TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 5

Phần 5 CÁC CHUYÊN ĐỀ Bài 1. CÁC PHƯƠNG THỨC LAI GIỐNG VÀ CÁCH XÁC ĐỊNH TỶ LỆ MÁU LAIMục đích của công tác lai tạo giống là tạo ra con lai (hoặc giống mới) sản xuất sữa và thịt có hiệu quả trong điều kiện nuôi dưỡng và môi trường của địa phương. Các giống bò chuyên dụng (thịt và sữa) có đặc điểm nổi bật về sức sản xuất . Tuy vậy chúng ta không thể nhập những giống này về nuôi thuần với quy mô rộng lớn vì một số lý do sau: - Tiền nhập bò...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 5Truyền tinh nhân tạo cho bò Phần 5 CÁC CHUYÊN ĐỀ Bài 1. CÁC PHƯƠNG THỨC LAI GIỐNG VÀ CÁCH XÁC ĐỊNH TỶ LỆ MÁU LAI Mục đích của công tác lai tạo giống là tạo ra con lai (hoặc giống mới) sảnxuất sữa và thịt có hiệu quả trong điều kiện nuôi dưỡng và môi trường của địaphương. Các giống bò chuyên dụng (thịt và sữa) có đặc điểm nổi bật về sức sản xuất. Tuy vậy chúng ta không thể nhập những giống này về nuôi thuần với quy môrộng lớn vì một số lý do sau: - Tiền nhập bò giống rất cao. - Bò thuần nhập nội có yêu cầu cao về chuồng trại, chăm sóc nuôi dưỡng mà trong điều kiện chăn nuôi thiếu đầu tư khó đáp ứng được. - Khả năng sinh sản thấp. - Không thích hợp với khí hậu nóng ẩm nhiệt đới và khả năng chống chịu kém đối với kí sinh trùng (ve, ruồi, muỗi) và bệnh do kí sinh trùng gây ra. Mong muốn của chúng ta là có một giống bò tập hợp được những đặc điểmquý của bò Vàng Việt Nam và khả năng sản xuất cao của bò ngoại. Để đạt đượcmục đích trên, phương pháp phổ biến nhất, hiệu quả nhất là thông qua conđường lai tạo. Vì khối lượng bò Vàng rất nhỏ (bò cái khoảng 180kg) không thể mang thai bòngoại (đực giống ngọai 800-1000kg), vì vậy mà con đường lai tạo phải được tiếnhành qua 2 bước. Trước hết là sử dụng đực Zebu (Sind, Sahiwal, Brahman) để cải tạo bò Vàngtạo ra con lai Zebu. Con lai Zebu về cơ bản giữ được những đặc điểm qúy củabò Vàng nhưng khối lượng tăng lên rõ rệt (bò cái 270-320kg tùy mức độ laimáu). Với khối lượng như vậy con lai Zebu có đủ khả năng mang thai bò chuyênthịt hoặc chuyên sữa và điều rất quan trọng nữa là bò mẹ đủ sữa nuôi bê lai từbò bố hướng sữa hoặc hướng thịt. Thực tế cho thấy, việc lai tạo ra con lai không khó, chỉ thông qua kỹ thuậtTTNT trong một vài thế hệ. Tuy nhiên để con lai sống được và cho năng suấtcao đúng với tiềm năng di truyền của nó thì dinh dưỡng có ý nghĩa quan trọngnhất. Vì vậy trước khi chúng ta muốn lai tạo cải tiến chất lượng đàn bò địaphương thì điều trước tiên cần làm là cải tiến nguồn thức ăn cho chúng. Mọichương trình cải tạo giống, mọi thử nghiệm giống năng suất cao sẽ thất bại nếuchúng ta không bảo đảm được điều kiện nuôi dưỡng mà trong đó quan trọngnhất là thức ăn và dinh dưỡng. 102 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc TấnTruyền tinh nhân tạo cho bò Trong công tác cải tiến giống bò địa phương cần tiến hành đồng thời côngviệc chọn lọc đàn bò cái nền địa phương và tiến hành lai tạo một cách có kếhọach. 1. Các phương pháp lai tạo phổ biến - Lai kinh tế (lai cố định) - Lai tạo giống - Lai tạo có hệ thống Lai kinh tế (vì mục đích kinh tế) Thường sử dụng trong lai tạo bò thịt - Lai kinh tế 2 máu từ 2 giống thuần chủng, cái và đực lai F1 không dùng làm giống. Ví dụ; Đực A x Cái B AB (thương phẩm) - Lai 3 máu: con cái lai từ 2 giống thuần chủng cho lai với con đực của giống thứ 3. Đực A x Cái B Cái AB x Đực C ABC (thương phẩm) - Lai 4 máu: Đực A x Cái B Đực C x Cái D Đực AB x Cái CD ABCD (thương phẩm) Lai tạo giống (mục đích tạo giống mới) Thường áp dụng cho bò sữa. Có 3 phép lai phổ biến - Lai luân hồi 2 máu: trong phép lai này bò đực của hai giống có thể thay phiên làm bố để tạo ra con lai, bò cái lai F1 thu được có thể dùng làm giống. - Lai luân hồi 3 máu: Trong phép lai này bò đực của 3 giống được thay phiên làm bố, con lai có thể dùng làm giống. Phép lai luân hồi sẽ khống chế tỷ lệ máu của các nhóm giống trong con lai,không cho giống nào chiếm ưu thế về tỷ lệ máu. 103 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc TấnTruyền tinh nhân tạo cho bò - Lai cải tạo (còn gọi là lai cấp tiến): Một giống bò căn bản là xấu, chỉ có một vài tính trạng tốt cần giữ lại, cần cải tạo giống bò đó, bằng cách dùng bò cái của giống đó lai với bò đực của giống tốt. Con lai tiếp tục phối với đực của giống tốt đến khi đạt được mục tiêu đề ra thì dừng lại. Ví dụ sử dụng bò đực Hà Lan (rất tốt về sản xuất sữa) lai liên tục với bò địaphương (sữa rất kém nhưng thích nghi với điều kiện dinh dưỡng kém, chốngchịu nóng, chống chịu bệnh ), qua vài bước lai con lai có sản lượng sữa cao,chống bệnh tốt. Sau 5 bước lai liên tiếp thì con lai rất gần với giống bò Hà Lanthuần. - Lai cải tiến: Một giống căn bản là tốt chỉ còn một vài đặc điểm xấu cần khắc phục, cần cải tiến. Dùng cái đó lai với đực giống có đặc điểm tốt. Con lai tạo ra cho lai lại với đực củ ...