Vai trò của việc sử dụng từ điển thuật ngữ trong hỗ trợ dạy học học sinh lớp 5

Bài viết nhấn mạnh vai trò quan trọng của từ điển thuật ngữ với học sinh. Không chỉ góp phần mở rộng hiểu biết cho các em về một đối tượng đặc biệt trong hệ thống từ vựng tiếng Việt, mở rộng hiểu biết về từng lĩnh vực, chuyên ngành khoa học đáp ứng nhu cầu xã hội; mà việc sử dụng từ điển thuật ngữ trong học tập cũng mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển người học về năng lực ngôn ngữ và cách học tập, suy nghĩ trong khoa học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của việc sử dụng từ điển thuật ngữ trong hỗ trợ dạy học học sinh lớp 5 TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 33/2019 145 VAI TRÒ CỦA VIỆC SỬ DỤNG TỪ ĐIỂN THUẬT NGỮ TRONG HỖ TRỢ DẠY HỌC HỌC SINH LỚP 5 Ngô Thị Kim Hoàn, Nguyễn Thị Minh Trang, Trương Minh Giang Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Thuật ngữ tiếng Việt đã hình thành và phát triển trong hơn một thế kỉ. Thuật ngữ bản thân chúng đã thể hiện ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với đời sống khoa học, công nghệ, giáo dục cũng như sự phát triển nói chung của toàn xã hội. Hiện nay, thuật ngữ và từ điển thuật ngữ ngày càng được chú trọng phát triển. Với học sinh Tiểu học, việc chuẩn hóa hiểu biết về thuật ngữ cho các em là cần thiết. Bài viết nhấn mạnh vai trò quan trọng của từ điển thuật ngữ với học sinh. Không chỉ góp phần mở rộng hiểu biết cho các em về một đối tượng đặc biệt trong hệ thống từ vựng tiếng Việt, mở rộng hiểu biết về từng lĩnh vực, chuyên ngành khoa học đáp ứng nhu cầu xã hội; mà việc sử dụng từ điển thuật ngữ trong học tập cũng mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển người học về năng lực ngôn ngữ và cách học tập, suy nghĩ trong khoa học. Từ khóa: vai trò, từ điển, thuật ngữ, từ điển thuật ngữ, hỗ trợ dạy học, học sinh, lớp 5 Nhận bài ngày 10.3.2019; gửi phản biện, chỉnh sửa, duyệt đăng ngày 10.6.2019. Liên hệ tác giả: Ngô Thị Kim Hoàn; Email: ntkhoan@hnmu.edu.vn 1. MỞ ĐẦU Giải nghĩa từ trong dạy học là con đường tiếp cận ngôn ngữ hiệu quả về mặt nội hàm của từ ngữ. Giải nghĩa từ giúp làm rõ mặt nghĩa của từ nhằm đảm bảo người học có thể hiểu từ và sử dụng từ một cách chính xác. Có thể nói, mối quan hệ giữa từ điển và dạy học giải nghĩa từ vì vậy gắn kết và có ý nghĩa cấp thiết trước yêu cầu cao về tính chuẩn hóa. Nhất là đối với thuật ngữ - đơn vị ngôn ngữ đặc biệt trong hệ thống ngôn ngữ nói chung và tiếng Việt nói riêng, việc sử dụng từ điển thuật ngữ rất quan trọng - do sự quy định bởi tính chính xác và tính riêng biệt của mỗi chuyên ngành mang lại, mặt khác do việc dạy học giải nghĩa thuật ngữ chưa thực sự được tiếp cận một cách khoa học và có hệ thống trong nhà trường Tiểu học. 2. NỘI DUNG 2.1. Khái quát về từ điển thuật ngữ Nếu từ điển đại diện cho một thứ tự sắp xếp theo hệ thống mang tính lô-gíc và khái quát về các khía cạnh của từ (ngữ pháp, ngữ nghĩa, cách phát âm...) và thuật ngữ - bộ phận 146 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI của từ vựng nói chung để biểu đạt những khái niệm xác định thuộc hệ thống những khái niệm của một ngành khoa học xác định; thì từ điển thuật ngữ chính là công cụ tra cứu ngôn ngữ ở đó người dùng sẽ tìm được những thông tin cơ bản liên quan đến một đối tượng ngôn ngữ của một ngành khoa học nhất định. Nói cách khác, từ điển thuật ngữ là một cuốn từ điển chuyên ngành (khoa học, sinh học, lịch sử, địa lí...) phục vụ mục đích làm sáng tỏ hơn những từ chuyên biệt về những ngành khoa học đó. Từ điển thuật ngữ có hai dạng phổ biến là trực tuyến và truyền thống. Trong đó, từ điển trực tuyến thể hiện rõ một số ưu điểm như sự cập nhật về lượng từ và hình thức bổ sung ngữ nghĩa, hình ảnh minh họa cũng như tốc độ tra cứu. Tuy nhiên, sự hiện đại cũng đòi hỏi những thiết bị thích hợp để đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dùng. Các trường Tiểu học không hẳn sẽ có điều kiện và thời gian để học sinh sử dụng từ điển trực tuyến tại lớp học. Từ điển trực tuyến được khuyến khích khi học sinh tự học và nghiên cứu ở nhà. (Nguồn: ihttp://www.worldofscience.in/) Từ điển truyền thống, chính là các bản in được sắp xếp theo thứ tự xuất hiện trước sau của bảng chữ cái la tinh. Điểm mạnh của từ điển trực tuyến cũng đồng thời là hạn chế của từ điển truyền thống và ngược lại. Do đó, sự kết hợp một cách đúng đắn trong học tập và nghiên cứu sẽ tăng khả năng thành công trong việc hỗ trợ dạy học của giáo viên và sự nghiên cứu của giáo viên về thuật ngữ trong chương trình Tiểu học hiện hành. TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 33/2019 147 (Nguồn: Vũ Thanh Khiết, Từ điển Vật li dành cho học sinh - sinh viên) 2.2. Đặc điểm tâm lí học sinh lớp 5 Muốn xây dựng một sản phẩm cần quan tâm tới đối tượng mà sản phẩm đó hướng đến. Với mục tiêu ứng dụng từ điển thuật ngữ trong hỗ trợ dạy học cho học sinh lớp 5, là một sản phẩm mang tính giáo dục cho đối tượng đặc thù, nhất thiết đòi hỏi phải tìm hiểu đặc điểm nhận thức, tâm lí của các em lứa tuổi này. Trong thực tế, các sản phẩm từ điển dành cho đối tượng học sinh Tiểu học vốn còn ít, hoặc những sản phẩm đã có còn tồn tại những hạn chế nhất định, chưa thực sự phát huy hiệu quả trong ứng dụng với việc học của học sinh; hơn nữa từ điển thuật ngữ cho học sinh ...