Tinh tinh

Tinh tinh, là tên gọi chung cho hai loài trong chi Pan. Được biết đến nhiều hơn là tinh tinh thông thường (Pan troglodytes) sống ở Tây và Trung Phi. Họ hàng gần nhất với nó là tinh tinh lùn (Pan paniscus), được tìm thấy tại các cánh rừng của Cộng hòa dân chủ Congo. Ranh giới địa lý giữa hai loài này là sông Congo
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tinh tinh Tinh tinh Tinh tinh Tinh tinh thường tại tỉnh Sud, Cameroun Phân loại khoa họcGiới (regnum): AnimaliaNgành (phylum): ChordataLớp (class): MammaliaBộ (ordo): PrimatesHọ (familia): Hominidae Phân Homininae họ (subfamilia): Tông (tribus): Hominini Phân Paninina tông (subtribus): Chi (genus): Pan Oken, 1816 Loài điển hình Pan troglodytes Blumenbach, 1775 Các loài Pan troglodytes Pan paniscusTinh tinh, là tên gọi chung cho hai loài trongchi Pan. Được biết đến nhiều hơn là tinh tinhthông thường (Pan troglodytes) sốngở Tây và Trung Phi. Họ hàng gần nhất vớinó là tinh tinh lùn (Pan paniscus), được tìmthấy tại các cánh rừng của Cộng hòa dân chủCongo. Ranh giới địa lý giữa hai loài nàylà sông Congo. Mục lục 1 Các thông số 2 Tuổi thọ 3 Các khác biệt 4 Quan hệ với loài người 5 Các quan hệ phân loại họco 5.1 Hóa thạch 6 Tham khảo 7 Xem thêm 8 Liên kết ngoàiCác thông sốTinh tinh đực trưởng thành có thể cân nặng35-70 kg (75-155 pao) và cao 0,9-1,2 m (3-4ft) khi đứng thẳng, trong khi thông thườngtinh tinh cái chỉ cân nặng 26-50 kg (57-110pao) và cao 0,66-1 m (2-3,5 ft).Tuổi thọTinh tinh hiếm khi thọ quá 40 năm trongđiều kiện sống hoang dã, nhưng có thể sốngtới 60 năm trong điều kiện giam giữ và continh tinh có tên gọi làCheeta trongphim Tarzan hiện vẫn còn sống ( vào thờiđiểm năm 2006) ở độ tuổi 74.Các khác biệtCác khác biệt về giải phẫu giữa tinh tinhthông thường và tinh tinh lùn là không đángkể, nhưng trong hành vi tình dục và cộngđồng thì các khác biệt này rất rõ nét. Tinhtinh thông thường là loài ăn tạp, chúng cóthể có hành vi săn mồi bằng một đội quâncác con đực do một con đực đầu đàn dẫnđầu và có quan hệ cộng đồng rất phức tạp.Trái lại, tinh tinh lùn chủ yếu là loài ăn thựcvật và có quan hệ tình dục quân bình, mẫuhệ và bừa bãi. Lớp da mặt, hai bàn tay và haibàn chân ở cả hai loài có màu từ hồng tới rấtsẫm nhưng nói chung thì sáng hơn ở các cáthể non và trở thành sẫm màu hơn khitrưởng thành. Tinh tinh lùn có tay dài hơn vàcó xu hướng có dáng đứng thẳng trong phầnlớn thời gian.Quan hệ với loài ngườiMặc dù người châu Phi đã tiếp xúc với tinhtinh trong nhiều thiên niên kỷ nhưng nhữngghi chép đầu tiên (của người phương Tây)về sự tiếp xúc của con người với tinh tinhchỉ có từ những người châu Âu khi thámhiểm Angola vào những năm trong thế kỷ17. Tên gọi trong tiếng Anh của tinh tinh làchimpanzee tuy thế đã không có trướcnăm 1738. Tên gọi này xuất phát từ một từtrong tiếng Bantu ở Angola là tshilubakivili-chimpenze, là tên gọi địa phương choloài động vật này và được dịch một cáchlỏng lẻo là người hay bắt chước hoặc cóthể chỉ là khỉ dạng người. Cũng trongtiếng Anh, từ thông tục chimp có lẽ chỉ cósau năm 1870. Trong khoa học, sau nàyngười ta lấy cụm từ pan trong chimpanzeevà quy nó cho Pan, một vị thần của ngườiHy Lạp cổ đại của tự nhiên (thần của nhữngngười chăn cừu và cừu của họ). Các nhàsinh vật học đã dùng Pan như là tên khoahọc của chi động vật này. Tinh tinh cũnggiống như các loài khỉ dạng người khác đãtừng được cho là tồn tại trong thời kỳ cổ đại,nhưng chủ yếu chỉ được cho là nhữngchuyện thần thoại hay huyền thoại trong ýthức hệ của xã hội Âu-Ả Rập, chủ yếu trongcác bản miêu tả sơ sài và rời rạc của các nhàthám hiểm châu Âu. Khỉ dạng người đượcđề cập rất khác nhau cả trong các tác phẩmcủa Aristotle cũng như trong Kinh Thánh.Khi tinh tinh lần đầu tiên đến châu Âu đạilục thì các nhà khoa học châu Âu đã nhậnthấy sự không chính xác của các miêu tả cổđại này, trong đó thông thường người ta coitinh tinh một cách sai lầm là có sừng vàmóng guốc. Con tinh tinh xuyên lục địa đầutiên đến từ Angola và là quà tặng cho hoàngtử Oranje-Nassau năm 1640 và tiếp theo làmột số ít đồng loại của nó trong những nămsau đó. Các nhà khoa học nào đã được xemcác mẫu hiếm của loài này đã gặp nhiều cảntrở và miêu tả những con tinh tinh đầu tiênnày như là những người lùn Píchmy vànhận thấy những nét tương tự đặc biệt củachúng với con người. Trong hai thập kỷ tiếptheo người ta đã có thể thấy một loạt cácsinh vật kỳ dị này được nhập khẩu vào châuÂu, chủ yếu là của các vườn thú nhằm mụcđích giải trí cho những người thăm.Thuyết tiến hóa của Charles Darwin (xuấtbản năm 1860) đã kích thích sự quan tâmkhoa học đối với tinh tinh, chủ yếu trong cácngành khoa học sự sống, cuối cùng đã dẫntới hàng loạt các nghiên cứu về động vật nàytrong tự nhiên và trong tình trạng giam giữ.Các quan sát đối với tinh tinh vào thời kỳ đóchủ yếu là các quan tâm về hành vi trongtương quan với những hành vi tương tự ởngười. Điều này về mặt khoa học là ít chặtchẽ và không hấp dẫn so với tên gọi của nó,với quan tâm chủ yếu tập trung vào việcđộng vật này có hay không có những đặcđiểm có thể cho là tốt; trí thông minh của ...