Vài nét về châu Thạch Lâm, tỉnh Cao Bằng thế kỷ XIX

Sự hòa hợp về cư dân xã biến châu Thạch Lâm thành trung tâm giao thoa và tiếp biến văn hóa xuôi ngược điển hình ở khu vực Đông Bắc. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về châu Thạch Lâm, tỉnh Cao Bằng thế kỷ XIXVAI ]W:T V E C | I A U T H A C H L A M . yv^ TIMI CAO BA]G THE KV XIX NGUYSN THI HAI* T rong lich sfl, chau Thach Lam ludn ddng vai trd la trung tam cua tinh Cao Bing. Chau Thach Lam ddi Ly - TrIn chfnh cua cac huyen Hda An, Thach An, Thdng Ndng, thi xa Cao Bing, Nguyen Binh, Ha Quang va mgt phin huyen Trala chau Thai Nguyen, den cuoi the ky XV Linh, Phuc Hda ngay nay. mdi chfnh thflc mang ten la chau Thach Chau Thach Lam la viing dit sinh sdngLam. Nam 1834, Minh Mgnh ddi chau lau ddi va hen tuc cua nhdm cfl dan thugcThach Lam lam huyen, ngay nam sau tach ngfl he Tay - Thai, chu yeu la tgc ngfldi Tay.thanh hai huygn Thach Lam, Thach An Trai qua qua tiinh hch sfl, viing dit Thachthugc phu Hda An (1). Nam 1874, Tfl Dflc Lam tiep nhan them ddng ngfldi Kinh tfl dflditach mgt so tdng xa cua hai huyen Thach xudi len, ddng ngfldi Hoa, Niing, Dao... dLam, Thach An, lap them huyen Nguyen Trung Qudc sang. Sfl hda hdp ve cfl dan daBinh. Cudi the ky XIX, thflc dan Phap ddi bien chau Thach Lam thanh trung tam giaohuyen thanh chau, tach tdng Phuc Hda thoa va tiep bien van hda xudi ngfldc dien(chau Thach An) sap nhap vdi tdng Cach hinh d khu vflc Ddng Bic.Linh (chau Quang Uyen) lap thanh chauPhuc Hda, ddng thdi tach cac tdng Phfl 1. To chife c h i n h tri - xa hoiDung, Trung An, Ha Quang thugc chau To chflc xa hgi truyen thong cao hdn ban dThach Lam, sap nhap vdi tdng Thdng Nong vflng cac tgc ngfldi ngdn ngfl Tay - Thai la(chau Nguyen Binh) thanh lap chau Ha mfldng. Mudng ra ddi xuat phat tfl nhu elu titQuang (nam 1893) (2). Nhfl vay, chau yeu ciia cac dieu kien sin xuit va tfl qua trinhThach Lam trong the ky XIX da hi chia lich sfl phat trien xa hgi cua cac tgc ngfldi nay.tach nhieu Iin, nhflng cd ban pham •vi chau Qua trinh thiet lap mfldng gin hen vdi quaThach Lam trfldc nam 1834 vin cdn dfldc trinh xac lap quyen thdng tri ban mfldng cuaduy tri trong dia gidi cua cac chau Thach cac tfl trfldng, thu Hnh. Hg la ngfldi cd congLam, Thach An, Ha Quang, Nguyen Binh dlu trong viec khai pha dlt dai, thanh lap bansau dd, va nd tfldng flng vdi dia gidi hanh mfldng nen hg dfldc quyen dieu khien mgi congThS. TrUdng Dai hgc Su pham Thai Nguyen46 Rghien curu Ljeh sJr. s6 4.2Q1Qviec chung, trd thanh ngUdi difng dlu, ddng vdi mo hinh cua hg Nong d chau Bao Lacvai trd la thu Knh bg lac va dUdc quyen the tap ma PGS.TS Dam Thi Uyen da de cap dende dam bao quyen thong tri cua ddng hg. trong luan an tien si sfl hgc nam 2000 (5). Dflng diu chau la Quan chua, giup viec cho Tren cd sd phat trien cua che do rugng Quan chua la Tam quan (phu trach matdit cong, cac t i n g Idp thong tri gianh va hanh chfnh, ngi tri, ngoai giao, truyen Ignhn i m quyen phan phdi rugng dit, trd thanh cua Quan chua den cac chflc dich khac, dfldcchua dat d dia phUdng. Uy quyen cua hg quyen thay tri chau khi ving mat), Chiuphu thugc vao quy mo cua mUdng rgng hay (phu trach cong vigc cu the tfl san xuit denhgp, cac mUdng canh nhau cd sU lg thugc le tet, coi gifl kho va mgt thfl ky cho trivao nhau, mUdng nhd lg thugc mUdng ldn, chau), Tuin tdng (phu trach ve quan sfl),tho tfl the life yeu t h i n phuc tho tfl the life Quan chieu (theo doi cong •vigc cua cac danmanh. Dieu dd tao thanh hai loai chua d i t tgc khong phai ngfldi Tay), ngoai ra cdn co tdchu yeu: mgt la Quan chua (Chua cong) cai chflc quan dgi va mo then.quan mgt chau mfl ...