Vận dụng mô hình nghiên cứu bài học nhằm phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành Sư phạm Hóa học

Bài báo trình bày tổng quan về cơ sở lý luận, mục đích, quy trình tiến hành và vận dụng nghiên cứu bài học nhằm phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành sư phạm hóa học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng mô hình nghiên cứu bài học nhằm phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành Sư phạm Hóa học 12, SốTr.1,13-19 2018 Tạp chí Khoa học - Trường ĐH Quy Nhơn, ISSN: 1859-0357, Tập 12, SốTập 1, 2018, VẬN DỤNG MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU BÀI HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM HÓA HỌC LÊ THỊ ĐẶNG CHI*, NGUYỄN THỊ KIM CHI Khoa Hóa, Trường Đại học Quy Nhơn TÓM TẮT Nghiên cứu bài học là một mô hình phát triển năng lực dạy học của giáo viên thông qua việc cải tiến chất lượng dạy và học của từng bài học cụ thể, qua đó cải tiến chất lượng học của học sinh. Hình thức này đã được áp dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới, bước đầu được áp dụng ở Việt Nam và đã chứng minh được tính khả thi trong việc bồi dưỡng và phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên. Bài báo trình bày tổng quan về cơ sở lý luận, mục đích, quy trình tiến hành và vận dụng nghiên cứu bài học nhằm phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành sư phạm hóa học. Từ khóa: Nghiên cứu bài học, năng lực dạy học, sư phạm, hóa học. ABSTRACT Applying the Lesson Study Model to Develop the Teaching Capacity of Chemistry Education Students The lesson study is a model that develops the teaching capacity of teachers by improving the quality of teaching and learning of specific lessons, thereby improving the quality of learning for students. This form has been applied in many countries, recently applied in Vietnam and proved its feasibility in fostering and developing professional competence of teachers. This article addresses the rationale, purpose, process and application of lesson study in the development of teaching capacity for chemistry education students. Keywords: Case study, teaching capacity, pedagogy, chemistry. 1. Mở đầu Thuật ngữ nghiên cứu bài học (NCBH) có nguồn gốc trong lịch sử giáo dục Nhật Bản, từ thời Meiji (1868-1912), như một biện pháp để nâng cao năng lực (NL) nghề nghiệp cho giáo viên (GV), cải tiến chất lượng dạy học (DH) thông qua nghiên cứu cải tiến các hoạt động DH trong các bài cụ thể. Cho đến nay NCBH được xem như một mô hình về cách tiếp cận nghề nghiệp của GV được nhân rộng trong quá trình dạy và học tại Nhật Bản [3] [4]. NCBH là một quá trình chung để phát triển năng lực dạy học (NLDH) cho GV, trong đó các GV tham gia để kiểm tra thường xuyên việc thực hành DH với mục đích cải tiến và làm cho việc DH ngày càng có hiệu quả hơn. Việc kiểm tra này tập trung vào các GV làm việc hợp tác với nhau để khai thác một số bài học. Email: lethidangchi@qnu.edu.vn Ngày nhận bài: 02/3/2017; Ngày nhận đăng: 17/5/2017 * 13 Lê Thị Đặng Chi, Nguyễn Thị Kim Chi 2. Nội dung 2.1. Mục đích của nghiên cứu bài học Có 4 mục đích chính thúc đẩy quá trình NCBH: - Để hiểu rõ hơn về cách học sinh (HS) học những gì mà GV dạy, cách HS phản ứng với các nội dung học tập, thấy được mức độ tác động của các phương pháp dạy học (PPDH) mà mình đang sử dụng. - Để tạo ra hiệu quả cao trong quá trình học tập, tạo cơ sở thuận lợi và mối liên hệ tốt với các môn học khác. Các môn học không chỉ nằm riêng rẽ mà chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau trong hệ thống nội dung kiến thức chung cần đào tạo cho HS. - Để cải thiện việc DH của GV thông qua sự hợp tác có hệ thống với các GV khác trong trường hay cụm trường. Thông qua sự hợp tác, các GV chia sẻ cho nhau những kinh nghiệm về bài học để cùng nhau hoàn thiện nhằm mang lại hiệu quả cao nhất cho việc học tập của HS và làm phong phú thêm kinh nghiệm DH của mình. - Để xây dựng, nâng cao NL chuyên môn, nghiệp vụ và NL sư phạm của GV. Ngoài ra, NCBH còn có mục đích làm tăng tính chuyên nghiệp của GV. Từ cách xác định NCBH như trên có thể thấy nghiên cứu bài học có một số thuộc tính cơ bản: (1) Sự hợp tác của các GV. (2) Mục tiêu thực tiễn - cải tiến bài học cụ thể. (3) Cơ sở lí luận để định hướng cho cải tiến DH, thực tiễn gắn với lí luận. (4) Một quá trình thu thập, xử lý dữ liệu (quan sát, phỏng vấn HS, ...). (5) Những cuộc thảo luận và rút kinh nghiệm chung giữa các GV. Những phân tích trên cho thấy NCBH có mục tiêu kép là cải tiến thực tiễn DH và phát triển NL chuyên môn, nghiệp vụ, nghiên cứu cải tạo thực tiễn của GV. Vì thế, NCBH sẽ tác động đến cả 3 thành phần: NL nghề nghiệp của GV, thực tiễn DH và học tập của HS [2] [5]. 2.2. Thực trạng việc phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành sư phạm Hóa học Để tìm hiểu thực trạng việc phát triển NLDH cho SV ngành sư phạm Hóa học ở trường đại học (ĐH), chúng tôi tiến hành điều tra trên 173 SV năm thứ 3 và 4 ngành sư phạm hóa học của các trường ĐH Quy Nhơn, ĐH sư phạm Hà Nội, ĐH Tây Nguyên trong năm học 2016 - 2017. Kết quả điều tra được biểu thị ở hình 1: Có 37,6% SV (65/173SV) đã biết đến mô hình NCBH và 26,6% (46/173 SV) đã tiến hành DH theo mô hình NCBH. 100% SV đã DH theo mô hình NCBH mong muốn nên vận dụng mô hình NCBH để phát triển NLDH cho SV. 100% SV đã DH theo mô hình NCBH đều thích (26,5%) hoặc rất thích (73,5%) sử dụng mô hình này, các em cho biết giờ học có sử dụng mô hình NCBH giúp các e ...