Tìm hiểu tác phẩm Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công Trứ

Tham khảo bài viết tìm hiểu tác phẩm bài ca ngất ngưởng - nguyễn công trứ, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu tác phẩm Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công Trứ Tìm hiểu tác phẩm Bài ca ngất ngưởng - Nguyễn Công TrứI.Tìm hiểu chung1.Tác giả.- NCT ( 1778 – 1858 ), xuất thân trong một gia đình Nho học, người làngUy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.- 1819 thi đỗ giải nguyên và được bổ nhiệm làm quan.- Là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực: văn hoá, xãhội, kinh tế, quân sự.- Con đường làm quan không bằng phẳng.- Ông sáng tác hầu hết bằng chữ Nôm. Thể loại ưa thích là Hát nói.NCT là một người có chí lớn, chí “kinh bang tế thế” ( trị nước giúp đời),tung hoành ngang dọc. Chí làm trai theo ông thì “Đã mang tiếng…núisông”, hay “ không công danh thà nát với cỏ cây”, nhưng con ngườisống với lí tưởng cao đẹp ấy luôn đối mặt với “thế thái nhân tình gớmchết thay, lạt nồng trong chiếc túi vơi đầy”, vì vậy đôi khi ông thấy:“chen chúc lợi danh đà chán ngắt, cúc tùng phong nguyệt mới vui sao”,ông còn là người cả đời vì dân vì nước.2.Bài thơ- Thời điểm sáng tác: Sau năm 1848, là năm ông cáo quan về hưu.- Thể loại: Hát nói - Là một trong những thể điệu của ca trù. ( Ca trù dongười con gái hát thì gọi là hát ả đào). Một bài hát nói gồm hai phần:phần mưỡu và hát nói. Phần hát nói đúng thể cách gồm 11 câu, chialàm 3 khổ: khổ đầu 3 câu, khổ cuối 3 câu, khổ giữa có thể khuyết hoặcdôi)II. Phân tích.1.Cảm hứng chủ đạo của bài thơTừ “ngất ngưởng” xuất hiện 5 lần.Nghĩa thực của từ “ngất ngưởng” là : Trạng thái của một đồ vật cóchiều cao trong tư thế ngả nghiêng, không vững chắc, lúc lắc, chôngchênh, gây khó chịu cho mọi người )“Ngất ngưởng” chính là sự ngang tàng, phá cách, phá vỡ khuôn mẫuhành vi “khắc kỉ, phục lễ” của nhà nho để hình thành một lối sống thậthơn, dám khẳng định chính mình, khẳng định bản lĩnh cá nhân bắtnguồn từ ý thức về tài năng và nhân cách của bản thân.=> Đó chính là nội dung xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, làm nổi bật cátính con người ông.Trên cơ sở ý thức về tài năng và nhân cách cảu bản thân, NCT trong “bàica ngất ngưởng” đã phô trương, khoe sự ngang tàng, sự phá cách tronglối sống của ông, lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của đạo Nho. Ngấtngưởng chính là sự ngang tàng, phá cách, phá vỡ khuôn mẫu hành vi“khắc kỉ, phục lễ” của nhà nho để hình thành một lối sống, thật hơn,dám là chính mình, dám khẳng định bản lĩnh cá nhân…Ngất ngưởng đối lập với lễ, danh giáo.2.Những lời tự thuậta.Quãng đời làm quanTrong thời gian làm quan, NCT đã thể hiện thái độ “ngất ngưởng” củamình rất nhiều trong các tp của ông, như: ông cho rằng kẻ làm trai làphải mang lấy cái nợ và phải tung hoành ngang dọc để trả cho trọn cáinợ ấy“ Vòng trời đất dọc ngang ngang dọcNợ tang bồng vay trả trả vayChí làm trai Nam Bắc Đông TâyCho phỉ sức vẫy vủng trong bốn bể” ( Chí anh hùng )Tuy nhiên, đối với NCT, công danh không chỉ là vinh mà còn là nợ, làtrách nhiệm, vì vậy ông coi đó là sự dấn thân tự nguyện đem tự do, tàihoa nhốt vào vòng trói buộc. phù hợp với tâm trạng của con người đãtrải qua bao nhiêu phiền luỵ chốn quan trường.- Câu 1 “Vũ trụ …phận sự”: Mọi việc trong trời đất chẳng có việc nàokhông phải là phận sự của ta.=> Thái độ tự tin, ý thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm và tài năng củabản thân.- Câu 2 “ông Hi văn tài…vào lồng”=> Ông coi việc nhập thế làm quan như một trói buộc, giam hãm vàolồng.=> phù hợp với nhân cách của ôngÔng coi việc làm quan là mất tự do vậy mà vẫn ra làm quan : Vì ông coiviệc làm quan là một điều kiện, một phương tiện để thể hiện hoài bãovì dân vì nước và tài năng của mình. điều quan trọng là trong một môitrường có nhiều trói buộc, ông vẫn thực hiện được lí tưởng xã hội củamình và vẫn giữ được bản lĩnh, cá tính.Lối sống “ ngất ngưởng” của NCT được ông thể hiện ngay đoạn đời từkhi ra làm quan, đoạn đời đó được ông tóm gọn trong 4 câu: 3, 4, 5, 6.- Câu 3, 4, 5, 6 Liệt kê tất cả các sự việc lớn nhỏ, các chức phận ông đãtrải qua.=> Ông có tài năng thực sự và tận tâm với sự nghiệp, không hề luồn cúiđể vinh thân phì gia.+ Nghệ thuật: Hệ thống từ Hán Việt uy nghiêm trang trọng, âm điệunhịp nhàng, nhiều điệp ngữ  khẳng định tài năng lỗi lạc, địa vị xã hội vẻvang, xứng đáng một con người xuất chúng.b. Khi cáo quan- Câu 7, 8 : Năm cáo quan là một sự kiện lạ, phong cách khác người.Thái độ ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ lúc này như thế nào so vớilúc ông sđang làm quan tại triều? (đậm nét hơn, vì đã được “tháo củi sổlòng” thoát khỏi chốn quan trường).Ngày “đô môn giải tổ” của ông rất đặc biệt : NCT làm một việc ngượcđời, đối nghịch. Người ta tán lọng, ngựa xe nghiêm trang, còn ông thìngất ngưởng trên lưng con bò. Đã là một giống vật thấp kém, bò mà lạibò cái, nhưng lại được trang sức bằng đạc ngựa - đồ trang sức quý củaloài vật cao cấp ( ngựa). Song ông còn buộc mo cau vào đuôi bò ở cáichỗ cần che nhất với một tuyên ngôn ngạo ngược: để che miệng thếgian =>trêu ngươi khinh thị cả thế gian kinh kì.- Câu 9 – 12: Cách sống phóng khoáng, th ...