Ứng dụng kỹ thuật thu trữ nước trong phòng chống hạn hán và sa mạc hóa vùng đất cát

Ứng dụng kỹ thuật thu trữ nước trong phòng chống hạn hán và sa mạc hóa vùng đất cát 44.2. Mô hình thu trữ nước ngầm tưới cho mô hình nông lâm kết hợp Mô hình được áp dụng tại thôn Hòa Thủy, Phước Hải, Ninh Phước, Ninh Thuận với các nội dung: - Đào ao thu trữ lượng nước ngầm dưới chân đồi cát để tưới cho cây trồng trong mô hình nông lâm kết hợp trên đồi. Ao có diện tích đáy (2 x 15)m, mở mái m=1, ao có chiều sâu 3m, ao được trải vải lọc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng kỹ thuật thu trữ nước trong phòng chống hạn hán và sa mạc hóa vùng đất cát Ứng dụng kỹ thuật thu trữ nước trong phòng chống hạn hán và sa mạc hóa vùng đất cát 44.2. Mô hình thu trữ nước ngầm tưới cho mô hình nông lâm kết hợpMô hình được áp dụng tại thôn Hòa Thủy, Phước Hải, Ninh Phước, Ninh Thuậnvới các nội dung:- Đào ao thu trữ lượng nước ngầm dưới chân đồi cát để tưới cho cây trồng trongmô hình nông lâm kết hợp trên đồi. Ao có diện tích đáy (2 x 15)m, mở mái m=1,ao có chiều sâu 3m, ao được trải vải lọc và lát khan đá quanh bờ, chiều sâu nướctối thiểu là 1,5m (Hình 2).- Xây dựng hệ thống bơm nước lên đồi: đặt một máy bơm dầu D8 và hệ thốngđường ống đẩy chính là ống HDPE mềm Φ60, mỗi đoạn dài 20m trên đường ốngchính bố trí một trụ vòi để nối với ống mềm Φ27 để người dân có thể tưới cho câytrồng trên đồi.- Trồng cây theo mô hình nông lâm kết hợp: trên cùng là dải băng rừng với 5 hàngcây neem: mật độ cây cách cây 1,5m hàng cách hàng 2m trồng so le các cây giữacác hàng với nhau; tiếp theo là 24m trồng thuần cây ăn quả (Điều ghép, Xoài); tiếpxuống dưới chân đồi là diện tích trồng cây ăn quả xen canh với cây nông nghiệp(Mãng cầu+Ớt, Dưa...); diện tích phía thấp nhất dưới chân đồi dùng để canh tácnông nghiệp (1ha), trồng hành, tỏi, đậu phộng hoặc dưa..Hình 2. Cắt dọc ao thu nước ngầmViệc tưới cho các loại cây trồng này trong mùa khô (6 tháng: từ tháng 12 đếntháng hết tháng 5 năm sau) tưới vào buổi chiều mát. Cây lâm nghiệp được tướitrong 3 năm, kể từ năm thứ 4 có thể dùng nước mở rộng canh tác nông nghiệp.Qua tính toán cân bằng nước cho thấy lượng nước trong ao 86m3 có thể đảm bảotưới cho 2000 cây Neem, 1000 cây ăn quả (Xoài, Điều, Mãng Cầu) và 1ha câynông nghiệp canh tác quanh năm.4.3. Mô hình thu trữ nước mưa trên đồi cátĐây là mô hình thu trữ nước mưa phục vụ phòng chống hạn hán và sa mạc hoáđược áp dụng tại xã Hồng Phong, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận.Hệ thống thu trữ nước mưa được thiết kế như sau: Hệ thống thu gom nước: Do đặc điểm đất vùng duyên hải Nam Trung Bộ - chủ yếu là đất cát có tính thấm mạnh, lượng mưa lại nhỏ nên lượng dòng chảy mặt rất nhỏ, cần phải có biện pháp gia cố bề mặt hứng nước để tăng lượng nước thu trữ. Hai hình thức gia cố thích hợp cho khu vực này là sân xi măng đất và sân phủ bạt HDPE. Hệ thống trữ nước: bao gồm các bể trữ nước trên sườn dốc, dung tích của- bể được tính toán đảm bảo đủ cung cấ p bổ sung nước cho cây trồng trong mùa khô; bể được che đậy để tránh bốc hơi gây tổn thất nước. Vị trí các bể được bố trí phù hợp với bố trí mặt bằng tổng thể của hệ thống thu gom nước, tăng khả năng tưới tự chảy và không gây cản trở cho các hoạt động canh tác. Một số loại bể chứa đã được thử nghiệm trong đó bể bằng HDPE và bể xi măng đất có những ưu điểm nổi trội như giá thành rẻ, dễ xây dựng, dễ bảo quản. Hệ thống phân phối nước: Sử dụng các ống nhựa PVC, ống được chôn- xuống đất để tránh lão hoá. Việc phân phối nước được thực hiện nhờ trọng lực hoặc sử dụng các loại bơm nhỏ tại những vị trí không thể tưới tự chảy. Hệ canh tác nông lâm nghiệp bao gồm các thành phần: - Ngoài cùng trồng cây dầu lai làm hàng rào, vừa chống cát xâm nhập vừa ngăn súc vật vào phá. Dầu lai là một loài cây bản địa nên khả năng chống chịu hạn rất lớn, chỉ cần tưới nước trong 3-4 tháng đầu sau khi trồng. Khi cây đã phát triển, bộ rễ ăn sâu xuống tầng cát ẩm thì không cần phải tưới. - Trong hàng dầu lai bố trí 2-3 hàng cây neem chắn gió, mục đích là để giảm tốc độ gió trong khu canh tác, hạn chế xói mòn do gió. Neem là một loại cây chịu hạn nhập nội, có sức chống chịu với điều kiện khô nóng ở khu vực Nam Trung Bộ. Trong khoảng 2 năm đầu cần phải tưới nước liên tục trong mùa khô để đảm bảo cây sống phà phát triển. Từ năm thứ 3 trở đi bộ rễ của cây phát triển, sức chống chịu tăng lên thì không cần phải tưới. - Phía trong cây neem bố trí trồng các loại cây lâu năm có thu hoạch nh ư cây ăn quả, cây công nghiệp. Các loại cây này cần phải tưới trong mùa khô. - Trong cùng bố trí đất trồng cây nông nghiệp ngắn ngày. Tuỳ thuộc vào mùa vụ và nhu cầu thị trường mà bố trí loại cây thích hợp. Trong mùa mưa có thể trồng toàn bộ diện tích, trong mùa khô chỉ trồng một phần diện tích theo lượng nước thu trữ được.4.4. Đánh giá hiệu quả của hệ thống thu trữ nướcTrước đây, tại các khu đồi cát xây dựng mô h ình người dân chỉ canh tác đượcmột trên một phần diện tích vào mùa mưa với năng suất thấp, bấp bênh; còntrong mùa khô nơi đây là bãi cát trắng bị bỏ hoang, gần như không có cây cỏmọc. Đất khô, thảm phủ thực vật bị héo rụi cùng với gió mạnh dẫn đến hiệntượng cát bay, cát nhảy thường xuyên diễn ra, gió mạnh đã bào mòn tầng đấtcanh tác mỏng m ...