưa vào giao dịch và sau khi giao dịchkết thúc các bên tham gia giao dịch sẽ lần lượt nhận được tiền và chứng khoánthông qua việc bù trừ và thanh toán chứng khoán và tiền do hệ thống thực hiện.Như vậy, cùng với sự hình thành của TTCK có tổ chức, hệ thống lưu ký chứngkhoán đã trở thành một thà ...