Tự chủ đại học ở Đại học Huế: thực trạng, ảnh hưởng và một số khuyến nghị

Bài viết lấy ví dụ thực tế về trường hợp của Đại học Huế trong vấn đề tự chủ đại học. Qua đó, nhóm tác giả có những khuyến nghị cụ thể trong quá trình các cơ sở giáo dục triển khai vấn đề này. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tự chủ đại học ở Đại học Huế: thực trạng, ảnh hưởng và một số khuyến nghị KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VÌ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TỰ CHỦ ĐẠI HỌC Ở ĐẠI HỌC HUẾ: THỰC TRẠNG, ẢNH HƯỞNG VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ PGS.TS. Nguyễn Quang Linh*, Hồ Thị Thanh Hương, Trần Đăng Huy I. GIỚI THIỆU Tự chủ đại học là một khái niệm không mới đối với giáo dục đại học trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Xu thế tự chủ là tất yếu, không thể đi ngược. Tương tự, “Tự chủ tài chính giáo dục đại học là một “nấc thang” tất yếu trong quản trị đại học tại các nước phát triển”[2]. “Đổi mới cơ chế tài chính theo hướng trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị giáo dục đại học công lập là xu thế khách quan”[3]. Tuy nhiên, điều cực kỳ quan trọng, cần được xem là kim chỉ nam khi đưa quyết định một quyết định nào về tự chủ đại học, đó là cần cân nhắc vì lợi ích của các bên liên quan, đặc biệt là lợi ích của quốc gia và “tri thức giữ vai trò là động lực phát triển của quốc gia, thì việc phát triển giáo dục đại học có một vai trò đặc biệt quan trọng” [5]. Ngoài ra, tự chủ có ảnh hưởng tích cực và không tích cực đến người học, người dạy và cả nhà trường. Đại học quốc gia, đại học vùng với bề dạy kinh nghiệm đào tạo và nguồn nhân lực giảng viên chất lượng cao so với mặt bằng chung của cả nước nên được phân tầng định hướng được đầu tư công để đào tạo các ngành mũi nhọn, đặc thù, để thu hút nhân tài, để thực sự trở thành các đại học hàng đầu, có tên trong các bảng xếp hạng quốc tế. Nhà nước không thể hay ít nhất là không nên bắt đầu “Tự chủ tài chính” từ đại học quốc gia, đại học vùng với sứ mạng đầu tàu trong công cuộc giáo dục đại học tại Việt Nam, nơi tập trung giảng viên, sinh viên tài năng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo ra những công trình nghiên cứu khoa học quan trọng; nơi đi đầu trong đổi mới, đóng góp quan trọng trong công cuộc phát triển đất nước, thúc đẩy tiến bộ xã hội. Mỗi sai lầm trong quyết định thử nghiệm sẽ dẫn đến hệ quả to lớn cho một thế hệ sinh viên và một giai đoạn phát triển của quốc gia, nhất là trong thời điểm hiện nay, tự chủ đại học đang vấp nhiều khó khăn vướng mắc. “Tự chủ đại học được đưa vào Luật Giáo dục đại học năm 2012 nhưng đến năm 2019 Chính phủ mới có Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về tự chủ đại học. Tiến trình trên cho thấy kể từ lúc vấn đề tự chủ đại học được ra đời thì 8 năm sau mới có đủ hành trang để đi vào cuộc sống” [1]. Bất cập giữa Luật, Nghị Định và Quy chế chưa phù hợp với Luật Ngân sách, Luật đầu tư công và Luật Lao động * Chủ tịch Hội đồng Đại học Huế, Uỷ viên Uỷ ban về Giáo dục và Phát triển nhân lực 111 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VÌ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG (2012), Luật Viên chức (2010)... đang là những vướng mắc không thể giải quyết trong ngắn hạn. Các quy định về Hội đồng đại học và Hội đồng trường chưa phân cụ thể trách nhiệm, quy định Nhà nước nên ràng buộc vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu, người ký văn bản quyết định. II. TỰ CHỦ ĐẠI HỌC Ở ĐẠI HỌC HUẾ VÀ CÁC ĐƠN VỊ THÀNH VIÊN Đại học Huế là đại học đa ngành, đa lĩnh vực, thực hiện nhiệm vụ chiến lược quốc gia và phát triển vùng [3]. Đại học Huế với bề dày truyền thống đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho miền Trung nói riêng và cả nước nói chung, bắt đầu thực hiện tự chủ về chuyên môn từ năm 2017, chậm hơn so với hai đại học quốc gia hơn 20 năm, với những nét đặc trưng của Đại học Việt Nam: 1. Là đại học duy nhất có trường đại học thành viên là Nghệ thuật truyền thống lâu đời ở vùng đất Cố đô - chỉ có nơi đây đào tạo ngành Trùng tu và Phát triển các di sản văn hoá của dân tộc. 2. Là đại học duy nhất chỉ có Trường Đại học Sư phạm chuyên đào tạo giáo viên, trong khi cả nước các trường đại học sư phạm đang đào tạo tổng hợp, đa ngành. 3. Là đại học duy nhất ở Việt Nam chỉ có đào tạo ngôn ngữ - tiếng nước ngoài cho người Việt và tiếng Việt cho người nước ngoài, trong khi cả nước đang đào tạo tổng hợp ở nhiều nơi. 4. Là đại học duy nhất ở Việt Nam đã và đang đào tạo nhóm ngành Du lịch ở các bậc học đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, cung cấp nguồn nhân lực cao cho phát triển du lịch của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh nền kinh tế du lịch và du lịch công nghiệp, du lịch điện tử. 5. Là đại học có đào tạo các ngành khoa học sức khoẻ và là cơ sở giáo dục đại học xếp thứ 3 đào tạo nguồn nhân lực tốt nhất cho Việt Nam về chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh cho nhân dân. 6. Là đại học đã và đang đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao các ngành Nông - Lâm - Ngư nghiệp mạng tính đặc thù Việt Nam (sinh thái nông nghiệp: Biển - Rừng - Đồng bằng), đặc biệt một số lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực tốt nhất cho đất nước như Chăn nuôi - Thú y, N ...