Tư tưởng liêm chính tư pháp trong bộ Quốc triều khám tụng điều lệ triều Lê

Bài viết trình bày Quốc triều khám tụng Điều lệ đề cao ý thức trách nhiệm, lương tâm nghề nghiệp của các cán bộ tư pháp: tôn trọng và bảo vệ quyền con người; Quốc triều khám tụng Điều lệ chứa đựng tinh thần đấu tranh chống tham nhũng, bảo đảm sự trong sạch của tư pháp; Quốc triều khám tụng Điều lệ đã có những đảm bảo cho liêm chính tư pháp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tư tưởng liêm chính tư pháp trong bộ Quốc triều khám tụng điều lệ triều Lê NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT TÛ TÛÚÃNG LIÏM CHÑNH TÛ PHAÁP TRONG BÖÅ QUÖËC TRIÏÌU KHAÁM TUÅNG ÀIÏÌU LÏå TRIÏÌU LÏ PHạm THị Duyên THảo* L iêm chính tư pháp là một phạm trù có đảm tính khoa học, đồng bộ, đề cao tính độc nội dung đa dạng, nhưng có thể hiểu lập, khách quan, tuân thủ pháp luật của từng một cách cốt lõi nhất, đó là đòi hỏi cơ quan và chức danh tư pháp”3. Tức là, của xã hội về một nền tư pháp, đội ngũ cán chúng ta đang tiệm cận đến liêm chính tư bộ tư pháp trong sạch, xả thân cho việc bảo pháp, xem đó là phương thức hiện thực hóa vệ lẽ phải và công lý. Ở góc độ cụ thể, liêm mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền. chính tư pháp thể hiện qua các khía cạnh cơ Do vậy, trong quá trình hoàn thiện chính bản như ý thức trách nhiệm nghề nghiệp, sách pháp luật, việc nghiên cứu những di sản danh dự và lương tâm nghề nghiệp tư pháp; pháp luật tố tụng hình sự trong lịch sử pháp vấn đề đấu tranh chống tham nhũng, bảo luật dân tộc là hoạt động cần thiết, ý nghĩa. đảm sự trong sạch của tư pháp. Những đảm Quốc triều khám tụng Điều lệ (QTKT bảo cần thiết cho liêm chính tư pháp là: sự Điều lệ) là một trong những thành quả lập độc lập của tư pháp; năng lực tiếp cận công pháp độc đáo của triều Lê. Nét độc đáo đã lý cho người dân nhằm thúc đẩy trách nhiệm từng được các nhà nghiên cứu đánh giá là ở của cơ quan tư pháp1. sự hiện diện của chính nó, một bộ luật tố tụng Ở Việt Nam, trong tiến trình xây dựng riêng biệt, trong bối cảnh Đại Việt và cả nhà nước pháp quyền XHCN, Chiến lược phương Đông phong kiến bấy giờ. Tuy nhiên, cải cách tư pháp đã được Đảng, Nhà nước sự độc đáo của Bộ luật có lẽ không chỉ dừng chủ trương, trong đó mục tiêu chính là “xây ở sự phân biệt hai lĩnh vực pháp luật nội dung dựng hệ thống tư pháp trong sạch, vững và hình thức, mà còn ở những tư tưởng pháp mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ lý hiện đại, tư tưởng về liêm chính tư pháp - quyền con người”2. Các đảm bảo cho mục phạm trù vốn chỉ được đảm bảo trong phạm tiêu này là: “Hoàn thiện chính sách, pháp vi của một chế độ pháp quyền. luật hình sự, dân sự, thủ tục tố tụng tư pháp QTKT Điều lệ được thiết kế thành 31 và tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp, bảo Lệ. Đầu tiên là Lệ về khám tụng, quy định * TS. Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội. 1 Đào Trí Úc, Những vấn đề chủ yếu về liêm chính tư pháp trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay, Kỷ yếu Hội thảo “Liêm chính tư pháp: Các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam”, do Viện Chính sách công và Pháp luật và Tổ chức hướng tới minh bạch tổ chức tại Hà Nội, ngày 10/10/2014, tr. 6-11. 2 Bộ Chính trị, Nghị quyết số 49-NQ/ TW ngày 2/6/2005, về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. 3 Bộ Chính trị, Nghị quyết số 49-NQ/ TW ngày 2/6/2005, về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. NGHIÏN CÛÁU Söë 14(318) T7/2016 LÊÅP PHAÁP 19 NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT các thủ tục tố tụng mang tính chất chung. bít thì quan lấy tội biếm bãi mà luận, dân lấy Các Lệ sau quy định thủ tục tố tụng cụ thể tội trộm cướp mà trị tội”4. Đồng thời, trừng đối với từng loại việc, như: Lệ về người kiện, trị nghiêm những kẻ che giấu, dung túng tội khiếu nại quan án, Lệ về kỳ hạn xét xử, Lệ phạm, đặc biệt là kẻ vu cáo, hại người. về phí tổn, Lệ kiện tụng nhân mạng, Lệ kiện “Những kẻ làm nghề trộm cướp... thì các tụng ruộng đất, trộm cướp… Dù mới là bước quan đại thần văn võ đều không được nuôi đầu, nhưng Bộ luật đã thể hiện được những chứa. Trái như vậy quan lấy tội biếm bãi mà tư tưởng căn bản của liêm chính tư pháp. luận, dân lấy tội trộm cướp mà trị tội”5; 1. Quốc triều khám tụng Điều lệ đề cao ý “Mọi việc làm tờ cáo trạng, tố trạng điêu toa thức trách nhiệm, lương tâm nghề nghiệp để sinh ra kiện tụng hoặc lấy những việc của các cán bộ tư pháp: tôn trọng và bảo không quan thiết gì đến mình và cóp nhặt vệ quyền con người những việc vụn vặt đem tố cáo để người Minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền lợi khác phải lụy vào án phần nhiều bị phạt cho nhân dân được xem là mục tiêu, ý thức trượng... Quan ngự sử phát giác ra bắt được trách nhiệm, lương tâm nghề nghiệp của cũng cho xét tội luận hành, làm đủ tờ khải những người làm công tác tư pháp thời Hậu đệ đặt để răn thói gian ngoan, giữ yên dân Lê. Cụ thể: nghiệp”6. - QTKT Điều lệ quy định các vấn đề về Về vấn đề hòa giải, QTKT Điều lệ có tố tụng theo tinh thần bảo vệ công lý, bảo vệ quy định khá linh hoạt, với mục tiêu bảo vệ quyền con người h ...