Tính đa dạng của côn trùng ở một số vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam

Bài viết giới thiệu một phương pháp điều tra định lượng côn trùng trên cạn trong hệ sinh thái tự nhiên và bước đầu áp dụng các chỉ số sinh học để xây dựng bộ dữ liệu nền cho các hệ sinh thái tự nhiên ở nước ta.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tính đa dạng của côn trùng ở một số vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam26(4): 1-12 T¹p chÝ Sinh häc 12-2004TÝnh §a d¹ng cña C«n trïng ë mét sè v−ên quèc gia vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn cña ViÖt Nam T¹ Huy ThÞnh, Hoµng Vò Trô, TrÇn ThiÕu D−, Ph¹m Hång Th¸i ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt C«n trïng lµ nhãm ®éng vËt cã sè l−îng loµi VQG Tam §¶o cã diÖn tÝch 36.883 ha, víivµ sè l−îng c¸ thÓ rÊt lín, chiÕm tû träng cao c¶nh quan rõng ¸ nhiÖt ®íi; tuyÕn ®iÒu tra tËptrong c¸c quÇn x· ®éng vËt trªn c¹n. C«n trïng trung ë ®é cao 800-1200 m. VQG Sa Pa - Hoµngn»m trong c¸c chuçi thøc ¨n cã liªn quan chÆt Liªn réng 29.845 ha, víi c¶nh quan lµ rõng ¸chÏ ®Õn th¶m thùc vËt, do vËy ®é phong phó vµ nhiÖt ®íi nói cao; tuyÕn ®iÒu tra tËp trung ë ®étÝnh ®a d¹ng cña c«n trïng trong mét hÖ sinh cao 1300-2000 m. KBT M−êng Ph¨ng cã diÖnth¸i tù nhiªn cã thÓ ph¶n ¸nh tÝnh chÊt vµ tr¹ng tÝch 1000 ha trong ph¹m vi khu di tÝch lÞch sö -th¸i cña th¶m thùc vËt ë ®ã. v¨n ho¸-m«i tr−êng vµ 10.000 ha rõng quanh Tuy nhiªn, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é ®a d¹ng ®ã, víi th¶m thùc vËt lµ rõng th−êng xanh trªncña c«n trïng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n, tr−íc nói ®Êt ë ®é cao 900-1100 m. KBT Hang Kia-PµhÕt ë ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c mÉu ®Þnh l−îng Cß réng 10.000 ha víi c¶nh quan lµ rõng trªn®Ó tõ ®ã rót ra c¸c sè ®o, ph¶n ¸nh cÊu tróc cña nói ®¸ v«i ë ®é cao 900-1100 m. VQG Ba BÓ cãquÇn x·. Trong khi viÖc x¸c ®Þnh c¸c mÉu ®Þnh diÖn tÝch 8.000 ha víi kiÓu rõng trªn nói ®¸ v«il−îng vµ xö lý c¸c sè liÖu vµo c¸c chØ sè ®a bªn hå; tuyÕn ®iÒu tra tËp trung ë ®é cao 300-d¹ng ë c¸c nhãm ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng 500 m. VQG C¸t Bµ cã diÖn tÝch 15.200 ha, víikh¸c ®· ®−îc thùc hµnh th× viÖc øng dông c¶nh quan lµ rõng nhiÖt ®íi trªn nói ®¸ v«i trªnph−¬ng ph¸p t−¬ng tù ®èi víi c«n trïng trªn c¹n ®¶o ë ®é cao 100-300 m. VQG B¹ch M· cã diÖnmíi chØ lµ b−íc ®Çu kh¶o nghiÖm [7]. tÝch 22.000ha, víi c¶nh quan rõng ¸ nhiÖt ®íi; tuyÕn ®iÒu tra tËp trung ë ®é cao 500-1500 m. Trong c«ng tr×nh nµy, chóng t«i giíi thiÖu KBT §ambri cã diÖn tÝch kho¶ng 12.000 ha, víimét ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ®Þnh l−îng c«n trïng th¶m thùc vËt lµ rõng th−êng xanh trªn nói ®Êt;trªn c¹n trong hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ b−íc ®Çu tuyÕn ®iÒu tra tËp trung ë ®é cao 600-800 m.¸p dông c¸c chØ sè sinh häc ®Ò x©y dùng bé d÷liÖu nÒn cho c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn ë n−íc ta, 2. Thêi giantr−íc hÕt lµ c¸c v−ên quèc gia (VQG) vµ khu C«ng viÖc ®iÒu tra thùc hiÖn trong mïa ph¸tb¶o tån thiªn nhiªn (KBT). triÓn cña c«n trïng, tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 7 trong c¸c n¨m 2001, 2002 vµ 2003. I. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vµ thu mÉu1. §Þa ®iÓm §iÒu tra theo tuyÕn, víi c¸c tuyÕn ®−êng C«ng viÖc ®iÒu tra ®−îc thùc hiÖn ë 8 ®iÓm: chän sao cho ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nhÊt c¶nhVQG Tam §¶o (VÜnh Phóc), VQG Sa Pa- quan vµ tr¹ng th¸i rõng cña khu vùc nghiªnHoµng Liªn (Lµo Cai), KBT M−êng Ph¨ng cøu. Tæng chiÒu dµi qu·ng ®−êng ®iÒu tra lµ(§iÖn Biªn), KBT Hang Kia - Pµ Cß (Hoµ B×nh), 40 km, víi 2 ng−êi ®iÒu tra thu thËp mÉu songVQG Ba BÓ (B¾c C¹n), VQG C¸t Bµ (H¶i hµnh. C«n trïng ®−îc thu thËp b»ng vît, ®èiPhßng), VQG B¹ch M· (Thõa Thiªn-HuÕ) vµ t−îng thu b¾t lµ c«n trïng ®Ëu trªn c©y, trªn mÆtKBT §ambri (L©m §ång). ®Êt hoÆc ®ang bay. Kh«ng gian thu mÉu tõ mÆtC«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n. 1®Êt tíi chiÒu cao 5 m. Sù thu b¾t diÔn ra khi nh×n kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng cña c«nthÊy c«n trïng vµ cø 100 m vît 1 lÇn ngÉu nhiªn trïng t¹i mét khu vùc. Tr−íc hÕt lµ ph−¬ng ph¸p10 vît trªn c©y, cá. Th«ng th−êng tèc ®é di x¸c ®Þnh danh s¸ch toµn bé c¸c loµi. Trong thùcchuyÓn cña ng−êi ®iÒu tra lµ 1-1,5 km/giê vµ víi tiÔn, ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng cã tÝnh kh¶ thi.2 ng−êi ®iÒu tra cïng nhau th× tæng thêi gian Khèi l−îng vËt mÉu thu ®−îc th−êng v−ît xa®iÒu tra t¹i 1 ®iÓm th−ßng kÐo dµi trong vßng 4 kh¶ n¨ng ®Þnh lo¹i cña c¸c nhãm nghiªn cøu. ëngµy. Khi sè ng−êi tham gia ®iÒu tra nhiÒu h¬n ®iÒu kiÖn ViÖt N ...