Trách nhiệm hình sự của đồng phạm trong các trường hợp phạm tội chưa đạt và vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội trong đồng phạm

Đồng phạm là hình thức phạm tội đặc biệt, có nhiều người cùng tham gia vào quá trình thực hiện tội phạm, do đó việc xác định các giai đoạn thực hiện tội phạm và vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội có nhiều điểm khác biệt so với trường hợp phạm tội riêng lẻ. Làm rõ những vấn đề này là căn cứ để phân hóa trách nhiệm hình sự đúng đắn, giải quyết trách nhiệm hình sự của những người đồng phạm một cách công bằng, bình đẳng, đảm bảo nguyên tắc nhân đạo của luật hình sự... Mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trách nhiệm hình sự của đồng phạm trong các trường hợp phạm tội chưa đạt và vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội trong đồng phạm Trách nhiệm hình sự của đồng phạm trong các trường hợp phạm tội chưa đạt và  vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội trong đồng phạm Phí Thành Chung Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội Tóm tắt: Đồng phạm là hình thức phạm tội đặc biệt, có nhiều người cùng tham   gia vào quá trình thực hiện tội phạm, do đó việc xác định các giai đoạn thực hiện tội   phạm và vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội có nhiều điểm khác biệt so với   trường hợp phạm tội riêng lẻ. Làm rõ những vấn đề  này là căn cứ  để  phân hóa trách   nhiệm hình sự  đúng đắn, giải quyết trách nhiệm hình sự  của những người đồng phạm   một cách công bằng, bình đẳng, đảm bảo nguyên tắc nhân đạo của luật hình sự… Giống như  hành vi của con người, hành vi phạm tội phát triển từ  ý định,  mong muốn phạm tội, sang thực hiện hành vi chuẩn bị và thực hiện tội phạm cho   đến khi hoàn thành, kết thúc việc phạm tội. Trong các vụ án phạm tội riêng lẻ, thì  mức độ  thực hiện các dấu hiệu thuộc mặt khách quan của cấu thành tội phạm   (CTTP) và mức độ  thực hiện sự  cố  ý phạm tội của người phạm tội sẽ  xác định  các giai đoạn phạm tội tương ứng. Tuy nhiên, với trường hợp đồng phạm, hành vi  phạm tội là hành vi liên hiệp, mỗi người đồng phạm thực hiện một hoặc một vài  khâu khác nhau của quá trình phạm tội, hành vi của họ  có thể  chỉ  thỏa mãn một  phần của cấu thành tội phạm, do đó, việc xác định các giai đoạn phạm tội của   người đồng phạm có nhiều điểm khác biệt so với trường hợp phạm tội riêng lẻ.  Xác định đúng các giai đoạn phạm tội của người đồng phạm là căn cứ đầu tiên để  xem xét miễn trách nhiệm hình sự  (TNHS) trong trường hợp người đồng phạm   thỏa mãn các điều kiện khác của tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội. 1. Trách nhiệm hình sự trong các trường hợp phạm tội chưa đạt Về  mặt ý chí, người đồng phạm cũng luôn mong muốn thực hiện trọn vẹn  quá trình phạm tội để đạt mục đích của mình nhưng có thể  vì nguyên nhân mang   1 tính khách quan, người đồng phạm đã không thực hiện được toàn bộ  quá trình đó   mà phải dừng lại  ở những thời điểm khác nhau. Căn cứ  vào thời điểm chấm dứt   các hành vi phạm tội (khách quan), mức độ thực hiện ý định phạm tội (chủ quan),  luật hình sự  phân chia quá trình thực hiện tội phạm cố  ý có đồng phạm thành ba  mức độ thực hiện khác nhau hoặc ba giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị phạm tội, giai   đoạn phạm tội chưa đạt và giai đoạn tội phạm hoàn thành1. Trong một vụ  đồng  phạm, có thể có một hoặc nhiều loại hành vi tham gia, ngoài người thực hành, có   thể có người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức. Xác định các giai đoạn thực  hiện tội phạm trong đồng phạm đối với người tổ  chức, người xúi giục, người  giúp sức hiện nay còn nhiều quan điểm khác nhau: a) Xuất phát từ  luận điểm hành vi của mỗi người đồng phạm tuy có mối  quan hệ  hữu cơ, gắn bó chặt chẽ  với nhau nhưng vẫn có tính độc lập tương đối,  phản ánh vai trò nhất định đối với quá trình thực hiện tội phạm, cho rằng, có các   giai đoạn thực hiện tội phạm cố ý nói chung thì cũng có thể có các giai đoạn thực  hiện tội phạm của người thực hành, người tổ  chức, người xúi giục, người giúp  sức nói riêng. Để xác định trách nhiệm hình sự đối với xúi giục chưa đạt, giúp sức  chưa đạt hay tổ  chức chưa đạt, cũng như  các giai đoạn thực hiện tội phạm khác  của từng người đồng phạm, cần phải nghiên cứu toàn bộ các giai đoạn thực hiện   tội phạm của người thực hành, người tổ  chức, người xúi giục, người giúp sức  một cách độc lập tương đối.2 Xúi giục,  giúp sức, tổ chức chưa đạt là trường hợp   người xúi giục, người giúp sức, người tổ chức bắt đầu thực hiện hành vi xúi giục   (kích động, thúc đẩy), giúp sức, tổ  chức (thành lập nhóm tội phạm hoặc  điều  khiển hoạt động của nhóm tội phạm) nhưng do nguyên nhân ngoài ý muốn của   người xúi giục, giúp sức, tổ  chức, chưa đưa đến việc thực hiện tội phạm của   người bị xúi giục, người được giúp sức không sử dụng sự giúp sức vào việc thực   hiện tội phạm hay chưa đạt đến kết quả  như  cấu thành tội phạm của hành vi tổ  chức thực hiện tội phạm đòi hỏi.  Như vậy, việc xác định giai đoạn phạm tội của   người xúi giục, giúp sức, tổ  chức mang tính độc lập tương đối so với việc xác  2 định giai đoạn thực hiện tội phạm của tội phạm chung. Do đó, có thể  xảy ra các  trường hợp  như sau: i) Hành vi xúi giục, giúp sức, tổ  chức hoàn thành nhưng tội   phạm chung chưa hoàn thành; ii) Hành vi xúi giục, giúp sức, tổ  chức chưa hoàn  thành và tội phạm chung chưa hoàn thành; iii) Hành vi xúi giục, giúp sức, tổ chức   chưa hoàn thành và tội phạm chung hoàn thành. Đây là quan điểm không phổ biến và chưa được thực tiễn chấp nhận. Chúng  tôi không đồng tình với quan điểm này bởi lẽ: Thứ  nhất, tội phạm được thực hiện bởi đồng phạm là kết quả  hành động   của tất cả những người đồng phạm, hành vi của mỗi người đồng phạm là một bộ  phận của hoạt động chung, hành vi của mỗi người có sự liên hệ, tác động và ảnh  hưởng lẫn nhau và đều nhằm đạt kết quả phạm tội chung, vì vậy không thể phân  chia tội phạm đã thực hiện ra những phần riêng, theo hành vi của từng người đồng   phạm để  xem xét giai đoạn thực hiện tội phạm của từng người đồng phạm một   cách độc lập tương đối. Thứ  hai,  CTTP của hành vi đồng phạm được hình thành bởi tổng hợp các  dấu hiệu được quy định tại điều luật phần chung quy định về đồng phạm và điều  luật phần quy định các tội phạm của BLHS. “Sự  tổng hợp những dấu hiệu của   một cấu thành tội phạm cơ  bản với những dấu hiệu của chế  định đồng phạm...   chính là những cấu thành tội phạm bổ sung cho cấu thành tội phạm cơ bản ­ cấu   thành tội phạm của hành vi đồng phạm...3” Vì vậy, không thể có trường hợp, hành  vi tổ  chức, hành vi xúi giục, hành vi giúp sức đã hoàn thành trong ...