Tư tưởng sinh thái trong truyện ngắn của Trần Duy Phiên

Bài viết sẽ làm rõ tư tưởng sinh thái của Trần Duy Phiên qua bộ ba truyện ngắn viết về côn trùng là Kiến và người, Mối và người, Nhện và người.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tư tưởng sinh thái trong truyện ngắn của Trần Duy PhiênTAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 11 (36) - Thaùng 1/2016 Tư tưởng sinh thái trong truyện ngắn của Trần Duy Phiên Ecological ideas in the short stories of Tran Duy Phien TS. Nguyễn Thị Tịnh Thy Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế Ph.D. Nguyen Thi Tinh Thy The University of Hue – University of EducationTóm tắtTừ thập niên 90, nhà văn Trần Duy Phiên đã sáng tác nhiều tác phẩm mang đậm tư tưởng sinh thái. Đâylà một hiện tượng khá đặc biệt trong đời sống văn học Việt Nam đương đại, thể hiện sự nhạy cảm củanhà văn đối với một vấn nạn mang tính toàn cầu – vấn nạn môi trường. Từ góc nhìn sinh thái, bài viết sẽlàm rõ tư tưởng sinh thái của Trần Duy Phiên qua bộ ba truyện ngắn viết về côn trùng là Kiến và người,Mối và người, Nhện và người. Điều đó biểu hiện ở việc coi trọng trí tuệ của tự nhiên, sức mạnh của tựnhiên từ những sinh vật nhỏ nhoi nhất; lên án các hành vi tước đoạt tự nhiên, phá vỡ cân bằng sinh tháivà cảnh báo nhân loại về các nguy cơ sinh thái.Tư tưởng sinh thái trong truyện ngắn của Trần Duy Phiên được chuyển tải qua nghệ thuật viết truyệnđộc đáo từ nhan đề, nhân vật, không gian cho đến ngôn ngữ, giọng điệu… Tất cả tạo nên một sự ám ảnhrợn người khiến độc giả không thể không có cái nhìn khác đi về thế giới quanh ta.Từ khóa: tư tưởng sinh thái, tự nhiên, giải cấu trúc, nghệ thuật tự sự, diễn ngôn…AbstractSince the 1990s, writer Tran Duy Phien has written several works with ecological ideas. This is a ratherspecial phenomenon in Vietnamese contemporary literature, which expresses the sensitivity of thewriter about a global problem – environmental issue. From an ecological perspective, the ecologicalthought of Tran Duy Phien will be clarified through the three short stories about insects, “Ant andhumans”, “Termite and humans”, “Spider and humans”. This is expressed in appreciating these workshighlight the natural leverness and might, the strength of nature from which is shown in the tiniestcreatures; raising the voice against the behavior of natural deprivation, breaking the ecological balanceand warning mankind about ecological risks.Ecological ideas in the short stories of Tran Duy Phien were conveyed through the unique of writing,from the title, characters, and space to language, rhyme, etc. All of these features creat a frighteningobsession which made the readers have other ideas about our world.Keywords: ecological ideas, natural, deconstruction, narrative technique, discourse… 1. Từ thập niên 90 của thế kỉ XX, nhà một hiện tượng khá đặc biệt trong đời sốngvăn Trần Duy Phiên đã sáng tác nhiều tác văn học Việt Nam đương đại, thể hiện sựphẩm mang đậm tư tưởng sinh thái. Đây là nhạy cảm của nhà văn đối với một vấn nạn 3mang tính toàn cầu – vấn nạn môi trường. trưng nhân cách của con người. Các nhàTrong bộ ba truyện ngắn viết về côn trùng văn sinh thái phản đối sự đối xử thuần lợilà Kiến và người, Mối và người, Nhện và ích, thuần công cụ đối với tự nhiên như thế.người; nhà văn đã “lấy chủ nghĩa chỉnh thể Đặc trưng hạt nhân của văn học sinh thái làsinh thái làm cơ sở tư tưởng, lấy lợi ích kiên quyết bài trừ những thái độ công cụchỉnh thể của hệ thống sinh thái làm giá trị hóa và phương pháp hóa đối với tự nhiên.cao nhất để khảo sát và biểu hiện mối quan Đặc trưng hạt nhân này giúp chúng ta cóhệ giữa con người với tự nhiên và truy tìm thể vạch một ranh giới rõ ràng trong việcnguồn gốc xã hội của nguy cơ sinh thái” miêu tả tự nhiên giữa tác phẩm văn học[15]. Có thể nói, chùm truyện ngắn này là sinh thái và tác phẩm phi sinh thái. Từ gócnhững tác phẩm văn học sinh thái hiếm hoi nhìn sinh thái, tham luận sẽ làm rõ tưgóp phần khỏa lấp mảng trống của dòng tưởng sinh thái của nhà văn Trần Duyvăn học này trong văn học Việt Nam thời Phiên trong Kiến và người, Mối và người,kì đổi mới và hội nhập quốc tế. Nhện và người ở những bình diện sau: giải 2. Mối quan hệ giữa con người và môi cấu trúc quan niệm “nhân loại trung tâm”,trường, con người và tự nhiên đã được đề phê phán sự bóc lột tự nhiên và cảnh báocập đến trong văn chương từ thời cổ đại. nhân loại về nguy cơ sinh thái, lí giải mạchĐến thời trung đại, thiên nhiên trở thành ngầm văn bản và nghệ thuật tự sự.một trong những cảm hứng và nguyên tắc 2.1. Giải cấu trúc quan niệm “nhân loạicấu tứ quan trọng của thơ ca. Thời hiện đại trung tâm”cũng vậy, thiên nhiên hiện hữu trong Trong quan hệ với tự nhiên, nhân loạikhông gian nghệ thuật trở thành một yếu tố đã từng trải qua nhiều cảm thức. Đó là sự sợquan trọng của thi pháp học. Trong tâm hãi và sùng kính tự nhiên ở thời cổ đại, sựthức của nhân loại nói chung, người thân thiện và chan hòa với tự nhiên ở thờiphương Đông và đặc biệt là giới tao nhân trung đại, sự xem thường và cưỡng đoạt tựmặc khách nói riêng, thiên nhiên là người nhiên ở thời hiện đại. Sau các phong tràobạn lớn, người mẹ vĩ đại luôn tương giao, Phục hưng, Khai sáng và đặc biệt là với sựtương thông, tương cảm với con người, là tiến bộ của khoa học kĩ thuật thế kỉ XX,bến bờ nương tựa và gột rửa linh hồn, là nhân loại tự cho mình có đặc quyền chinhnơi lánh ẩn và di dưỡng tinh thần của họ. phục và tước đoạt ...