TỔN THƯƠNG ĐÁM RỐI THẦN KINH CÁNH TAY

Mục tiêu: — Nắm được cấu tạo giải phẫu đám rối thần kinh cánh tay. — Biết triệu chứng và các nguyên nhân tổn thương đám rối thần kinh cánh tay. — Biết các triệu chứng tổn thương các dây thần kinh tận (dây mũ, dây quay, dây giữa, dây trụ).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TỔN THƯƠNG ĐÁM RỐI THẦN KINH CÁNH TAY TỔN THƯƠNG ĐÁM RỐI THẦN KINH CÁNH TAY Mục tiêu:— Nắm được cấu tạo giải phẫu đám rối thần kinh cánh tay.— Biết triệu chứng và các nguyên nhân tổn thương đám rối thần kinh cánh tay.— Biết các triệu chứng tổn thương các dây thần kinh tận (dây mũ, dây quay,dây giữa, dây trụ).— Biết nguyên tắc điều trị tổn thương dây thần kinh ngoại vi.1. Nhắc lại giải phẫu1.1. Giải phẫu chungDây thần kinh ngoại vi được hình thành bởi rễ trước và rễ sau tiến sát nhau hợpthành dây thần kinh rễ, qua hạch gai đến dây thần kinh sống. Ra khỏi lỗ gian đốt,các dây thần kinh tuỷ sống chia ra nhánh sau phân bố cho các cơ chẩm, cơ lưng, damặt sau cổ và lưng; nhánh trước to hơn, phân bố cho các cơ, da phần trước thân vàchi.Những nhánh trước của khoang tuỷ lưng (ngực) hình thành các dây thần kinh liênsườn. Những nhánh của các khoanh tuỷ cổ, tuỷ thắt lưng và tuỷ cùng kết hợp vớinhau một cách nhất định, họp thành những bó của đám rối: cổ, cánh tay, thắt lưng,cùng. Từ đây hình thành các dây thần kinh ngoại vi.Những dây thần kinh tuỷ sống ngoại vi, trong đa số trường hợp là hỗn hợp, nó baogồm những sợi vận động của các rễ trước (axon các tế bào sừng trước), những sợicảm giác (đuôi gai các tế bào hạch gian đốt) và các sợi vận mạch, bài tiết, dinhdưỡng (giao cảm và phó giao cảm) đi từ những tế bào tương ứng của chất xám tuỷsống và những hạch chuỗi giao cảm cạnh sống.Hội chứng tổn thương dây thần kinh gồm các rối loạn vận động, cảm giác và vậnmạch-bài tiết-dinh dưỡng.1.2. Giải phẫu đám rối thần kinh cánh tayĐám rối thần kinh cánh tay chi phối vận động và cảm giác chi trên, được tạo nêndo các nhánh trước của 4 dây thần kinh cổ cuối và dây thần kinh lưng 1 (C5, C6, C7,C8 và D1). Rễ C5, C6 tạo thành thân nhất trên, một mình C7 tạo thành thân nhấtgiữa và C8,D1 tạo thành thân nhất dưới.Mỗi thân nhất lại chia thành ngành trước và sau. Các ngành sau của 3 thân nhất(trên, giữa, dưới) tạo thành thân nhì sau, ngành trước của thân nhất trên và giữatạo thành thân nhì trước ngoài, ngành trước của thân nhất dưới tạo thành thân nhìtrước trong.Hình 3.12: Sơ đồ đám rối thần kinh cánh tay.2. Triệu chứng tổn thương2.1. Tổn thương các rễ thần kinh cổ C5, C6, C7, C8Lâm sàng có 2 hội chứng:— Hội chứng cột sống:+ Đau và hạn chế vận động cột sống+ X quang có hình ảnh thoái hoá cột sống— Hội chứng tổn thương các rễ:+ C5: đau lan ra mỏm cùng vai, yếu cơ delta .+ C6: đau mặt trước cánh tay, mặt ngoài cẳng tay, ngón tay cái, giảm cảm giácngón tay cái.. Yếu cơ ngửa dài, cơ nhị đầu, cơ cánh tay trước.. Mất phản xạ gân cơ nhị đầu, phản xạ trâm quay.+ C7: đau mặt sau cánh tay, cẳng tay, ba ngón giữa, giảm cảm giác 3 ngón giữa.. Yếu cơ duỗi chung ngón tay. Mất phản xạ gân cơ tam đầu+ C8: đau mặt trong cánh tay, cẳng tay và ngón út, giảm cảm giác ngón út.. Yếu các cơ gấp ngón tay và các cơ bàn tay. Mất phản xạ trụ sấp2.2. Tổn thương đám rối thần kinh cánh tay2.2.1. Tổn thương các thân nhất2.2.1.1. Tổn thương thân nhất trên (C5-C6)- Hội chứng Duchenne-Erb— Giảm chức năng dây nách (cơ delta), dây cơ bì (cơ nhị đầu, cơ cánh tay trước)và một phần dây quay (cơ ngửa dài, ngắn).— Triệu chứng:+ Chi trên bị rơi thõng xuống trong tư thế khép và xoay trong (chỉ có thể hơi nhấcđược mỏm cùng vai nhờ cơ thang), không xoay được cánh tay ra ngoài, không gấpđược cẳng tay vào cánh tay.+ Giảm phản xạ gân cơ delta, nhị đầu, trâm quay.+ Giảm cảm giác bờ ngoài vai, cánh tay, cẳng tay.+ Teo cơ làm mỏm cùng vai nhô ra.— Khi có tổn thương rễ hoặc tổn thương rất cao thân nhất, gây giảm chức năngcủa các cơ bả (trên gai, dưới gai, cơ răng to). Tổn thương ở cao có đặc điểm là liệtphần gốc của chi trên trong khi còn duy trì chức năng bàn tay và ngón tay, mất cảmgiác theo phân bố của rễ C5 - C6.2.2.1.2. Tổn thương thân nhất giữa (C7)- Hội chứng Remak— Giảm nhiều chức năng của dây quay (trừ các cơ ngửa) và một phần dây giữa (cơgan tay lớn, cơ sấp tròn).— Triệu chứng:+ Liệt các cơ duỗi cẳng tay và bàn tay, tư thế giống liệt dây quay+ Giảm phản xạ gân cơ tam đầu.+ Giảm cảm giác sau cẳng tay và mu bàn tay.+ Teo cơ tam đầu, rõ như liệt dây quay.2.2.1.3. Tổn thương thân nhất dưới (C8-D1)- Hội chứng Aran-Duchenne— Giảm chức năng dây trụ, dây bì cánh tay, cẳng tay trong và một phần dây giữa.— Triệu chứng:+ Liệt ngọn chi trên, cơ gian đốt, cơ gấp ngón tay, cơ ô mô út bàn tay; mất động tácgấp, khép và dạng các ngón tay, mất động tác duỗi đốt 2-3 ngón tay.+ Mất phản xạ trụ sấp.+ Mất cảm giác mặt trong cánh tay, cẳng tay và bàn tay.+ Teo cơ bàn tay.2.2.2. Tổn thương các thân nhìCác bó nhì của đám rối cánh tay nằm trong hố trên đòn. Tên gọi của các bó nhì xuấtphát từ vị trí liên quan với động mạch nách mà chúng được xếp xung quanh.2.2.2.1. Tổn thương thân nhì trước ngoài (bó ngoài)— Mất chức năng dây cơ-bì (cơ nhị đầu, cơ cánh tay trước), nhánh trên của dâygiữa (cơ sấp tròn, cơ gan tay lớn), rối loạn một phần dâ ...