Tìm hiểu hiện tượng lặt lá và nở hoa mai

Khi muốn hoa mai nở đúng ngày Tết thì các nghệ nhân khuyên rằng: Lặt lá bắt đầu từ mồng 8 tới 23 tháng Chạp tùy theo kích thước nhỏ hay lớn. Và nếu năm nhuận thì phải lặt hai lần lá, một là vào nửa năm, hai là vào tháng Chạp. Như vậy phải có liên hệ nào giữa lá và nở hoa nên phải bỏ lá tùy theo kích thước nụ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu hiện tượng lặt lá và nở hoa maiTìm hiểu hiện tượng lặt lá và nở hoa mai Khi muốn hoa mai nở đúng ngày Tết thì các nghệ nhân khuyên rằng: Lặt lá bắt đầu từ mồng 8 tới 23 tháng Chạp tùy theo kích thước nhỏ hay lớn. Và nếu năm nhuận thì phải lặt hai lần lá, một là vào nửa năm, hai là vào tháng Chạp. Như vậy phải có liên hệ nào giữa lá và nở hoa nên phải bỏ lá tùy theo kíchthước nụ.Nhân tiện bàn về liên hệ giữa lá và hoa mai, tôi xin phép chia các vấn đề khoa họclàm hai khía cạnh gọi là ứng dụng kỹ thuật của vấn đề và cơ bản khoa học của vấnđề .Các nghệ nhân dựa vào kinh nghiệm mà dạy lúc nào phải lặt lá, đó là khoa học ứngdụng. Chúng ta thử tìm hiểu vấn đề khoa học cơ bản sau đây:Nụ hoa mai đã bắt đầu đậu và thấy được vào tháng 8, nó lớn dần và sau đó bung lálụa rồi nở. Nhưng kích thước lúc nở không đều, tại sao? Ta hãy tìm hiểu ngay khicó phát hoa. Nụ đã xuất hiện tháng 8, nhưng các phát hoa thành lập liên tục trongchồi ngọn hoặc chồi nách từ một vùng của bó libe mộc. Khi cắt dọc chồi ngọn thấycác phát thể lá đài, lá cánh (lá lụa), nhụy và nhị đã hiện rõ. Thời điểm giải phẫu látháng 11 (tháng 10 âm lịch), tức khoảng 2 tháng trước khi thấy nụ lú ra, từ thờiđiể m đó các phát hoa sẽ lớn dần theo hướng thượng tạo một nụ tròn bao bởi nhữnglá lụa và chờ nơi đó. Như vậy trong giai đoạn từ khi tượng hoa cho đến khi thànhnụ, các thành phần hoa chỉ tăng trưởng tức là phải huy động năng lượng do hô hấp,huy động các chất biến dưỡng từ nguồn lá nơi có quang hợp và từ rễ nơi có nướcvà chất khoáng để tổng hợp các protein cần thiết tạo hình cho các lá cánh, lá đài vv.và các enzym xúc tác các phản ứng biến dưỡng tạo màu vàng cho hoa, màu xanhlợt cho lá lụa, v.v.Sau khi nụ lớn tối đa rồi thì các thành phần của nó sẽ làm bung lá lụa ra bằngkhông chúng bị giam cầm trong bọc cứng, sẽ héo và rụng.Hiện tượng nở hoa là do sự tăng trưởng không đều của 2 bề mặt lá lụa. Biểu bìngoài thấ m nước, làm mề m tế bào và nước thấ m vào phụ với áp suất của tế bào,mặt trong lớn hơn mặt ngoài lá lụa, lá phải bung ra dưới áp lực nội tại. Vì vậy cácnghệ nhân khuyên phải phun nước thật nhiều, nếu cần phun nước ấm 40oC để làmmề m mặt ngoài mà không giết tế bào. Các lá lụa đã ép dính vào nhau nên cần nướcnóng làm tan chất giữ chúng lại. Vì vậy có nghệ nhân khuyên giữ nụ đến Tết bằngcách phết lên nụ một lớp mỏng lòng trắng trứng gà và tưới nước lôi trứng gà đi cậnngày mồng Một.Các phát hoa tuần tự xuất hiện cho đến Tết nếu ta bón phân, tưới nước đầy đủ giúpchúng tăng kích thước cho nên ta có nụ nhỏ hoặc lớn tùy điều kiện nuôi trồng,giống như ta nuôi một con vật còn trong bụng mẹ đến ngày sanh ra. Đó là mộtchương trình tạo nụ và nở hoa không hoàn nghịch. Nó phải tuần tự xảy ra do gencủa giống quyết định. Ta chỉ có thể thúc hoặc hãm lại mà thôi. Chương trình đó,dựa theo các phẫu thức cắt trong phòng thí nghiệm và thời gian nụ xuất hiện và nởcó thể tóm tắt: tượng (tược) hoa 10 tháng trước khi nụ xuất hiện vào tháng 8 nămsau và hoa nở.Trong thiên nhiên, hoa nở mùa xuân khi trời hơi lạnh và ngày ngắn làm lá rụng, vìvậy người bán hoa đốn từ trên rừng, chọn những cành có nhiều nụ lớn, bó trong ládừa giữ ẩm và đem về thành phố. Vài hôm trước khi Tết, người mua mai về cắmngay vào lọ, phun nước thường xuyên lên nụ hối chúng nở đúng ngày. Trên rừngsự thay đổi thời tiết đã làm cho lá rụng nếu đúng ngày thì nụ nở đúng Tết.Theo kinh nghiệ m nghệ nhân, phải lặt hết lá sớm hay muộn tùy theo kích thướccủa nụ. Nếu nụ nhỏ phải lặt lá mùng 8, nếu nụ to phải lặt lá 23 tháng Chạp. Vậy lácó liên hệ gì đến sự nở hoa. Như đã nói trên, sau khi phát hoa đã tượng rồi thì cầnđược nuôi tới một khối tích nhất định, đến lúc đó cần một yếu tố giúp rụng lá lụa.Yếu tố đó là sức hút nước làm mềm lá lụa và trương nước. Môi trường ẩm và thựcphẩ m đưa tới nụ, như vậy ta phải hiểu rằng lá già cản yếu tố đó, nên phải lặt bỏ đivà nếu năm nhuần phải lặt hai lần để không có lá già trước Tết vì lúc đó lá rụng vànở hoa trước Tết. Thời điểm lặt lá là thời điểm quyết định sự nở hoa. Yếu tố cản sựtrương nước đó, xuất xứ từ lá già 12 tháng tuổi là một chất ức chế, có thể là axítabscisic, thường được tập trung trong lá già và được chuyển qua hoa và ức chế sựthấ m nước nên nụ hoa không lớn được.Mẫu tìm hiểu này đưa ta tới kết luận sau: 1. Dựa vào kinh nghiệm của ông cha ta, nên lặt lá trước Tết 2. Dựa vào hiểu biết khoa học cơ bản mà các nhà khoa học như tôi suy ra vai tròức chế của lá già. Đây là một suy luận chứ không phải là một thực tế khoa học vìtôi chưa phân tích được bao nhiêu chất ức chế trong lá già khi nụ còn nhỏ và baonhiêu khi nụ to hơn để giải thích rõ ràng tại sao phải lặt lá ngày mồng 8 hay ngày23 tháng Chạp. Tôi cũng không biết nụ nhỏ có kích thước bao nhiêu và tương xứngvới lá già có bao nhiêu chất ...