Trầu cau trong lễ nghĩa của người dân đất Việt

Từ xưa, trầu cau đã là một thứ khởi đầu các lễ nghĩa của dân tộc Việt Nam. Trầu cau vừa biểu hiện phong cách, vừa thể hiện tình cảm dân tộc độc đáo. Tục ăn trầu trở thành một nếp sống đẹp, từ việc tế tự, tang lễ, cưới xin, việc vui mừng, việc gì nhân dân ta cũng lấy miếng trầu làm trọng. Miếng trầu làm người với người gần gũi, cởi mở với nhau hơn. Và với các nam nữ thanh niên xưa thì nó là cội nguồn để bắt đầu tình yêu, bắt đầu câu hát,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trầu cau trong lễ nghĩa của người dân đất Việt Trầu cau trong lễ nghĩa của người dân đất ViệtTừ xưa, trầu cau đã là một thứ khởi đầu các lễ nghĩa của dân tộc Việt Nam. Trầu cau vừa biểuhiện phong cách, vừa thể hiện tình cảm dân tộc độc đáo. Tục ăn trầu trở thành một nếp sốngđẹp, từ việc tế tự, tang lễ, cưới xin, việc vui mừng, việc gì nhân dân ta cũng lấy miếng trầu làmtrọng. Miếng trầu làm người với người gần gũi, cởi mở với nhau hơn. Và với các nam nữ thanhniên xưa thì nó là cội nguồn để bắt đầu tình yêu, bắt đầu câu hát, để vào với hội làng hội nước.Người ta ăn trầu có nhiều cách, thường thì quả cau tươi bổ ra làm 5, lá trầu quệt ít vôi, cắt mộtmiếng vỏ cây, cuộn tổ sâu lại mà nhai gọi là ăn trầu. Trong các dịp lễ hội, vào cửa quan, đám ănhỏi, người ta thường têm trầu cánh phượng để tỏ lòng trịnh trọng và biểu hiện tài khéo léo, cáinét văn hoá trong tâm hồn người. Trầu têm cánh phượng cùng với huyền thoại trầu cau mang ýnghĩa nhân văn sâu sắc, nó vừa là tình yêu, vừa là nghệ thuật, là tài năng, là tính cách, là conngười cá nhân hoàn thiện, hoàn mỹ. Trong đời sống dân gian, trầu têm cánh phượng đã trởthành một biểu tượng của quyền lực vua chúa: con rồng, cháu phượng, cha rồng, mẹphượng. Sự giáo dục của ông cha ta bằng biểu tượng trầu têm cánh phượng có ý nghĩa sâusắc. Đó là ước mơ, là tư tưởng nâng tri thức bình dân thành quyền lực, thành sự trường tồntrong vũ trụ.Hơn thế, trầu cau còn là biểu tượng cho sự tôn kính, dùng phổ biến trong các lễ tế thần, tế giatiên, lễ tang, lễ cưới, lễ thọ... Ngày tết, ngày hội phải có đĩa trầu để chia vui.Miếng trầu không đắt đỏ gì, ba đồng một mớ trầu cay... nhưng miếng trầu nên dâu nhà người.Ngày xưa, khi đi xem mặt các cô dâu tương lai, nhà trai đợi cô gái ra têm trầu, rót nước. Vừa đểxem mặt, vừa để quan sát cử chỉ rót nước têm trầu mà phán đoán tính nết cô gái. Nếu cô gái giơcao ấm nước, ấm nước chảy tồ tồ là người không lễ phép. Miếng trầu têm vụng về là ngườikhông khéo tay, không biết may vá. Lá trầu nhỏ, miếng cau lớn là người không biết tính toán làmăn. Quệt nhiều vôi vào miếng trầu là người thiển cận, không biết lo xa...Miếng trầu làm cho người ta gần gũi, cởi mở với nhau hơn. Với người lạ, miếng trầu để làmquen, kết bạn; với người quen, miếng trầu là tri ân, tri kỷ. Miếng trầu cũng làm người ta ấm lêntrong những ngày đông lạnh giá, làm nguôi vơi bớt nỗi buồn khi nhà có tang, được chia sẻ cảmthông bởi họ hàng, bạn bè, làng xóm.Trầu cau, vôi, vỏ, tất cả nếu đứng riêng lẻ thì mỗi thứ chỉ là cây, là trái, là đá, là lá. Nhưng khihợp lại, chúng hoà quyện, cộng sinh vào nhau, được ấp ủ trong môi miệng con người thì tất cảbỗng biến đổi, trở nên đằm thắm, rực rỡ hơn. Và trầu cau đã là nơi khởi đầu cho bao mối lươngduyên. Các đôi trai gái yêu nhau thường mượn miếng trầu để thổ lộ lòng mình:Vào vườn hái quả cau xanhBổ ra làm sáu mời anh xơi trầuTrầu này trầu tính, trầu tình,Trầu loan, trầu phượng, trầu mình lấy taHay:Trầu này thực của em têmTrầu phú, trầu quý, trầu nên vợ chồngTrầu này bọc khăn tơ hồngTrầu này kết nghĩa loan phòng từ đây.Miếng trầu mang nhiều ý nghĩa về giao tiếp, văn hoá, đạo đức, tâm lý. Nó còn thể hiện mối quanhệ ứng xử trong cuộc sống hàng ngày:Thương nhau cau sáu bổ baGhét nhau cau sáu bổ ra làm mười.Khi muốn chối từ tình cảm của người con trai, người con gái cũng mượn miếng trầu để khéo léotừ chối:Sáng nay em đi hái dâuGặp hai anh ấy ngồi câu thạch bànHai anh đứng dậy hỏi hanMiệng nói tay cởi túi trầu mời ăn.Thưa rằng: Bác mẹ em rănLàm thân con gái chớ ăn trầu người...Tục ăn trầu còn gắn với phong tục nhuộm răng đen để có những má hồng, răng đen tiêu biểucủa cái đẹp con gái thuở nào. Người thôn nữ má hồng răng đen, một thuở đã trở thành hình ảnhlàm si mê biết bao chàng trai, như câu ca xưa:Mình về mình nhớ ta chăngTa về ta nhớ hàm răng mình cườiNǎm quan mua lấy miệng cườiMười quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen.Tục ăn trầu đã trở thành một nét đẹp văn hoá không phai nhòa trong tâm hồn người Việt nêntháng nǎm có qua, miếng trầu vẫn không thể thiếu trong các đám cưới, trong các môn đồ lễ củacác bà, các cô dâng lên bàn thờ tổ tiên, cầu khấn thần phật với lòng thành kính. Ngày nay, đểrăng trắng nên nhiều người không ăn trầu nữa, nhất là ở thành phố. Tuy nhiên, quan niệmmiếng trầu là đầu câu chuyện của người Việt Nam vẫn được áp dụng ở những dịp hiếu, hỉ. Vìbiếu trầu là tục lệ, là tình cảm nên dẫu có ăn hay không cũng chẳng ai chối từ. ...