Từ rủi ro đến Beta

Trên thế giới, đặc biệt là các thị trường tài chính hiệu quả, có những khái niệm mà hầu hết các nhà kinh doanh cổ phiếu luôn luôn xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định đặt tài sản của mình vào một loại tài sản nào đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Từ rủi ro đến Beta Từ rủi ro đến Beta Trên thế giới, đặc biệt là các thị trường tài chính hiệu quả, có những khái niệm mà hầu hết các nhà kinh doanh cổ phiếu luôn luôn xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định đặt tài sản của mình vào một loại tài sản nào đó. Họ thường đặt câu hỏi: Cổ phiếu này có rủi ro không? Hệ số beta của cổ phiếu đó là bao nhiêu? Dĩ nhiên mọi người đều biết beta là một thước đo khả năng biến động của một cổ phiếu (hay một danh mục) trong mối quan hệ với phần còn lại của thị trường. Beta được tính cho từng doanh nghiệp riêng biệt bằng phương pháp phân tích hồi quy (theo wikipedia). Thế nhưng làm thế nào lượng hoá rủi ro? Vì sao beta được giao cho sứ mệnh đo lường rủi ro của doanh nghiệp? Ứng dụng của beta trên thế giới và Việt Nam như thế nào? Câu hỏi 1: Làm thế nào lượng hoá rủi ro? Khái niệm beta được hình thành trong quá trình giới tái chính tìm cách lượng hoá rủi ro. trong kinh doanh rủi ro đuợc định nghĩa là sự khác biệt hay sai lệch giữa tỷ suất lợi nhuận thực tế và so với tỷ suất lợi nhuận dự kiến. Xét về mặt định tính, thì rủi ro tổng thể của một công ty (hay cổ phiếu) là một tổng của hai thành phần cơ bản: * Rủi ro phi hệ thống (unsystematic risk) là những yếu tố tác động gắn liền với từng công ty riêng biệt như rủi ro kinh doanh hay rủi ro tài chính của công ty đó, mà không ảnh hưởng đến các công ty khác (trừ các công ty lớn). Để giảm thiểu rủi ro loại này, nhà đầu tư thường đa dạng hoá danh mục của mình. Do vậy rủi ro phi hệ thô`ng còn được gọi là Rủi ro có thể đa dạng hoá (diversifiable risks). * Rủi ro hệ thống (systematic risk) là các yếu tố tác động lên tất cả caá công ty trên thị trường. tất cả các công ty đều bị chi phối bởi rủi ro hệ thống. Như vậy các nhà đầu tư không thể đa dạng hoá để giảm thiểu rủi ro hệ thống. Do đó rủi ro này còn được gọi là Rủi ro không thể đa dạng hoá (non-diversifiable risks). Đầu tiên, người ta sử dụng một công cũ của ngành thống kê để lượng hoá rủi ro. Đó chính là đại lượng Sigma. Theo đó sigma đại diện cho sự biến động của các tỷ suất lợi nhuận mà một cổ phiếu đạt được trong quá khứ. Đại lượng này là một thước đo của rủi ro tổng thể được thể hiện thông qua sự biến động của tỷ suất lợi nhuận. Chỉ tiêu sigma đã hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình cho đến khi lý thuyết về danh mục tối ưu của Harry Markowitz ra đời. Harry cho rằng nắm giữ một danh mục thị trường là điều khôn ngoan, vì khi đó rủi ro phi hệ thống của từng cổ phiếu sẽ được triệt tiều gần như hoàn toàn với điều kiện danh mục thị trường phải đủ lớn. Ông gọi đó là lợi ích từ đa dạng hoá. Trước khi lý thuyết này ra đời, người ta cho rằng rủi ro của một danh mục chính là bình quân rủi ro theo tỷ trọng của từng cổ phiếu trong danh mục. Tức là: Tuy nhiên với những nghiên cứu thực nghiệm, cho thấy rủi ro của một danh mục phải nhỏ hơn bình quân rủi ro theo tỷ trọng của từng cổ phiếu, chứ không phải là một dấu bằng giữa hai vế. Để giải thích điểm khác biệt này, ta xem lại công thức tính phương sai của một danh mục - bao gồm hai cổ phiếu A và B - như sau: Trong công thức (2), phương sai của một danh mục bằng bình quân rủi ro theo tỷ trọng của từng cổ phiếu trừ cho một phần rủi ro được giảm thiểu. Đó chính là lợi ích của đa dạng hoá. Khái quát danh mục ban đầu lên thành danh mục thị trường, thỉ phần lợi ích của đa dạng hoá được viết thành công thức như sau: Như vậy nguyên nhân của việc giảm thiểu rủi ro khi đa dạng hoá chính là sự tác động qua lại giữa các chứng khoán. Hay nói cách khác đó là mức độ tương quan giữa các chứng khoán (ri,j). hệ số này mang giá trị trong khoảng (-1;1), do đó lợi ích từ đa dạng hoá luôn luôn là một số dương và khi tương quan giữa các chứng khoán càng nhỏ thì lợi ích của đa dạng hoá càng cao. Sau công trình của Harry, người ta nhận thấy sigma không còn là một thước đo hoàn hảo. Vì đại lượng này chỉ đo lường được rủi ro tổng thể. mà rủi ro tổng thể lại bao gồm rủi ro phi hệ thống và rủi ro hệ thống.Như vậy, nếu rủi ro phi hệ thống có thể được triệt tiêu bằng con đường đa dạng hoá, thì việc đòi hỏi một thước đo mới của rủi ro là đều tất yếu. Thước đo mới phải liên quan chỉ riêng lẻ đến loại rủi ro thứ hai - Rủi ro hệ thống. Câu hỏi 2: Vì sao beta được giao cho sứ mệnh đo lường rủi ro của doanh nghiệp? Khi nói rủi ro phi hệ thống có thể bị triệt tiêu bằng cách đa dạng hoá, điều này không có nghĩa là tất cả mọi nhà đầu tư đều nắm giữ danh mục thị trường và bỏ qua việc xác định rủi ro phi hệ thống của từng công ty. Tuy nhiên việc xác định loại rủi ro thứ nhất, được xem là một nghệ thuật, bởi vì mỗi ngành, mỗi công ty đêề có những rủi ro riêng của nó. Do vậy loại rủi ro này không có bất cứ một cơ sở chung nào giữa các doanh nghiệp để có thể mô hình hoá nó thaàh một công thức. Do vậy người ta chỉ có thể llàm điều này với rủi ro hệ thống dựa trên cơ sở chung là sự biến động tỷ suất lợi nhuận của từng cổ phiếu so với sự biến động tỷ ...