Vài nét về nhà Lý (1010-1225) 1

Vài nét về nhà Lý (1010-1225) 1Lý Thái Tổ 1010-1028 Lý Thái Tông 1028-1054 Lý Thánh Tông 1054-1072 Lý Nhân Tông 1072-1127 Lý Thần Tông 1127-1138 Lý Anh Tông 1138-1175 Lý Cao Tông 1176-1210 Lý Huệ Tông 1211-1225 Lý Chiêu Hoàng 1225 I. Lý Bát Đế Năm 1009, sau khi Lê Long Đĩnh chết, Triều đình tôn Lý Công Uẩn, một người có uy tín và thế lực trong triều lên làm vua. Lý Công Uẩn người làng Cổ Pháp (Tiên Sơn, Hà Bắc) không có cha, mẹ họ Phạm. Thời niên thiếu của Lý Công Uẩn trải qua trong...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về nhà Lý (1010-1225) 1 Vài nét về nhà Lý (1010-1225) 1Lý Thái Tổ 1010-1028Lý Thái Tông 1028-1054Lý Thánh Tông 1054-1072Lý Nhân Tông 1072-1127Lý Thần Tông 1127-1138Lý Anh Tông 1138-1175Lý Cao Tông 1176-1210Lý Huệ Tông 1211-1225Lý Chiêu Hoàng 1225I. Lý Bát ĐếNăm 1009, sau khi Lê Long Đĩnh chết, Triều đình tôn Lý Công Uẩn, một người cóuy tín và thế lực trong triều lên làm vua.Lý Công Uẩn người làng Cổ Pháp (Tiên Sơn, Hà Bắc) không có cha, mẹ họ Phạm.Thời niên thiếu của Lý Công Uẩn trải qua trong môi trường Phật giáo. Năm lên ba,Lý Công Uẩn làm con nuôi cho nhà sư Lý Khánh Vân (vì thế ông mang họ Lý).Sau đó ông lại là đệ tử của Sư Vạn Hạnh và ở hẳn trong chùa Lục Tổ (còn gọi làchùa Cổ Pháp)Lớn lên, Lý Công Uẩn được giữ một chức nhỏ trong đội cấm quân của vua Lê ĐạiHành. Ông nổi tiếng là người liêm khiết và được giới Phật giáo ủng hộ. Năm1005, sau khi Lê Đại Hành mất, các hoàng tử tranh ngôi, Thái tử Long Việt lênngôi chỉ mới ba ngày thì bị Lê Long Đĩnh giết. Lý Công Uẩn không ngại ngần, ômxác người vua mới mà khóc. Lê Long Đĩnh, Lý Công Uẩn làm Tả thân vệ Điệntiền chỉ huy sứ, thống lĩnh toàn thể quân túc vệ.Lê Long Đĩnh chết vào năm 1009 sau một thời gian trị vì tàn bạo. Lúc bấy giờ giớiPhật giáo với các vị cao tăng danh tiếng như sư Vạn Hạnh đang có uy tín trong xãhội và trong triều đình. Họ cùng quan đại thần là Đào Cam Mộc đưa Lý Công Uẩnlên làm vua.Lý Công Uẩn lên ngôi, lấy hiệu là Lý Thái Tổ, lập nên nhà Lý. Nhà Lý truyềnđược tám đời nên sử sách thường gọi là Lý Bát Đế (không kể đời Lý ChiêuHoàng)Lý Thái Tổ là một vị vua hiền từ, rất lo cho dân. Vua ở ngôi được 19 năm, mất vàonăm 1028. Việc tang lễ chưa kịp hoàn tất thì các hoàng tử tranh nhau ngôi vua dùLý Phật Mã đã được lập làm Thái tử từ lâu. Nhờ sự giúp sức đầy dũng mãnh củaLê Phụng Hiểu mà Lý Phật Mã được lên ngôi, lấy hiệu là Lý Thái Tông. Cáchoàng tử đã từng tranh ngôi với Lý Phật Mã xin về chịu tội, với tinh thần từ bi hỉxả của đạo Phật, nhà vua tha tội và phục chức cho họ lại như cũ.Lý Thái Tông cũng là một vị vua nhân từ. Nhà vua thường tha thuế cho dân chúngmỗi khi trong nước gặp nạn mất mùa hoặc vừa có chiến tranh. Ngay đối với kẻlàm nội loạn, nhà vua cũng dùng chữ nhân để đối xử. Như trường hợp Nùng TríCao, sau khi nổi lên cát cứ, bị bắt, vua Thái Tông không những tha tội làm loạnmà còn phong tước cho nữa. Vua Lý Thái Tông làm vua được 27 năm thì mất.Lý Thánh Tông lên ngôi vào năm 1054 và cũng trong năm ấy nhà vua đặt quốchiệu là Đại Việt. Lý Thánh Tông nổi tiếng nhân từ, yêu dân như yêu con. Nhà vuacòn thương đến cả những người bị tù tội, cấp cho họ chăn chiếu để đắp, cho cơmăn ngày hai bữa. Vì thế, dưới triều này, trong nước ít có nội loạn, cuộc sống tươngđối thanh bình. Nguyên phi của vua là bà ỷ Lan, nổi tiếng giỏi việc trị nước thayvua khi vua bận đi đánh Champa. Bấy giờ, cương vực của Đại Việt có thêm phầnđất Quảng Bình, Quảng Trị ngày nay.Vua Thánh Tông mất vào năm 1072, Thái Tử Càn Đức, là con của vua Lý ThánhTông cùng bà ỷ Lan, mới 7 tuổi, lên làm vua, lấy hiệu là Lý Nhân Tông. QuanThái sư là Lý Đạo Thành làm phụ chính. Đặc biệt dưới triều Lý Nhân Tông cócuộc phá Tống của Lý Thường Kiệt.Lý Nhân Tông mất năm 1127, làm vua được 56 năm. Vì vua Nhân Tông khôngcon nên đã lập con của người em lên làm thái tử. Đó là Lý Thần Tông, lúc ấy mớicó 13 tuổi. Tuy vua nhỏ tuổi nhưng các quan đại thần hết lòng giúp đỡ, nên trongnước cũng được yên ổn, ít có loạn lạc. Lý Thần Tông chỉ làm vua được mười nămthì mất. Con là Lý Anh Tông mới ba tuổi đã làm vua, được Tô Hiến Thành phụ táđắc lực nên việc triều chính vẫn ổn định.Lý Cao Tông lên nối ngôi cha cũng chỉ có ba tuổi. Nhà Lý bắt đầu suy vong từđây. Vào đầu triều Lý Cao Tông, Tô Hiến Thành còn làm phụ tá vài năm thì mất,triều thần vẫn còn giữ được nền nếp của các triều trước nên cũng tạm ổn. Nhưngkhi lớn lên, Lý Cao Tông ham chơi bời, săn bắn, bê trễ việc nước lại thêm tiêuhoang phung phí, cho xây cung điện bắt dân chúng phải phục dịch. Quan lại thìnhũng nhiễu nên trong nước loạn lạc nổi lên như ong.Những cuộc nổi loạn lớn nhất và có ảnh hưởng đến ngai vàng của họ Lý là loạnPhạm Du và loạn Quách Bốc.Năm 1208, Phạm Du nổi lên làm loạn ở Nghệ An, vua sai quan phụng ngự làPhạm Bỉnh Gi đi đánh dẹp. Bỉnh Gi đánh đuổi được Phạm Du, tịch biên của cải vàđốt phá cửa của Phạm Du. Phạm Du cho người về kinh đô, đem vàng bạc đút lótcho các quan lại để vu cho Bỉnh Gi tội giết người vô tội. Lý Cao Tông nghe lời,cho bắt Bỉnh Gi. Thuộc tướng của Bỉnh Gi là Quách Bốc nổi lên, tiến đánh đến tậnkinh thành. Lý Cao Tông cho giết Bỉnh Gi rồi cùng gia quyến chạy trốn. Thái TửSam chạy đến nương náu tại nhà Trần Lý, trưởng họ một gia đình đánh cá giàu cóvà có thế lực ở làng Tức Mặc, tỉnh Nam Định. Tại đây, thái tử Sam thấy con gáicủa Trần Lý là Trần Thị Dung xinh đẹp nên ...