Vài kinh nghiệm chơi cá đá

Betta splendens là sản phẩm của ngành cá cảnh Thái Lan thông qua sự lai tạo tự nhiên mà không hề có sự can thiệp của công nghệ gen hiện đại.. Thứ nhất, loài Betta splendens là sản phẩm của ngành cá cảnh Thái Lan thông qua sự lai tạo tự nhiên mà không hề có sự can thiệp của công nghệ gen hiện đại. Thứ hai, Betta splendens phát triển dựa trên quá trình tương tác có tính xã hội; nó là thành quả của việc trao đổi kiến thức truyền thống ở tầng lớp nông dân Thái Lan....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài kinh nghiệm chơi cá đá Vài kinh nghiệm chơi cá đáBetta splendens là sản phẩm của ngành cá cảnh Thái Lan thông qua sự lai tạo tựnhiên mà không hề có sự can thiệp của công nghệ gen hiện đại..Thứ nhất, loài Betta splendens là sản phẩm của ngành cá cảnh Thái Lan thông qua sự laitạo tự nhiên mà không hề có sự can thiệp của công nghệ gen hiện đại. Thứ hai, Bettasplendens phát triển dựa trên quá trình tương tác có tính xã hội; nó là thành quả của việctrao đổi kiến thức truyền thống ở tầng lớp nông dân Thái Lan. Người ta tin rằng cá đáxuất hiện cách đây 600 năm vào thời hoàng đế Sukhothai, vị vua đầu tiên của Thái Lan.Những nhà lai tạo xưa kia, thường là những nông dân, học hỏi thông qua sự quan sát rồisau đó thử nghiệm bằng cách đem cá đi đá. Họ hình thành một nhóm gọi là nhóm nhữngnhà lai tạo và đá cá. Họ thường truyền đạt kiến thức về cá đá thông qua con đường truyềnkhẩu. Việc hé lộ kiến thức cho những người thân cận nhất đảm bảo rằng sẽ có người kếthừa và tiếp tục phát triển nó. Để thêm phần nghiêm trọng, họ thường căn dặn rằng “đừngđem những bí quyết này nói cho bất kỳ ai vì chúng có thể giúp tạo ra những con cá vôđịch” (câu nói truyền thống này vẫn còn được duy trì cho đến tận ngày nay). Bằng việctruyền đạt kiến thức như vậy mà cá đá ở Thái Lan phát triển hết sức độc đáo nhưng đồngthời kỹ thuật lai tạo lại lập đi lập lại hay nói cách khác là không hề có sự tiến bộ nào.Chúng ta có thể thấy rõ điều này khi xét đến sự phát triển mạnh mẽ của cá Betta đuôi dàiở Mỹ so với cá Betta đuôi dài ở Thái Lan.Ngày nay, hầu hết những nhà lai tạo cá nghiêm túc vẫn thuộc tầng lớp nông dân TháiLan. Tôi thấy có trách nhiệm ghi nhận và công bố về những kiến thức và trí tuệ của họnhư là một phần của lịch sử Thái Lan ngày nay lên mạng Internet.Ở Thái Lan khi nói về Plakat, người ta phân biệt ra làm hai loại là loại đuôi dài và loạiđuôi ngắn. Cả hai đều là Betta thuần dưỡng, có nguồn gốc từ loài Betta hoang dã. Cáchnay khoảng 40 năm, Betta hoang dã có thể được tìm thấy ở khắp nơi từ những vùng ngậpnước vào mùa lũ đến các con kênh dẫn nước trên đồng ruộng.Vậy dạng Betta đuôi dài xuất hiện từ khi nào? Nếu chúng ta quan sát màu sắc và hìnhdáng của các cá thể Betta hoang dã thì có thể thấy chúng chỉ khác nhau về kích thước.Hiển nhiên là các nhà lai tạo chỉ làm cho chúng to hơn và chủ yếu là hung dữ hơn lên màthôi. Tuy nhiên, câu châm ngôn “bạn không thể có tất cả những gì mà mình mong muốn”luôn đúng và thích hợp ở đây. Vậy đâu là nơi mà chúng ta mất dấu về quá trình phát triểncủa dạng cá đá đuôi dài và dạng cá đá đuôi ngắn? Betta hoang dã có hình dạng toàn thânrất cân đối, các vảy và vây sáng lấp lánh và rất cuồng nhiệt mỗi khi giương vi phùngmang; không dạng Betta thuần dưỡng nào có hình dáng và hành vi tương tự. Nói mộtcách ngắn gọn sự khác biệt giữa dạng hoang dã và thuần dưỡng chỉ ở kích thước mà thôi.Nhưng dạng Betta đuôi dài là gì? Chúng cũng giống như tất cả các dạng Betta khác. Dùcác nhà khoa học đã kết luận rằng chúng cùng loài với Betta đuôi ngắn nhưng tôi khônghề thấy con Betta đuôi dài nào xuất hiện trong một bầy Betta đuôi ngắn. Tôi luôn chấtvấn các nhà lai tạo mà tôi quen biết về nguồn gốc của Betta đuôi dài nhưng không có aibiết cả. Câu trả lời thường là “tôi đã thấy cả hai loại Betta từ rất lâu rồi”. Các tài liệunước ngoài cũng không thể giải đáp được điều này “tôi không rõ dạng đuôi dài đến từđâu” [Christopher W. Coates, Tropical fishes for a Private Aquarium, 1950: trang 137].Nhà lai tạo cao tuổi nhất, 80 tuổi mà tôi có dịp phỏng vấn cũng trả lời tương tự. Điều nàybây giờ đã trở thành một truyền thuyết về cá đá mà tôi rất hào hứng đi tìm lời giải.Có ba giả thuyết về sự xuất hiện của Betta đuôi dài.Thứ nhất: thuyết giả lập môi trườngThuyết này cho rằng con cá Betta cái thẩm thấu màu sắc và hình dạng của môi trường vàtruyền cho bầy con của nó. Theo thuyết này, giả sử rằng bạn muốn tạo ra con cá Bettađuôi dài màu vàng thì bạn có thể vẽ hình con cá đực đuôi dài màu vàng lên giấy rồi dánlên thành lọ nuôi con cá cái. Sau 1-2 tháng, chúng ta đem con cá cái lai với một con đựcbất kỳ. Bầy cá con có thể xuất hiện một số cá thể có màu sắc và hình dáng như cá vẽ trêngiấy bên cạnh số lượng lớn giống như cá mẹ và cá bố. Sau khi thu được những cá thể đầutiên có đuôi hơi vàng và dài, nhà lai tạo sẽ đem con cá đực đuôi dài và vàng lai với con cácái cũng đuôi dài và vàng ở cùng bầy. Bằng việc lặp đi lặp lại quá trình này, dạng cáBetta đuôi dài sẽ dần dần được hình thành.Thứ hai: thuyết chuyên hóaNếu như thuyết giả lập dựa trên yếu tố môi trường thì thuyết chuyên hóa lại dựa trên yếutố xã hội. Nhiều văn bản bằng tiếng Thái đều cho rằng con cá Betta splendens đuôi dàixuất hiện cách nay trên một trăm năm. Trong các văn bản nước ngoài, sự xuất hiện lầnđầu tiên của cá Betta đuôi dài ở San Francisco hỗ trợ cho giả thuyết trên.“Ở Thái Lan, việc lai tạo cá đá cũng như gà đá được duy trì từ hàng trăm năm nay, pháttriển thành ...