Tổng quan hệ thống ngân hàng tài chính Việt Nam và những khó khăn của các doanh nghiệp khi tiếp cận hệ thống

Hệ thống tài chính mà trung tâm là hệ thống ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế thông qua việc điều hòa cung cầu về nguồn tài chính giữa các chủ thể phục vụ cho các hoạt động kinh tế. Hệ thống tài chính Việt Nam trải qua thời gian dài hình thành, phát triển cùng với thay đổi của lịch sử đất nước, nhưng chuyển biến rõ rệt từ thời điểm nền kinh tế chuyển đổi từ nên kinh tế tập trung bao cấp sang cơ chế thị trường và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Bài viết trước hết tóm lược những thông tin cơ bản nhất về quá trình phát triển của hệ thống tài chính Việt Nam từ khi Pháp lệnh ngân hàng có hiệu lực năm 1991, mô tả một cách tổng quát đặc điểm và thực trạng của hệ thống ngân hàng tài chính hiện nay, từ đó phân tích những khó khăn và thách thức của các doanh nghiệp khi tiếp cận hệ thống ngân hàng tài chính.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan hệ thống ngân hàng tài chính Việt Nam và những khó khăn của các doanh nghiệp khi tiếp cận hệ thống TỔNG QUAN HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TÀI CHÍNH VIỆT NAM VÀ NHỮNG KHÓ KHĂN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP KHI TIẾP CẬN HỆ THỐNG PGS.TS. Tô Trung Thành Trường Đại học Kinh tế Quốc dân NCS. Hồ Hải Yến Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam Tóm tắt: Hệ thống tài chính mà trung tâm là hệ thống ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế thông qua việc điều hòa cung cầu về nguồn tài chính giữa các chủ thể phục vụ cho các hoạt động kinh tế. Hệ thống tài chính Việt Nam trải qua thời gian dài hình thành, phát triển cùng với thay đổi của lịch sử đất nước, nhưng chuyển biến rõ rệt từ thời điểm nền kinh tế chuyển đổi từ nên kinh tế tập trung bao cấp sang cơ chế thị trường và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Bài viết trước hết tóm lược những thông tin cơ bản nhất về quá trình phát triển của hệ thống tài chính Việt Nam từ khi Pháp lệnh ngân hàng có hiệu lực năm 1991, mô tả một cách tổng quát đặc điểm và thực trạng của hệ thống ngân hàng tài chính hiện nay, từ đó phân tích những khó khăn và thách thức của các doanh nghiệp khi tiếp cận hệ thống ngân hàng tài chính. Từ khóa : Ngân hàng, Hệ thống tài chính, Rào cản, Doanh nghiệp, SME 1. Tổng quan hệ thống ngân hàng tài chính Việt Nam 1.1. Sơ lược một số mốc quan trọng trong lịch sự phát triển hệ thống tài chính Việt Nam từ thời kỳ mở cửa 1990. Năm 1990, Hai pháp lệnh ngân hàng đƣợc ban hành là Pháp lệnh NHNN và Pháp lệnh ngân hàng, HTX tín dụng và công ty tài chính, từ đó chuyển cơ chế hoạt động của ngân hàng từ một cấp sang hai cấp với vai trò quản lý hoạt động kinh doanh tiền tệ của NHNN. Pháp lệnh ngoại hối cũng cho phép các NH nƣớc ngoài đƣợc thành lập VP đại điện, CN tại Việt Nam, các NHTMCP cũng bắt đầu đƣợc thành lập. Năm 1993, việc bình thƣờng hóa quan hệ với các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tế IMF, WB, ADB tạo điều kiện cho nền kinh tế và hệ thống tài chính Việt 177 Nam có thể tiếp nhận nhiều sự trợ giúp tài chính, hỗ trợ kỹ thuật và tƣ vấn chính sách của các tổ chức này. Năm 1997, Luật NHNN VN và Luật các TCTD đƣợc thông qua, và có hiệu lực thi hành từ năm 1998. Đây cũng là năm xảy ra cuộc khủng hoảng kinh tế Châu Á, ảnh hƣởng tiêu cực đến hoạt động của nền kinh tế cũng nhƣ hệ thống tài chính Việt Nam, nhiều ngân hàng TMCP bộc lộ những yếu kém đƣợc cơ cấu lại. Để bảo vệ quyền lợi ngƣời gửi tiền, ngày 9/11/1999, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam ra đời với mục đích bảo vệ quyền và lợi ích của ngƣời gửi tiền; hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn; kiểm soát và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động ngân hàng. Đồng thời năm 2000, Chính phủ bắt đầu tiến hành tái cơ cấu hệ thống NHTM Nhà nƣớc và các NHTM CP theo Đề án cơ cấu lại các NHTM NN giai đoạn 2001 – 2010, Đề án chấn chỉnh, sắp xếp, củng cố hoạt động của các NHTMCP để khắc phục những yếu kém, tập trung xây dựng các NHTMCP lớn mạnh và Đề án xử lý nguồn nợ đọng của các NHTM để xử lý dứt điểm các khoản nợ phát sinh trƣớc 31/12/2000. Năm 2000 cũng đánh dấu sự ra đời của Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP Hồ chí Minh, tiếp theo sau là sự ra đời của Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội năm 2005, tạo tiền đề cho sự phát triển của TTCK Việt Nam. Năm 2001, Hiệp định thƣơng mại Việt Nam – Hoa kỳ đƣợc ký kết, theo đó Việt Nam cam kết mở cửa thị trƣờng tài chính ngân hàng cho các định chế tài chính, doanh nghiệp Việt Nam và đến năm 2010 các tổ chức tài chính của Hoa kỳ đƣợc đối xử bình đẳng nhƣ các tổ chức tài chính Việt Nam. Đây là sự kiện lớn mở ra cơ hội cũng nhƣ thách thức cho việc hội nhập đối với các định chế tài chính và Thị trƣờng tài chính Việt Nam. Song song với việc cơ cấu ngân hàng và xu hƣớng hội nhập thị trƣờng tài chính, thì tự do hóa lãi suất cũng đƣợc tiến hành từng bƣớc. Tháng 11 năm 2001, trần lãi suất cho vay ngoại tệ đƣợc xóa bỏ, ngƣời vay ngoại tệ trong nƣớc có thể thƣơng lƣợng lãi suất với các NH. Và tháng 6 năm 2002, lãi suất đƣợc tự do hóa hoàn toàn với việc tự do hóa lãi suất cho vạy VND, các NH xác định lãi suất trên cơ sở tự thẩm định và thƣơng lƣợng với khách hàng. Năm 2004, Luật các TCTD đƣợc sửa đổi. Đến tháng 6 năm 2010, để phù hợp với sự phát triển kinh tế và hệ thống tài chính, Luật NHNN Việt Nam và Luật các TCTD mới đã đƣợc Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ 178 01/01/2011. Luật NHNN 2010 đã xác định rõ vai trò của NHNN trong việc thực thi các chính sách tiền tệ và giám sát hoạt động của các NHTM. Trong khi đó, Luật các TCTD chấm dứt hoạt động huy động vốn của các tổ chức phi ngân hàng trong lĩnh vực chứng khoán hay dịch vụ đầu tƣ tài chính từ đầu năm 2011. Năm 2012, Chính phủ phê duyệt Đề án Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 với các nội dung : (i) cơ cấu lại NHTM NN, (ii) chấn chỉnh, sắp xếp các NHTMCP, các TCTD nƣớc ngoài, các công ty cho thuê tài chính, Quỹ tín dụng…(iii) củng cố đổi mới hệ thống quản trị ngân hàng phù hợp với thông lệ quốc tế, và (iv) phát triển hệ thống quản trị rủi ro của ngân hàng phù hợp với chuẩn BASEL II. Tháng 7/2017, Chính phủ phê duyệt Đề án Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020, tiếp tục mục tiêu cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, đảm bảo an toàn hệ thống, đồng thời thực hiện mục tiêu xử lý nợ xấu. 1.2. Đặc điểm hệ thống tài chính Việt Nam Bốn thành tố chính của hệ thống tài chính Việt Nam hiện nay bao gồm: 1.2.1. Thị trường Tài chính và các công cụ tài chính Nguồn : Chương trình giảng dạy kinh tế Fullbright 179  Nếu nhƣ ở các quốc gia khác, c ...