Vai trò cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh đối với ấu trùng và cá con loài Ambassis vachellii Richardson, 1846

Để nghiên cứu sự phân bố của ấu trùng và cá con loài Ambassis vachellii ở vùng cửa sông Ka Long tỉnh Quảng Ninh, phân tích 18087 mẫu vật thu bằng lưới ven bờ theo từng tháng từ tháng 9 năm 2014 đến tháng 8 năm 2015, trong đó có 2739 mẫu là ấu trùng, cá con loài A. vachellii (3,0-51,1 mm chiều dài cơ thể, trung bình 5,7 mm).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh đối với ấu trùng và cá con loài Ambassis vachellii Richardson, 1846TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 18/2017 127 VAI TRÒ CỬA SÔNG KA LONG, TỈNH QUẢNG NINH ĐỐI VỚI ẤU TRÙNG V- CÁ CON LO-I Ambassis vachellii RICHARDSON, 1846 Tạ Thị Thuỷ1, Hà Mạnh Linh2, Nguyễn Hà Linh3, Trần Đức Hậu3 1 Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội 2 Trường Đại học Tây Bắc 3 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt tắt: ắt Để nghiên cứu sự phân bố của ấu trùng và cá con loài Ambassis vachellii ở vùng cửa sông Ka Long tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi ñã phân tích 18087 mẫu vật thu bằng lưới ven bờ theo từng tháng từ tháng 9 năm 2014 ñến tháng 8 năm 2015, trong ñó có 2739 mẫu là ấu trùng, cá con loài A. vachellii (3,0-51,1 mm chiều dài cơ thể, trung bình 5,7 mm). Các ñiều kiện của nước ở khu vực nghiên cứu cũng ñược xác ñịnh là có sự thay ñổi theo tháng và ñịa ñiểm thu mẫu. Trong thời gian thu mẫu, ấu trùng và cá con loài A. Vachellii xuất hiện nhiều từ tháng 5 ñến tháng 10, ñây là khoảng thời gian có nhiệt ñộ cao trong năm. Trong ñó, hiệu suất kéo lưới ñạt cao nhất vào tháng 10 với 158,3 cá thể trên một lần kéo (2 phút). Trong số 9 ñịa ñiểm thu mẫu, ấu trùng và cá con loài A. vachellii xuất hiện tập trung với số lượng lớn tại các ñiểm ở khu vực giữa của cửa sông là nơi có ñộ mặn trung bình (nồng ñộ muối từ 7,3-29,5‰). Như vậy, cửa sông Ka Long có vai trò quan trọng như là vùng ương dưỡng của ấu trùng, cá con loài cá này. Từ khóa: Ấu trùng và cá con, cửa sông Ka Long, phân bố, Ambassis vachellii, Quảng Ninh. Nhận bài ngày 16.6.2017; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt ñăng ngày 10.9.2017 Liên hệ tác giả: Tạ Thị Thủy; Email: ttthuy@daihocthudo.edu.vn1. MỞ ĐẦU Ambassis vachellii là một loài thuộc họ Ambassidae, phân bố ở biển, cửa sông và cảnước ngọt, tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương [1]. Trên thế giới Ambassidae có khoảng41 loài thuộc 8 giống. Ở Việt Nam, loài này lần ñầu tiên ñược xác ñịnh vào năm 2001trong nghiên cứu của Kottelat tại Quảng Ninh, năm 2003 ñược xác ñịnh xuất hiện ở QuảngBình [2], tuy nhiên cả hai nghiên cứu này ñều ở giai ñoạn cá trưởng thành, chưa có nghiêncứu ñộc lập nào về phân bố ấu trùng, cá con loài A. vachellii tại các cửa sông. Trongnghiên cứu ấu trùng cá con tại cửa sông Tiên Yên, Quảng Ninh và tại cửa sông Sò, tỉnhNam Định thì ấu trùng và cá con của loài cá này xuất hiện với số lượng lớn [3]. Các nghiên128 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘIcứu này phần nào cho thấy các cửa sông thuộc khu vực Vịnh Bắc Bộ là môi trường phùhợp cho sự sinh trưởng của A. vachellii. Cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh có hìnhphễu, là sông ñiển hình của dạng sông ven biển với sự xâm nhập mặn sâu. Tại ñây có biênñộ thủy triều cao, trung bình từ 3-4 m và hình thành những bãi triều rộng với diện tích lớnnên thành phần giáp xác, thân mềm, cá ở lưu vực này rất phong phú và ña dạng, nhất là cácloài cá nước mặn [4]. Với ñặc ñiểm như vậy, cửa sông này có thể trở thành môi trườngsống thích hợp cho ấu trùng, cá con của nhiều loài cá. Thực ñịa tại cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi cũng thu ñược mẫu vậtcủa loài A. Vachellii ở 3 dạng: trưởng thành, cá con và ấu trùng. Bài toán này xác ñịnh sựphân bố của ấu trùng, cá con loài A. Vachellii tại cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh,ñồng thời ñánh giá mối quan hệ trong sự xuất hiện của loài này với các yếu tố môi trườngnước. Từ ñó ñánh giá vai trò của khu vực nghiên cứu ñối với ấu trùng, cá con của loài ñồngthời cung cấp dẫn liệu sinh học, sinh thái học ñể góp phần vào công tác bảo tồn loài cá này.2. NỘI DUNG2.1. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu tiến hành ñiều tra, thu thập mẫu tại 9 ñịa ñiểm ven bờ ñược thiết kế theosự xâm nhập của thủy triều ñi từ ngoài vào trong cửa sông Ka Long, tỉnh Quảng Ninh: S2,S3, S4, S5, S6, S7, S8, S9, S10 và ñiểm S1 ở vùng sóng vỗ (bãi biển Trà Cổ) (Hình 1). Hình 1. Sơ ñồ các ñịa ñiểm thu mẫu tại cửa sông Ka Long, Quảng Ninh.TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 18/2017 129 Mẫu ñược thu vào mỗi tháng từ tháng 9/2014 ñến tháng 8/2015. Các mẫu vật ñượcñịnh hình bằng formalin 5% trong 2-3 giờ, sau ñó chuyển sang cồn 700 trong một ngày,cuối cùng thay bằng cồn 700 mới. Tại phòng thí nghiệm, sử dụng kính lúp 2 mắt Nikon bộigiác 10-40 ñể quan sát, ño, ñếm và ñịnh loại. Định loại cá trưởng thành dựa vào ñặc ñiểmhình thái theo tài liệu: Allen & Burgess (1990) [1], FAO (1999) [5]; giai ñoạn ấu trùngñược ñịnh loạ ...