Vai trò của trường thi hương Gia Định đối với lịch sử dân tộc

Bài viết góp phần làm rõ vai trò của trường thi Hương Gia Định đối với công cuộc xây dựng, phát triển văn hóa - xã hội và cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. Từ đó, bài viết góp phần đánh giá khách quan, khoa học về vai trò của giáo dục khoa cử nho học đối với vùng đất Nam Bộ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của trường thi hương Gia Định đối với lịch sử dân tộc TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 73 (01/2021) No. 73 (01/2021) Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/ VAI TRÒ CỦA TRƯỜNG THI HƯƠNG GIA ĐỊNH ĐỐI VỚI LỊCH SỬ DÂN TỘC The role of “thi Hương Gia Định” school in the national historyThS. Trần Khắc HuyPhòng Giáo dục và Đào tạo quận Tân Bình, TP.HCMTÓM TẮTNăm 1813, trường thi Hương Gia Định được thành lập và tổ chức khoa thi đầu tiên. Năm 1858, khoa thihương cuối cùng của trường thi Hương được tổ chức tại Gia Định. Trong gần nửa thế kỉ tồn tại (1813-1858), trường thi Hương Gia Định đã tuyển chọn được nhiều hiền tài và có những đóng góp quan trọngvào lịch sử dân tộc. Bài viết góp phần làm rõ vai trò của trường thi Hương Gia Định đối với công cuộcxây dựng, phát triển văn hóa - xã hội và cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. Từ đó, bài viết góp phần đánhgiá khách quan, khoa học về vai trò của giáo dục khoa cử nho học đối với vùng đất Nam Bộ.Từ khóa: Gia Định, hương cống, nho học, sinh đồABSTRACTIn 1813, “thi Hương Gia Định” school was established and held the first examination. In 1858, the lastexamination of the “thi Hương Gia Định” school was organized. For near half a century of existence(1813-1858), “thi Hương Gia Định” school recruited many talented and righteous people and madeimportant contributions to the national history. The article clarifies the role of “thi Hương Gia Định”school in the cultural and social construction and development as well as in the struggle against foreignaggression, thereby contributing to an objective and scientific assessment of the role of confucianeducation in the Southern region.Keywords: Gia Định, senior bachelor, confucianism, junior bachelor 1. Khái quát về trường thi Hương hình thành các trung tâm thi Hương như:Gia Định Hà Nội, Nam Định, Thanh Hóa, Nghệ An, Năm 1802, nhà Nguyễn chính thức Huế, Bình Định, Gia Định. Trong đó,được thành lập. Vua Gia Long đã bắt đầu trường thi Hương Gia Định là ngôi trườngcó những chính sách để khôi phục và phát duy nhất để tuyển chọn Hương cống, Sinhtriển đất nước. Trong giáo dục, nhà đồ cho toàn khu vực Nam Bộ ngày nay.Nguyễn cũng rất chú trọng đến việc tuyển Theo tài liệu, trường thi Hương Giachọn nhân tài để phục vụ cho sự phát triển Định nằm trên đất thôn Hòa Nghĩa, phíaquốc gia. Từ năm 1807 đến 1918, nhà Tây thành Gia Định, có chu vi 193 trượng 6Nguyễn đã tổ chức được 48 khoa thi. Trên thước (khoảng 850m), tường cao 4 thước 5phạm vi lãnh thổ Việt Nam, nhà Nguyễn tấc (gần 2m). Theo bản đồ thành Gia Định,Email: huytk05@yahoo.com.vn 71SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 73 (01/2021)vị trí trường thi Gia Định tương ứng với bổ sung vào hàng ngũ Nho sĩ đỗ đạt củakhu vực của Nhà văn hóa Thanh niên (số 4, quốc gia. Theo ghi chép của Quốc triềuđường Phạm Ngọc Thạch, phường Bến hương khoa lục, chúng tôi thống kê danhNghé, quận 1, TP.HCM) ngày nay. Trường sách có 260 Hương cống đỗ đạt từ trườngthi Gia Định cứ ba năm tổ chức một kỳ thi thi Hương Gia Định. Xem bảng thống kê:gọi là thi Hương. Quy cách thi thời xưaphải qua 4 kỳ (hay còn gọi là 4 trường): kỳđệ nhất thi kinh nghĩa; kỳ đệ nhị thi chiếu,chế, biểu; kỳ đệ tam thi thơ, phú; kỳ đệ tứthi văn sách. Sĩ tử qua được 4 trường gọi làHương cống (sau gọi là Cử nhân); qua được3 trường gọi là Sanh đồ (sau gọi là Tú tài).Cả Hương cống và Sanh đồ đều được nhànước tha thuế thân. Các vị đỗ Hương cốngsẽ được ban áo mão và đãi yến tiệc gọi làLộc minh yến (Hồ Tường, 2017). Từ khi thành lập, trường thi HươngGia Định đã lần lượt tổ chức được nhiềukhoa thi Hương và tuyển chọn nhiều Bản đồ Thành Gia ĐịnhHương cống (Cử nhân), Sinh đồ (Tú tài) đểBảng 1. Số lượng Hương cống, cử nhân của trường thi Hương Gia Định STT Khoa thi Số lượng STT Khoa thi Số lượng 1 1813 8 11 1842 16 2 1819 12 12 1843 16 3 1821 16 13 1846 18 4 1825 15 14 1847 20 5 1828 16 15 1848 20 6 1831 10 16 1849 17 7 1835 9 17 1852 13 8 1837 11 18 1855 13 9 1840 6 19 1858 9 10 1841 15 Tổng 260Nguồn: Cao Xuân Dục (1993), Quốc triều Hương khoa lục, NXB TP. HCM 72TRẦN KHẮC HUY TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN Trong 260 Hương cống thì chỉ duy nhất 2. Những đóng góp của trường thiLương Khê Phan Thanh Giản là đạt được học Hương Gia Địnhvị ...