TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY TIÊU HÓA - PHẦN 3

TĂNG ÁP TĨNH MẠCH CỬA- MỤC TIÊU : 1. Kể được nguyên nhân tăng áp TMC 2. Nắm được các hậu quả lâm sàng của tăng áp TMC 3. Nêu được các triệu chứng cận lâm sàng của tăng áp TMC 4. Vẽ được sơ đồ đánh giá bệnh nhân tăng áp TMC 1. ĐẠI CƯƠNG : Tăng áp tĩnh mạch cửa (TMC) là sự tăng bệnh lý áp lực của hệ TMC. Xơ gan là nguyên nhân thường gặp nhất gây tăng áp TMC chiếm tỷ lệ 80%.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY TIÊU HÓA - PHẦN 3 TAÊNG AÙP TÓNH MAÏCH CÖÛA ThS BS TRAÀN THÒ KHAÙNH TÖÔØNG BM NOÄI ÑHYK PHAÏM NGOÏC THAÏCH ÑOÁI TÖÔÏNG : Sinh vieân Y2, CT2 THÔØI GIAN : 1 tiết MUÏC TIEÂU : 1. Keå ñöôïc nguyeân nhaân taêng aùp TMC 2. Naém ñöôïc caùc haäu quaû laâm saøng cuûa taêng aùp TMC 3. Neâu ñöôïc caùc trieäu chöùng caän laâm saøng cuûa taêng aùp TMC 4. Veõ ñöôïc sô ñoà ñaùnh giaù beänh nhaân taêng aùp TMC1. ÑAÏI CÖÔNG : Taêng aùp tónh maïch cöûa (TMC) laø söï taêng beänh lyù aùp löïc cuûa heä TMC. Xô gan laø nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhaát gaây taêng aùp TMC chieám tyû leä 80%. Tuy nhieân, cuõng coù moät soá nguyeân nhaân khaùc gaây taêng aùp TMC nhö huyeát khoái TMC, hoäi chöùng Budd- Chiari.. . Taêng aùp TMC seõ gaây ra moät soá haäu quaû, nguy hieåm nhaát laø daõn tónh maïch thöïc quaûn (TMTQ) vôõ gaây xuaát huyeát tieâu hoùa oà aït aûnh höôûng ñeán tính maïng beänh nhaân. Khoaûng 20-30% beänh nhaân seõ töû vong trong moãi ñôït XHTH nhö vaäy.2. ÑÒNH NGHÓA  Ñoä cheânh aùp löïc TM gan (hepatic vein pressure gradient : HVPG) phaûn aùnh söï khaùc bieät aùp löïc giöõa TMC vaø TM gan hay TM chuû döôùi giuùp ñaùnh giaù aùp löïc TMC coù taêng hay khoâng.  HVPG bình thöôøng : 1- 5 mmHg.  Taêng aùp TMC khi HVPG > 5 mmHg.  Taêng aùp TMC ñaùng keå khi HVPG > 10 mmHg.3. NHAÉC LAÏI GIAÛI PHAÃU  TMC hôïp bôûi tónh maïch laùch, tónh maïch maïc treo traøng treân, tónh maïch maïc treo traøng döôùi.  TMC nhaän moät löôïng maùu ñoå veà gan nhieàu nhaát chieám 95% löôïng maùu töø ruoät vaø caùc taïng trong oå buïng, sau ñoù ñi ra khoûi gan baèng tónh maïch treân gan, ñoå veà tónh maïch chuû döôùi, cuoái cuøng ñoå veà tim phaûi.  Khi TMC bò caûn trôû seõ xuaát hieän 4 voøng noái cöûa chuû (Portacaval Anastomoses) ñeå ñöa maùu heä cöûa trôû veà heä chuû khoâng qua gan laø : o Voøng noái thöïc quaûn daï daøy (Esophagogastric Anastomosis) gaây giaõn TMTQ-DD (varices) o Voøng noái tröïc traøng (Rectal Anastomosis) gaây tró. o Voøng noái caïnh roán (Paraumbilical Anastomosis ) gaây THBH cöûa chuû ôû thaønh buïng (Caput medusa). o Voøng noái sau phuùc maïc (Retroperitoneal Anastomosis) gaây baùng buïng. TM cöûa TM laùch TM MTTD TM MTTT3. CÔ CHEÁ BEÄNH SINH P = Q X R Q : löu löôïng maùu trong heä cöûa R : khaùng löïc maïch maùu cuûa heä cöûa . P : ñoä cheânh aùp löïc cöûa P taêng coù theå do Q taêng (laùch quaù to, maùu töø laùch ñoå veà quaù nhieàu hay coù doø ñoäng tónh maïch), R taêng khi TMC bò cheøn eùp hay caû 2 Q vaø R ñeàu taêng.4. NGUYEÂN NHAÂN 4.1 Tröôùc gan : Huyeát khoái TMC Huyeát khoái tónh maïch laùch Doø ñoäng tónh maïch (trong laùch, chuû-maïc treo, ñoäng maïch gan-TMC) Laùch to nguyeân phaùt vuøng nhieät ñôùi 4.2 Trong gan Huyeát khoái TMC Xô gan : 90% Vieâm gan röôïu Vieâm gan sieâu vi maïn Vieâm gan sieâu vi caáp naëng vôùi hoaïi töû ña thuøy Beänh lyù aùc tính ( ung thö teá baøo gan hay do di caên) Gan ña nang Saùn maùng (Schisotoma spp) Taéc ngheõn tónh maïch trong gan Xô gan Beänh Wilson, Hemochromatosis Sarcoidose, Amyloidosis, Mastocytosis.. Taêng aùp TMC nguyeân phaùt. 4.3 Sau gan : 4.3.1. Huyeát khoái tónh maïch gan Hoäi chöùng Budd-Chiari Xaâm laán tónh maïch do u 4.3.2. Taéc ngheõng TMC döôùi Web TMC döôùi Xaâm laán tónh maïch do u 4.3.3. Beänh tim Vieâm maøng ngoaøi tim co thaét Hôû van 3 laù Beänh cô tim baåm sinh Nguyeân nhaân sau gan Suy tim phaûi.5. HAÄU QUAÛ LAÂM SAØNG 5.1 Tónh maïch daõn (Varices) : TM thöïc quaûn, daï daøy, tröïc traøng, ñaïi traøng daõn, khi vôõõ seõ gaây xuaát huyeát tieâu hoùa. Varices ñaïi traøng Varices TQ 5.2 Tuaàn hoaøn baøng heä cöûa chuû ôû thaønh buïng, Caput medusa  Bình thöôøng coù caùc TM treân thaønh buïng nhöng nhoû chæ thaáy ôû nhöõng ngöôøi oám, da moûng. TM naèm treân roán höôùng chaûy leân treân, döôùi roán höôùng chaûy xuoáng döôùi (a).  THBH cöûa chuû : tónh maïch daõn to, ngoaèn ngoeøo, thöôøng treân roán, gaàn ñöôøng giöõa. THBH cöûa chuû höôùng chaûy töø roán toûa ra(b).  Tuaàn hoaøn baøng heä chuû chuû do taéc TM chuû döôùi höôùng ...