Tính chất đa hệ thống và đa dạng hóa trong tác phẩm văn chương - nhận diện và giảng dạy
Số trang: 15
Loại file: pdf
Dung lượng: 286.52 KB
Lượt xem: 13
Lượt tải: 0
Xem trước 2 trang đầu tiên của tài liệu này:
Thông tin tài liệu:
Bài viết này đề xuất hướng tiếp cận tác phẩm văn chương trong tính đa hệ thống vừa của bản thân tác phẩm văn chương, vừa của yêu cầu toát lên từ thực tiễn đó; đồng thời cũng đặt tác phẩm văn chương trong quan hệ tương tác đa văn hóa của thời đại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tính chất đa hệ thống và đa dạng hóa trong tác phẩm văn chương - nhận diện và giảng dạyTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 9/2016 5 TÍNH CHẤ CHẤT ĐA HỆ HỆ THỐ THỐNG V ĐA VĂN HOÁ TRONG TÁC PHẨ PHẨM VĂN CHƯƠNG – NHẬ NHẬN DIỆ DIỆN V GIẢ GIẢNG DẠ D ẠY Lê Nguyên Cẩn1 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắtắt: Bài viết này ñề xuất hướng tiếp cận tác phẩm văn chương trong tính ña hệ thống vừa của bản thân tác phẩm văn chương, vừa của yêu cầu toát lên từ thực tiễn ñó; ñồng thời cũng ñặt tác phẩm văn chương trong quan hệ tương tác ña văn hoá của thời ñại. Từ khoá: khoá Tác phẩm văn chương, ña hệ thống, ña văn hoá...1. MỞ ĐẦU Thực tiễn dạy văn và học văn hiện này ñang phải ñối mặt với những thách thức to lớncủa tiến trình toàn cầu hoá mà bước ñi ñầu tiên ñã ñược cụ thể hoá bằng thực tiễn ra ñờicủa Cộng ñồng ASEAN vào 31/12/2015. Thực tiễn ñó cũng ñặt ra những yêu cầu mới gắnliền với việc ñào tạo giáo viên dạy Ngữ văn trong các bậc học phổ thông và ñại học, nóicách khác là ñặc trưng của việc dạy và học Ngữ văn trong nhà trường bị ñặt trước yêu cầuphải ñổi mới. Một mặt nhằm xác lập hệ thống tri thức văn học dân tộc trong thời ñại hộinhập, tại ñó các giá trị văn chương của dân tộc trong dòng chảy giá trị văn chương nhânloại, mà trước hết là trong dòng chảy văn học ASEAN, phải ñược cụ thể hoá như một ñónggóp của dân tộc ñối với nhân loại; mặt khác cũng phải tiếp cận và từng bước tiếp nhận giátrị văn chương của các cộng ñồng khác trên thế giới, như sự hoà ñồng các giá trị nhân văn,như cầu nối hữu nghị giữa các dân tộc, bởi lẽ các nhà văn cũng như các tác phẩm vănchương của các dân tộc là những ñại diện ngoại giao không hộ chiếu, kết nối giao lưu vàchuyển ñạt các thông ñiệp tình cảm của các dân tộc với nhau. Do vậy, tính chất ña hệthống, ña văn hoá vốn dĩ vừa là nguyên tắc kiến tạo, vừa là giá trị cốt lõi của các tác phẩmvăn chương cần ñược nhận diện và giảng dạy phù hợp.2. NỘI DUNG2.1. Đa hệ thống và ña văn hoá trong kiến tạo tác phẩm văn học Mọi tác phẩm văn chương ñều ñược tạo ra từ nhiều yếu tố khác nhau nhưng khi trởthành một tác phẩm ñươc coi là hoàn chỉnh thì tất yếu các yếu tố ấy phải tuân thủ và nằm1 Nhận bài ngày 18.05.2016; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 25.10.2016. Liên hệ tác giả: Lê Nguyên Cẩn; Email: lenguyencan@yahoo.com.6 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘItrong nguyên tắc kiến tạo cấu thành hệ thống. Ta có thể xem xét tính chất ña hệ thống củamột tác phẩm văn học trước hết nhìn từ góc ñộ ñề tài, ñược hiểu như là một phạm vi củañời sống xã hội ñược phản ánh hay chuyển tải vào trong tác phẩm văn chương, theo ñó tacó các kiểu ñề tài: • Đề tài mang tính không − thời gian: tiêu biểu cho kiểu ñề tài này là phẩn Khảo sátphong tục của H.de Balzac trong Tấn trò ñời với các Cảnh ñời nông thôn, Cảnh ñời thànhthị, Cảnh ñời quân sự, Cảnh ñời chính trị, Cảnh ñời tư, Cảnh ñời tỉnh lẻ. Kiểu ñề tài nàytạo ra khả năng liên kết không gian và mở rộng chiều thời gian cho câu chuyện ñược kể.Kích thước của thiên hà Tấn trò ñời ñược quy ñịnh bởi kiểu ñề tài này. • Đề tài theo trục quan hệ xã hội: chủ tớ, tình yêu, tình bạn... Kiểu ñề tài này thườnglà ñề tài cụ thể trực tiếp nổi bật trong các tác phẩm riêng lẻ, chẳng hạn với trường hợp Tấntrò ñời của Balzac, ta có thể xem xét ñề tài về tình phụ tử trong Le Père Goriot, ñề tài tìnhyêu trong Eugénie Grandet, ñề tài hà tiện trong Gobseck... Các ñề tài trong kiểu này, vớitính chất chuyên sâu của mỗi tác phẩm, ñều làm tăng thêm giá trị nội tại cho Tấn trò ñời,làm sâu sắc vấn ñề cơ bản ñược nêu lên trong các tác phẩm ñó. • Đề tài từ cấp ñộ bản thể luận: thường gặp dưới dạng thức các ñề tài về thân phậncon người, chủ ñề về cái chết và sự sống, sự ñối kháng giữa cái vô hạn và cái hữu hạn, giữacó thể và ước muốn, giữa hiện thực và lí tưởng... Tiêu biểu cho kiểu ñề tài bản thể luận nàylà cuộc ñấu tranh trưởng cửu giữa cái con và cái người trong một con người. Cuộc vật lộngiữa cái con và cái người ñược J.W.Goethe miêu tả rất thành công, từ góc nhìn triếthọc về bản chất con người, trong tác phẩm nổi tiếng Faust của ông. Ở ñây, nhân vật Faust,ñại diện cho con người tích cực chủ ñộng, nỗ lực vươn lên không ngừng, ñối lập với nhânvật Méphistophélès, ñại diện cho sức ỳ, sức cản, cho sự tiêu cực, thụ ñộng trong mỗi conngười. Tác phẩm kết thúc với việc nhân vật tìm ra chân lí là hành ñộng: hành ñộng vì lợiích nhân loại, hành ñộng ñể cải tạo thế giới. Hay câu nói nổi tiếng của Haml ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tính chất đa hệ thống và đa dạng hóa trong tác phẩm văn chương - nhận diện và giảng dạyTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 9/2016 5 TÍNH CHẤ CHẤT ĐA HỆ HỆ THỐ THỐNG V ĐA VĂN HOÁ TRONG TÁC PHẨ PHẨM VĂN CHƯƠNG – NHẬ NHẬN DIỆ DIỆN V GIẢ GIẢNG DẠ D ẠY Lê Nguyên Cẩn1 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắtắt: Bài viết này ñề xuất hướng tiếp cận tác phẩm văn chương trong tính ña hệ thống vừa của bản thân tác phẩm văn chương, vừa của yêu cầu toát lên từ thực tiễn ñó; ñồng thời cũng ñặt tác phẩm văn chương trong quan hệ tương tác ña văn hoá của thời ñại. Từ khoá: khoá Tác phẩm văn chương, ña hệ thống, ña văn hoá...1. MỞ ĐẦU Thực tiễn dạy văn và học văn hiện này ñang phải ñối mặt với những thách thức to lớncủa tiến trình toàn cầu hoá mà bước ñi ñầu tiên ñã ñược cụ thể hoá bằng thực tiễn ra ñờicủa Cộng ñồng ASEAN vào 31/12/2015. Thực tiễn ñó cũng ñặt ra những yêu cầu mới gắnliền với việc ñào tạo giáo viên dạy Ngữ văn trong các bậc học phổ thông và ñại học, nóicách khác là ñặc trưng của việc dạy và học Ngữ văn trong nhà trường bị ñặt trước yêu cầuphải ñổi mới. Một mặt nhằm xác lập hệ thống tri thức văn học dân tộc trong thời ñại hộinhập, tại ñó các giá trị văn chương của dân tộc trong dòng chảy giá trị văn chương nhânloại, mà trước hết là trong dòng chảy văn học ASEAN, phải ñược cụ thể hoá như một ñónggóp của dân tộc ñối với nhân loại; mặt khác cũng phải tiếp cận và từng bước tiếp nhận giátrị văn chương của các cộng ñồng khác trên thế giới, như sự hoà ñồng các giá trị nhân văn,như cầu nối hữu nghị giữa các dân tộc, bởi lẽ các nhà văn cũng như các tác phẩm vănchương của các dân tộc là những ñại diện ngoại giao không hộ chiếu, kết nối giao lưu vàchuyển ñạt các thông ñiệp tình cảm của các dân tộc với nhau. Do vậy, tính chất ña hệthống, ña văn hoá vốn dĩ vừa là nguyên tắc kiến tạo, vừa là giá trị cốt lõi của các tác phẩmvăn chương cần ñược nhận diện và giảng dạy phù hợp.2. NỘI DUNG2.1. Đa hệ thống và ña văn hoá trong kiến tạo tác phẩm văn học Mọi tác phẩm văn chương ñều ñược tạo ra từ nhiều yếu tố khác nhau nhưng khi trởthành một tác phẩm ñươc coi là hoàn chỉnh thì tất yếu các yếu tố ấy phải tuân thủ và nằm1 Nhận bài ngày 18.05.2016; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 25.10.2016. Liên hệ tác giả: Lê Nguyên Cẩn; Email: lenguyencan@yahoo.com.6 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘItrong nguyên tắc kiến tạo cấu thành hệ thống. Ta có thể xem xét tính chất ña hệ thống củamột tác phẩm văn học trước hết nhìn từ góc ñộ ñề tài, ñược hiểu như là một phạm vi củañời sống xã hội ñược phản ánh hay chuyển tải vào trong tác phẩm văn chương, theo ñó tacó các kiểu ñề tài: • Đề tài mang tính không − thời gian: tiêu biểu cho kiểu ñề tài này là phẩn Khảo sátphong tục của H.de Balzac trong Tấn trò ñời với các Cảnh ñời nông thôn, Cảnh ñời thànhthị, Cảnh ñời quân sự, Cảnh ñời chính trị, Cảnh ñời tư, Cảnh ñời tỉnh lẻ. Kiểu ñề tài nàytạo ra khả năng liên kết không gian và mở rộng chiều thời gian cho câu chuyện ñược kể.Kích thước của thiên hà Tấn trò ñời ñược quy ñịnh bởi kiểu ñề tài này. • Đề tài theo trục quan hệ xã hội: chủ tớ, tình yêu, tình bạn... Kiểu ñề tài này thườnglà ñề tài cụ thể trực tiếp nổi bật trong các tác phẩm riêng lẻ, chẳng hạn với trường hợp Tấntrò ñời của Balzac, ta có thể xem xét ñề tài về tình phụ tử trong Le Père Goriot, ñề tài tìnhyêu trong Eugénie Grandet, ñề tài hà tiện trong Gobseck... Các ñề tài trong kiểu này, vớitính chất chuyên sâu của mỗi tác phẩm, ñều làm tăng thêm giá trị nội tại cho Tấn trò ñời,làm sâu sắc vấn ñề cơ bản ñược nêu lên trong các tác phẩm ñó. • Đề tài từ cấp ñộ bản thể luận: thường gặp dưới dạng thức các ñề tài về thân phậncon người, chủ ñề về cái chết và sự sống, sự ñối kháng giữa cái vô hạn và cái hữu hạn, giữacó thể và ước muốn, giữa hiện thực và lí tưởng... Tiêu biểu cho kiểu ñề tài bản thể luận nàylà cuộc ñấu tranh trưởng cửu giữa cái con và cái người trong một con người. Cuộc vật lộngiữa cái con và cái người ñược J.W.Goethe miêu tả rất thành công, từ góc nhìn triếthọc về bản chất con người, trong tác phẩm nổi tiếng Faust của ông. Ở ñây, nhân vật Faust,ñại diện cho con người tích cực chủ ñộng, nỗ lực vươn lên không ngừng, ñối lập với nhânvật Méphistophélès, ñại diện cho sức ỳ, sức cản, cho sự tiêu cực, thụ ñộng trong mỗi conngười. Tác phẩm kết thúc với việc nhân vật tìm ra chân lí là hành ñộng: hành ñộng vì lợiích nhân loại, hành ñộng ñể cải tạo thế giới. Hay câu nói nổi tiếng của Haml ...
Tìm kiếm theo từ khóa liên quan:
Tác phẩm văn chương Tính chất đa hệ thống tính chất đa văn hóa Kiến tạo tác phẩm văn học Lí thuyết giải kiến tạo văn chươngGợi ý tài liệu liên quan:
-
Nghiên cứu đọc hiểu văn bản và dạy học đọc hiểu tác phẩm văn chương trong nhà trường phổ thông
4 trang 16 0 0 -
Một số phương pháp dạy học văn: Phần 1
209 trang 16 0 0 -
14 trang 13 0 0
-
6 trang 12 0 0
-
Vai trò bạn đọc của học sinh với hoạt động dạy học tác phẩm văn chương ở trường phổ thông
7 trang 12 0 0 -
Thơ Nôm Hồ Xuân Hương dưới góc nhìn văn hóa
6 trang 12 0 0 -
Tích hợp ngôn ngữ học và văn hóa học trong phân tích văn bản nghệ thuật
6 trang 11 0 0 -
Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Vai trò của từ láy trong một số tác phẩm văn chương
11 trang 11 0 0 -
4 trang 10 0 0
-
49 trang 10 0 0