TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 2- bài 5

Truyền tinh nhân tạo cho bòBài 5. HOẠT ĐỘNG SINH SẢN Ở BÒ CÁI 1. Sự thành thục sinh dụcGia súc sau một thời kỳ sinh trưởng và phát triển nhất định thì đạt đến thành thục về sinh dục. Khi đó cơ quan sinh dục và các đặc điểm sinh dục thứ cấp của bê bắt đầu đạt tới dạng trưởng thành. Trước khi thành thục sinh dục, tốc độ phát triển của cơ quan sinh dục bê cái tương đương với tốc độ phát triển chung của cơ thể. Bắt đầu từ tháng thứ 6 tốc độ phát...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 2- bài 5Truyền tinh nhân tạo cho bòBài 5. HOẠT ĐỘNG SINH SẢN Ở BÒ CÁI1. Sự thành thục sinh dục Gia súc sau một thời kỳ sinh trưởng và phát triển nhất định thì đạt đến thànhthục về sinh dục. Khi đó cơ quan sinh dục và các đặc điểm sinh dục thứ cấp củabê bắt đầu đạt tới dạng trưởng thành. Trước khi thành thục sinh dục, tốc độ pháttriển của cơ quan sinh dục bê cái tương đương với tốc độ phát triển chung củacơ thể. Bắt đầu từ tháng thứ 6 tốc độ phát triển của cơ quan sinh dục lớn hơnnhiều so với tốc độ phát triển của cơ thể. Đặc biệt vào khoảng 10 tháng tuổi cơquan sinh dục phát triển rất nhanh để con vật hoàn thiện chức năng sinh dục. Buồng trứng của bê có sự thay đổi cơ bản. Một tháng tuổi trên buồng trứngđã xuất hiện nang trứng nhưng bê cái không động dục, trứng không rụng cho tớikhi bê cái được 8-11 tháng tuổi. Có đến 70% chu kì động dục đầu tiên của bò cáitơ không biểu hiện rõ dấu hiệu mặc dù chúng có rụng trứng và hình thành thểvàng. Lần động dục tiếp theo, biểu hiện động dục rõ ràng và mạnh mẽ hơn. Tuổi thành thục về sinh dục ở bò khoảng 8-12 tháng và phụ thuộc vào nhiềuyếu tố, đặc biệt là dinh dưỡng. Giống bò lớn con thành thục về tính muộn hơn bògiống nhỏ con. Nuôi dưỡng tốt bò cái thành thục về tính sớm hơn so với nuôidưỡng kém. Tế bào trứng và sự hình thành giới tính ở bê Tế bào trứng được tạo ra từ miền vỏ của buồng trứng. Lúc bê mới sinh rahai buồng trứng có toàn bộ sốtrứng trong suốt cuộc đời nó(khoảng 75.000 nang trứng nguyênthủy được hình thành trong cácbuồng trứng). Trong quá trình hìnhthành trứng, từ một tế bào nguyênthủy, trải qua phân chia giảmnhiễm và nguyên nhiễm để cho rachỉ một tế bào trứng trưởng thành(khác với ở con đực, một tế bàosinh dục nguyên thủy qua phânchia cho ra 4 tinh trùng). Trứngtrưởng thành nằm trong nangtrứng. Màng nang trứng tiết vàotrong xoang một lượng dịch nhầyđẩy tế bào trứng về một bên. Khinang trứng phát triển đầy đủ, nổi Hình 27: Sự hình thành giới tính ở bêcộm lên bề mặt buồng trứng gọi làtrứng chín. Một đời con bò có thểcho từ 8-14 con bê, các tế bàotrứng còn lại thoái hoá. Tế bào trứng có kích thước rất nhỏ, mắt thường không 41 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc TấnTruyền tinh nhân tạo cho bònhìn thấy được. Kích thước trứng giữa các loài không khác nhau mấy trong khikhối lượng cơ thể chúng khác nhau rất nhiều. Trứng của bò cái chỉ chứa một loại nhiễm sắc thể giới tính “X”. Sự hìnhthành giới tính ở bê là kết quả của sự tổ hợp giữa tinh trùng có nhiễm sắc thểgiới tính X hoặc Y với trứng có nhiễm sắc thể giới tính X. Hợp tử có cặp nhiễmsắc thể giới tính XX sẽ phát triển thành bê cái, nếu là cặp XY sẽ phát triển thànhbê đực. Đối với chăn nuôi bò sữa, mơ ước của người chăn nuôi là điều khiển giớitính bê theo ý muốn nhưng cho đến nay vẫn còn đang nghiên cứu trong phòngthí nghiệm, chưa thể áp dụng rộng rãi vì sự phức tạp về kỹ thuật và tốn kém vềtài chính. Một trong những kỹ thuật có nhiều triển vọng trong tương lai đó là xácđịnh giới tính của phôi trước khi chuyển cho bò nhận phôi. 2. Động dục Khi con vật thành thục về sinh dục, dưới ảnh hưởng của FSH, một trongnhững nang trứng trên buồng trứng phát triển đạt kích thước 1-2 cm. Trong nangtrứng này có một tế bào trứng trưởng thành hiện diện. Khi nang trứng phát triểnđầy đủ, nó bắt đầu sản xuất hóc môn estrogen. Estrogen vào máu gây nên dấuhiệu động dục đồng thời làm giảm phân tiết FSH và tăng tiết LH từ tuyến yên. Thời gian động dục kéo dài trung bình khoảng 18 giờ (2-36 giờ). Giai đoạnđộng dục quan trọng nhất là giai đoạn đứng yên. Khoảng 90% số bò cái độngdục đứng yên từ 10-24 giờ kể từ khi bắt đầu động dục. Đây là giai đoạn mà bòcái chấp nhận giao phối. Khi bò cái động dục, tuyến yên bắtđầu giải phóng LH với lượng lớn dần.Dưới ảnh hưởng của LH, nang trứngvỡ ra và trứng được giải phóng. Đó làsự rụng trứng, rụng trứng xảy ra vàokhoảng 10-14 giờ sau khi bò hết dấuhiệu động dục. Trứng di chuyển vàoống dẫn trứng. Quá trình thụ tinh đượcxảy ra trong ống dẫn trứng. Dưới ảnh hưởng của LH, chỗnang trứng rụng biến đổi thành thểvàng. Thể vàng bắt đầu sản xuất Hình 28: Biểu hiện động dục ở bòprogesterone và chúng được giảiphóng ra sau khi kết thúc động dục 2-3 ngày. Nếu bò có thai thể vàng tồn tại vàduy trì tác dụng. Sự chuẩn bị tử cung cho quá trình mang thai được bắt đầu bằng estrogen vàtiếp theo là progesterone. Nếu gia súc cái không mang thai thì thể vàng bắt đầu từ từ tiêu biến, từ saukhi động dục 15-16 ngày do tác động của prostaglandin từ nội mạc tử cung. Vàongày thứ 18-19 của chu kỳ, thể vàng hoàn toàn tiêu biến và tử cung trở lại bình 42 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc TấnTruyền tinh nhân tạo cho bòthường. Lúc này tuyến yên lại bắt đầu giải phóng FS ...