Vài nét về âm nhạc cổ truyền trong đời sống cộng cư và vai trò của nghệ nhân qua nghiên cứu âm nhạc cổ truyền của người Bố Y ở xã Quyết Tiến, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

Trong đời sống cộng cư, ba tộc người Bố Y, Nùng và H’mông ở xã Quyết Tiến, thuộc huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang có sự hòa trộn âm nhạc cổ truyền với nhau. Tuy vậy, người Bố Y vẫn có những biện pháp riêng để gìn giữ bản sắc âm nhạc cổ truyền của họ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về âm nhạc cổ truyền trong đời sống cộng cư và vai trò của nghệ nhân qua nghiên cứu âm nhạc cổ truyền của người Bố Y ở xã Quyết Tiến, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang186 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI V,I NÉT VỀ VỀ ÂM NHẠ NHẠC CỔ CỔ TRUYỀ TRUYỀN TRONG ĐỜ ĐỜI SỐ SỐNG CỘ CỘNG CƯ V, VAI TRÒ CỦ CỦA NGHỆ NGHỆ NHÂN QUA NGHIÊN CỨ CỨU ÂM NHẠ NHẠC CỔ CỔ TRUYỀ TRUYỀN CỦCỦA NGƯỜ NGƯỜI BỐ BỐ Y Ở XÃ QUYẾ QUYẾT TIẾ TIẾN, HUYỆ HUYỆN QUẢ QUẢN BẠ BẠ, TỈ TỈNH H, GIANG Trần Quốc Việt Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội Tóm tắ tắt: Trong ñời sống cộng cư, ba tộc người Bố Y, Nùng và H’mông ở xã Quyết Tiến, thuộc huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang có sự hòa trộn âm nhạc cổ truyền với nhau. Tuy vậy, người Bố Y vẫn có những biện pháp riêng ñể gìn giữ bản sắc âm nhạc cổ truyền của họ. Qua nghiên cứu, có thể thấy ñược vai trò quan trọng của người nghệ nhân trong việc bảo tồn âm nhạc cổ truyền của tộc người và sự cần thiết phải có chính sách hỗ trợ cho họ. Từ khóa: khóa Bố Y, Nùng, H’mông, cộng cư, nghệ nhân, âm nhạc cổ truyền. Nhận bài ngày 4.9.2017; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt ñăng ngày 15.10.2017 Liên hệ tác giả: Trần Quốc Việt; Email: tqviet@daihocthudo.edu.vn1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong công tác bảo tồn di sản âm nhạc cổ truyền, một số nhà nghiên cứu ñiền dã thựcñịa coi tất cả âm nhạc ñược diễn xướng trong các sinh hoạt âm nhạc cổ truyền của một tộcngười là âm nhạc của tộc người ñó và nêu lên những phương thức bảo tồn chung chung, naná nhau cho tất cả các trường hợp. Tuy nhiên, việc này còn có những khía cạnh cần ñượcxem xét thêm. Bởi, theo thuyết giao lưu văn hóa và những gì chúng tôi ñược biết quanghiên cứu về âm nhạc của một số tộc người, khi các tộc người sống cộng cư, ít nhiều sẽcó sự hòa trộn âm nhạc của họ với nhau. Vì vậy, việc phân biệt các thành tố âm nhạc củariêng tộc người với các thành tố âm nhạc họ vay mượn của các tộc người khác cũng chínhlà ñể nhận thức ñược ñúng những yếu tố âm nhạc góp phần tạo nên bản sắc văn hóa củamỗi tộc người. Mặt khác, thực tế cho thấy ñể giữ gìn di sản âm nhạc cổ truyền và thể hiệnbản sắc trong ñời sống cộng cư, ngoài các phương thức phổ biến, có những tộc người ñãsáng tạo, tìm ra phương thức riêng ñể bảo tồn di sản âm nhạc của họ. Điều ñó rất ñángTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 19/2017 187ñược các nhà bảo tồn bản sắc văn hóa quan tâm. Bài báo này ñi sâu tìm hiểu sự hòa trộnâm nhạc cổ truyền trong ñời sống cộng cư của ba tộc người Bố Y, Nùng, H’mông ở xãQuyết Tiến, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang, cách thức người Bố Y tự bảo tồn âm nhạc cổtruyền của họ và bàn luận về vai trò của người nghệ nhân trong vấn ñề này.2. NỘI DUNG2.1. Sự hòa trộn âm nhạc cổ truyền giữa ba tộc người Bố Y, Nùng, H’mông ởxã Quyết Tiến Quyết Tiến là một xã ở trên ñỉnh núi cao của dãy Tây Côn Lĩnh, thuộc huyện QuảnBạ, tỉnh Hà Giang. Theo lời người già, trước ñây, nơi này chỉ có người Cờ Lao sống thànhnhững bản riêng. Về sau, một số nhóm thuộc các tộc người khác di cư ñến và sống cộng cưtại ñây. Qua khảo sát của chúng tôi, xã hiện có nhiều người thuộc các tộc khác nhau cùngchung sống như Nùng, H’mông, Tày, Giáy, Hoa, Kinh, Thái, Dao..., trong ñó số ñông làngười Nùng, H’mông và Bố Y. Ngoài một số nhóm của các tộc người khác nhau sống liềnkề, có thôn bản người Nùng, H’mông và Bố Y còn sống xen kẽ với nhau. Ngoài những khía cạnh văn hóa nói chung, âm nhạc cổ truyền nói riêng của họ hòatrộn vào nhau, ñược biểu hiện trong các sinh hoạt âm nhạc - ñặc biệt trong âm nhạc lễ nghitín ngưỡng. Cụ thể, khi nghiên cứu âm nhạc cổ truyền của người Bố Y nơi ñây, chúngtôi thấy: − Bộ gõ ñám ma của người Nùng ñược sử dụng trong ñám ma của người Bố Y: tất cảcác ñám ma của người Bố Y ñều có vài bộ gõ của người Nùng tấu nhạc hiếu. Có nhữngñám sử dụng hàng chục bộ gõ của người Nùng. Tuy nhiên khi sử dụng, ngoài các yếu tốnguyên bản Nùng còn phải tuân theo kiêng kỵ của người Bố Y. Về các nhạc công, theo người già Bố Y, trước kia họ ñều là người Nùng, sau này nhiềungười Bố Y cũng học và biết chơi nên thành phần các nhạc cô ...