Tìm hiểu về Khớp cắn cơ bản (Occlusion): Phần 1

Tài liệu Khớp cắn cơ bản (Occlusion): Phần 1 - PGS.PTS. Mai Đình Hưng (soạn và dịch) sẽ giới thiệu tới các bạn những thông tin về quan niệm khớp cắn, những vấn đề quan trọng của khớp cắn học, sự phát triển của khớp cắn, hình thể cung răng, những đường cong bù trù của cung răng. Tài liệu là nguồn tham khảo hữu ích cho các bạn sinh viên chuyên ngành răng hàm mặt tham khảo trong quá trình học tập và nghiên cứu. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm bắt nội dung chi tiết của Tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu về Khớp cắn cơ bản (Occlusion): Phần 1 Khíp c¾n c¬ b¶n (occlusion) PGS. PTS Mai §×nh H­ng 2-2004 So¹n vµ dÞch Trong nha khoa, danh tõ khíp c¾n (occlusion) th­êng ®­îc dïng ®Ó chØ sù ch¹m c¸c r¨ng trªn vµ d­íi khi thùc hiÖn chøc n¨ng sinh lý nh­ ngËm, c¾n hay kh«ng sinh lý (parafunction) nh­ nghiÕn r¨ng v.v… Nh­ng khíp c¾n theo nghÜa réng cßn dïng ®Ó chØ mäi yÕu tè liªn quan kh¸c ngoµi r¨ng tham gia vµo sù ph¸t triÓn, h×nh thµnh, æn ®Þnh bé m¸y nhai (masticatory system) víi viÖc sö dông r¨ng theo tËp qu¸n cö ®éng (motor behavior). Trong thùc hµnh nha khoa, ®Þnh nghÜa ®¬n gi¶n khíp c¾n lµ sù ch¹m c¸c r¨ng kh«ng ®¸p øng ®­îc trong c¸c lÜnh vùc chuyªn khoa kh¸c nhau ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nh­:  Sù t¸i ph¸t trong chØnh nha  Kh«ng æn ®Þnh cña hµm gi¶  Sang chÊn nha chu  S¾p xÕp l¹i r¨ng  Sù ch¹m r¨ng sai  LÖch vÞ trÝ hµm v.v… Do ®ã, cÇn cã sù hiÓu biÕt s©u réng h¬n vÒ khíp c¾n. Quan niÖm khíp c¾n Cã nhiÒu quan niÖm khíp c¾n trong tõng lÜnh vùc chuyªn khoa nha khoa. Nh÷ng quan niÖm ®Çu tiªn vµ phæ biÕn lµ do c¸c nha sÜ lµm r¨ng hµm gi¶ ®­a ra: ®ã lµ quan ®iÓm khíp c¾n th¨ng b»ng hai bªn ®Ó lµm hµm gi¶ toµn bé ®­îc æn ®Þnh, khi nhai kh«ng rít. Nh­ng trªn bé r¨ng thËt ë tuæi tr­ëng thµnh, sè ng­êi cã khíp c¾n th¨ng b»ng hai bªn chØ chiÕm kho¶ng 20%. 1 HÖ thèng r¨ng - mÆt (dentofacial complex) cã nh÷ng cö ®éng phøc t¹p nªn ngµy nay nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®­a ra nh÷ng quan niÖm khíp c¾n cã c¸c tiªu chÝ chøc n¨ng liªn quan tíi cö ®éng h­íng dÉn låi cÇu (condylar guidance), ®é cao mói r¨ng (cusp height), sù h­íng dÉn r¨ng cöa (incisal guidance), ®­êng cong SPEE, mÆt ph¼ng c¾n. Nh÷ng quan niÖm nµy ®­îc sö dông h÷u Ých trong thùc hµnh nha khoa. C¸c t¸c gi¶ sau ®©y cã nhiÒu ®ãng gãp vÒ quan niÖm khíp c¾n lý t­ëng cña bé r¨ng tù nhiªn: Angle (1887), Beyron (1954), D'Amico (1958), Friel (1954), Hellman (1941), Lucia (1962), Ramfjord vµ Ash (1983), Stallard vµ Stuart (1963). Tuy nhiªn, ch­a cã quan niÖm nµo tho¶ m·n ®Çy ®ñ vÒ khíp c¾n cho mét bé r¨ng tù nhiªn. Cµng ngµy ng­êi ta cµng thÊy tÇm quan träng cña hÖ thèng thÇn kinh c¬ - bé m¸y nhai ¶nh h­ëng tíi khíp c¾n cña r¨ng g©y sai l¹c khíp c¾n (malocclusion), rèi lo¹n khíp c¾n (occlusal dysfunction), bÖnh nghiÕn r¨ng (bruxism) v.v… Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña khíp c¾n häc Ngoµi vÊn ®Ò vÒ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng thÇn kinh - c¬, c¸c vÊn ®Ò sau cÇn ®­îc nghiªn cøu cô thÓ: 1- Sù ph¸t triÓn cña khíp c¾n 2- H×nh thÓ cung r¨ng 3- C¸c mÆt ph¼ng c¾n vµ ®­êng cong bï trõ 4- §é nghiªng cña r¨ng liªn quan tíi c¸c mÆt ph¼ng, h×nh thÓ ch©n r¨ng 5- H×nh thÓ chøc n¨ng cña r¨ng ë r×a c¾n vµ 1/3 th©n r¨ng phÝa mÆt nhai 6- Sù liªn quan mÆt m¸, mÆt l­ìi cña tõng r¨ng víi r¨ng kh¸c ë cïng mét hµm vµ víi c¸c r¨ng kh¸c ë hµm ®èi trong khíp c¾n trung t©m (centric occlusion) 7- Sù c¾n khÝt (occlusal contact) vµ liªn quan mói (intercusp relations) cña c¸c r¨ng khi ¨n nhai (ho¹t ®éng chøc n¨ng) 8- Sù c¾n khÝt vµ liªn quan mói trong t­ thÕ c¾n trung t©m 9- T×nh tr¹ng thãi quen thÇn kinh cña khíp c¾n (Neurobehavioral aspects of occlusion) 2 Sù ph¸t triÓn khíp c¾n R¨ng s÷a: Ngay khi mäc r¨ng s÷a lµ b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khíp c¾n. Trong thêi kú nµy, ph¸t triÓn dÇn tËp qu¸n thãi quen vËn ®éng cña phøc hîp miÖng - mÆt (oro-facial complex). Chøc n¨ng bé m¸y nhai tõ lóc sinh, trë thµnh ®øa trÎ ®Õn lóc tr­ëng thµnh lu«n h×nh thµnh vµ biÕn ®æi liªn quan tíi khíp c¾n cña bé r¨ng s÷a, r¨ng hçn hîp vµ r¨ng vÜnh viÔn. NhiÒu c¬ chÕ ph¶n x¹ vïng miÖng - mÆt vµ c¸c trung t©m thÇn kinh, c¶m gi¸c cã ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kü n¨ng nhai. §ång thêi, viÖc mäc r¨ng s÷a lµ sù hoµn thµnh hÖ thÇn kinh vµ x¸c lËp t­¬ng quan c¸ thÓ víi m«i tr­êng. Sù ph¸t triÓn c¬ nhai vµ hÖ thÇn kinh ®ãng vai trß quan träng tíi bé m¸y nhai vµ khíp c¾n. Còng chÝnh trong thêi kú r¨ng s÷a ®· x¸c lËp t­¬ng quan vÞ trÝ hµm d­íi so víi hµm trªn. Thêi gian mäc r¨ng chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng di truyÒn mµ Ýt chÞu ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng vµ sù ph¸t triÓn chung cña trÎ (Falkner, 1957). Sù tËp nhai cña trÎ ®i theo thêi gian biÓu mäc r¨ng (sè l­îng vµ thÓ lo¹i), vµ quyÕt ®Þnh h×nh thµnh khíp c¾n phèi hîp cïng víi sù ph¸t triÓn hÖ thèng thÇn kinh, c¬ vµ chÕ ®é ¨n. Cung r¨ng s÷a cã h×nh vßng cung (oval) vµ vµo lóc 9 th¸ng tuæi, ®é réng cung r¨ng ®· ®­îc thµnh lËp ë r¨ng s÷a (Richardson & Castaldi 1967). Khi lín lªn, x­¬ng hµm ph¸t triÓn nhiÒu th ...