trí tuệ kinh doanh và lý thuyết trò chơi - phần 2

nội dung phần 2 của "trí tuệ kinh doanh và lý thuyết trò chơi" trình bày những chiến lược áp dụng lý thuyết trò chơi nhằm giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt trước mỗi lựa chọn trong kinh doanh và trong cuộc sống: tránh thiệt chọn lợi, giấu kỹ át chủ bài, từ nhẫn nhịn đến chiến thắng, biết nhìn xa trông rộng, đề cao tinh thần tự lực cánh sinh, xây dựng các mối quan hệ xã hội và tư duy quyết định cuộc đời.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
trí tuệ kinh doanh và lý thuyết trò chơi - phần 2CHƯƠNG 8: TRÁNH THIỆT CHỌN LỢIGIỮA HAI CÁI HẠI, CHỌN CÁI HẠI ÍT HƠN• TINH HOA TRÍ TUỆKhi đứng trước hai lựa chọn tồi và không có cách gì hay hơn có thể giúp bạn vừa thoát khỏi tình thếvừa bảo toàn được uy tín, bạn chỉ có thể chọn cái hại ít hơn.• GIAI THOẠIChiến Quốc sách có ghi lại một câu chuyện như sau:Ngũ Tử Tư, nhà quân sự kiệt xuất của nước Ngô thời Xuân Thu, là người tính tình kiên cường. Tổ phụông là Ngũ Cử, cha ông là Ngũ Xa, anh trai là Ngũ Thượng, đều là những trung thần nước Sở. NămChu Cảnh Vương thứ 23 (năm 522 trước Công nguyên), Sở Bình Vương do nghi ngờ thái tử ngoạigiao chư hầu, tương nhân vi loạn (ngoại giao với các nước chư hầu để làm loạn) đã trút giận lên NgũXa, thầy dạy học của thái tử, lừa Ngũ Xa và Ngũ Thượng đến Sính đô rồi cho người sát hại. Thế nên,Ngũ Tử Tư đã một mình chạy trốn sang nước Ngô.Chạy đến biên giới thì Ngũ Tử Tư bị quan trấn giữ cửa ải bắt được. Người này bảo Ngũ Tử Tư:Nhà ngươi là tội phạm bỏ trốn, ta buộc phải giải ngươi về chỗ vua Sở!. Ngũ Tử Tư nói: Không sai,đúng là vua Sở đang cho người lùng bắt tôi. Nhưng anh có biết vì sao không? Là bởi có người nói vớivua Sở rằng tôi có một viên ngọc quí. Vua Sở vẫn muốn chiếm viên ngọc đó, không may là tôi làm mấtnó rồi. Nhưng nhà vua không tin, khăng khăng cho rằng tôi lừa dối ngài. Không còn cách nào khác nêntôi mới phải bỏ trốn. Giờ nếu anh đem giao nộp tôi cho vua Sở, tôi sẽ nói với nhà vua rằng anh đãcướp viên ngọc đó rồi nuốt chửng vào bụng. Để có viên ngọc ấy, vua Sở ắt sẽ ra lệnh cho người giếtanh, rồi mổ bụng moi ruột anh ra tìm ngọc. Lúc đó, tôi sống cũng chẳng được, mà anh chết lại càngthảm hơn. Quan trấn giữ của ải tin lời Ngũ Tử Tư nói là thật, vô cùng khiếp sợ, đã thả Ngũ Tử Tư đi.Cuối cùng, Ngũ Tử Tư trốn thoát sang nước Ngô.• PHÂN TÍCH THEO LÝ THUYẾT TRÒ CHƠIBị Sở vương truy bắt, Ngũ Tử Tư rơi vào tình thế lưỡng nan: hoặc để viên quan trấn giữ cửa ảidẫn giải mình đến chỗ vua Sở, hoặc tìm cách uy hiếp đối phương để thoát thân. Nếu chọn cách đầu,Ngũ Tử Tư ắt sẽ mất mạng; chọn cách sau, danh tiếng và chữ tín của Ngũ Tử Tư tiêu tan. Và cuốicùng, ông đã chọn cách sau, bởi đó chính là lựa chọn ít thiệt hại hơn.Trong lý thuyết trò chơi, sách lược Ngũ Tử Tư áp dụng trên đây có tên gọi là song đề tù nhân haycòn gọi là thế tiến thoái lưỡng nan của người tù. Đây là lý thuyết nhập môn kinh điển nhất trong lýthuyết trò chơi, được nhà toán học Albert W. Tucker, giáo sư thỉnh giảng của Đại học Stanford, đưa ravào năm 1950. Mô hình cơ bản của lý thuyết này là:Một tên nhà giàu nọ bị sát hại ngay trong chính nhà mình, cảnh sát bắt được hai nghi can tên là Avà B. Do hai nghi can không có đủ chứng cớ để chứng mình vô tội nên cảnh sát quyết định cho cách licả hai để lấy lời khai. Trong quá trình thẩm vấn, A và B đều là bị cáo, nếu một trong hai tên nói thậtthì tên kia là kẻ nói dối, tên nói thật sẽ nhận mức án 5 năm tù, còn tên nói dối là 10 năm tù. Còn nếu cảhai tên đều thành thực thú nhận tội lỗi thì mỗi tên sẽ nhận được 15 năm tù. Tất nhiên, còn một khả năngnữa tuy cảnh sát không nói song cả A và B cũng đều biết và đã thống nhất với nhau từ trước, đó là nếucả hai đều không thành khẩn nhận tội thi chúng sẽ được thả tự do bởi phía cảnh sát thiếu chứng cứbuộc tội.Là người lí trí, khi rơi vào tình thế lưỡng nan như hai nghi phạm trên, bạn cần cân nhắc các mặtlợi hại, được mất giữa các khả năng để lựa chọn một sách lược phù hợp, có thể giảm thiểu tổn thất chomình.ĐỪNG VÌ GIỮ THỂ DIỆN MÀ ĐÁNH MẤT CƠ HỘI• TINH HOA TRÍ TUỆKhi thể diện và cơ hội mâu thuẫn nhau, đa số mọi người đều chọn giữ thể diện. Song trong một vàitrường hợp, chiến thuật quay đầu lại rất có ích cho bạn. Bởi nếu không quay đầu, bạn sẽ đánh mấtkhông ít cơ hội tốt cho bản thân.• GIAI THOẠIVị huấn luyện viên nọ rất có năng lực, nhưng từ khi ông về dẫn dắt, đội bóng vốn đã rất tệ vẫngiậm chân tại chỗ. Chủ đội bóng này là kẻ ăn xổi ở thì, chỉ muốn đội bóng của mình nhanh tăng thứhạng nên đã nhiều lần can thiệp vào công việc của huấn luyện viên trưởng. Một vài cầu thủ năng lựctầm tầm được nhận vào đội bóng nhờ biết cách quan hệ, một số huấn luyện viên xoàng cũng được mờivề phụ tá huấn luyện viên trưởng. Nhưng tư tưởng, chiến lược và chiến thuật tiên tiến của huấn luyệnviên trưởng thường bị gạt bỏ. Mỗi lần đội bóng ra sân thi đấu, chủ câu lạc bộ đều chỉ muốn đội mìnhchiến thắng, nhưng lại không giao toàn bộ quyền chỉ đạo cho huấn luyện viên trưởng. Ông này vừa mớimạnh dạn chỉ đạo các cầu thủ tiến công đã bị mắng là làm liều nên mấy lần đội bóng dẫn trước đốiphương rồi lập tức rút về sân phòng thủ mà đến phút cuối vẫn bị đối phương san bằng tỉ số hay thậmchí bị lội ngược dòng. Nếu thắng, thành tích là của chung; nếu thua, vị huấn luyện viên là kẻ đầu tiênphải giơ đầu chịu báng trước dư luận.Sau cùng, vì uy tín và lòng tự trọng nghề nghiệp của bản thân, huấn luyện viên trưởng nộp đơn xintừ chức. Trong buổi họp báo công bố tin chia tay, ông vẫn giữ nét mặt tươi cười, thân thiện, khônghề oán trách phía câu lạc bộ dù chỉ một lời.Kể từ khi huấn luyện viên trưởng ra đi, lối chơi của đội bóng càng thêm phần bảo thủ, mọi ngườichỉ nhằm đến mục tiêu thủ hòa. Do thiếu khí thế, không có tinh thần chiến đấu, luôn bị đối phươngdồn vào thế bị động nên thành tích của đội cũng mau chóng trượt dốc. Sau cùng, ban giám đốc của câulạc bộ đã hiểu ra, các biện pháp hành chính không thể nào thay thế được một vị huấn luyện viên chuyênnghiệp. Cuối buổi họ bàn lấy biểu quyết chung, câu lạc bộ thống nhất sẽ mời vị huấn luyện viên cũ trởvề đảm nhận vai trò dẫn dắt đội bóng, đồng thời cam kết sẽ không can thiệp vào bất cứ chỉ định, phâncông nào của ông nữa.• PHÂN TÍCH THEO LÝ THUYẾT TRÒ CHƠITrong thực tế, ta vẫn thường hay gặp những tình huống kiểu thế này: Nhân viên A của công ty Bphải nghỉ việc vì chủ. Một tuần sau chủ công ty gọi điện đến cho nhân viên A giải thích lí do sa thải vàmời anh ta quay về song nhân viên A đ ...