Vận dụng phương pháp tranh luận trong dạy học về nhân vật lịch sử Việt Nam (thế kỉ x – giữa thế kỉ xix) ở trường trung học phổ thông nhằm phát triển tư duy phản biện cho học sinh

Đề tài "Vận dụng phương pháp tranh luận trong dạy học về nhân vật lịch sử Việt Nam (thế kỉ x – giữa thế kỉ xix) ở trường trung học phổ thông nhằm phát triển tư duy phản biện cho học sinh" nhằm nghiên cứu lí luận dạy học nói chung và dạy học lịch sử nói riêng, từ đó đi sâu phân tích về phương pháp tranh luận và tư duy phản biện. Đặc biệt là ý nghĩa của phương pháp tranh luận trong phát triển tư duy phản biện cho học sinh. Thông qua điều tra thực tiễn việc sử dụng phương pháp tranh luận trong dạy học về nhân vật lịch sử ở trường phổ thông để khẳng định tính cấp thiết của đề tài. Trên cơ sở đó, bước đầu đưa ra và đề xuất một số hình thức tổ chức tranh luận cho học sinh khi dạy về nhân vật lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX nhằm hướng đến phát triển tư duy phản biện cho học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng phương pháp tranh luận trong dạy học về nhân vật lịch sử Việt Nam (thế kỉ x – giữa thế kỉ xix) ở trường trung học phổ thông nhằm phát triển tư duy phản biện cho học sinh KỈ YẾU HỘI NGHỊ SINH VIÊN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NĂM HỌC 2013-2014 VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRANH LUẬN TRONG DẠY HỌC VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ VIỆT NAM (THẾ KỈ X – GIỮA THẾ KỈ XIX) Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NHẰM PHÁT TRIỂN TƢ DUY PHẢN BIỆN CHO HỌC SINH Nguyễn Thị Thương, Lớp K60CLC, Khoa Lịch sử GVHD: TS. Nguyễn Văn Ninh Tóm tắt: Giờ học lịch sử hiện nay ở trường phổ thông không còn mang tính chất độc thoại như trước mà trở thành một giờ học đối thoại. Học sinh được tự do tranh luận, phản bác ý kiến của người khác, bảo vệ ý kiến của mình. Đây là cách phù hợp để tăng sự tương tác giữa học sinh và giáo viên, giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với nội dung kiến thức và giữa học sinh với các nguồn bên ngoài. Việc sử dụng phương pháp tranh luận (PPTL) trong dạy học lịch sử còn góp phần phát triển tư duy phản biện (TDPB) của học sinh– một loại tư duy quan trọng không thể thiếu, cần trang bị trong trường phổ thông. Phần lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX có nhiều nhân vật lịch sử cho đến nay vẫn gây nhiều tranh cãi trong việc đánh giá, chưa đi đến thống nhất. Việc vận dụng PPTL về các nhân vật lịch sử trong giai đoạn này là một điều cần thiết và cần được nhân rộng phổ biến trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. Từ khóa: phương pháp tranh luận, nhân vật lịch sử, phát triển tư duy, phản biện.I. MỞ ĐẦU1. Lí do chọn đề tài Giáo dục nước ta trong thập kỉ tới phát triển trong bối cảnh thế giới có nhiều thayđổi nhanh và phức tạp, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế về giáo dục đã trở thành xu thếtất yếu, cách mạng khoa học công nghệ, công nghệ thông tin và truyền thông, kinh tế trithức ngày càng phát triển mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến các nền giáo dục trên thếgiới, trong đó có Việt Nam. Đứng trước những thay đổi lớn lao của tình hình mới và nhằm đáp ứng yêu cầu nhậnthức của học sinh đòi hỏi phải có những đổi mới trong hệ thống giáo dục mang tính chiếnlược. Giờ học lịch sử hiện nay ở trường phổ thông không còn mang tính chất độc thoại nhưtrước đây mà trở thành một giờ học đối thoại. Học sinh được tự do tranh luận, phản bác ýkiến của người khác, bảo vệ ý kiến của mình, cũng như đề xuất những thắc mắc dưới dạngcâu hỏi. Đây là cách phù hợp để tăng sự tương tác giữa học sinh và giáo viên, giữa học sinhvới học sinh, giữa học sinh với nội dung kiến thức và giữa học sinh với các nguồn bên ngoài.Việc sử dụng phương pháp tranh luận (PPTL) trong dạy học lịch sử còn góp phần phát triểntư duy phản biện (TDPB) của học sinh – một loại tư duy quan trọng không thể thiếu, cầntrang bị trong trường phổ thông. Hơn nữa, do đặc trưng của môn Lịch sử là mang tính quá khứ, đặc biệt không thểtrực tiếp tiếp xúc với những nhân vật lịch sử, chỉ có thể dựa vào những nguồn sử liệu đểđánh giá nên sẽ còn tồn tại những luồng ý kiến khác nhau, trái ngược nhau về cùng mộtnhân vật lịch sử. Với đặc điểm này, việc sử dụng PPTL trong dạy học về nhân vật lịch sử244 KỈ YẾU HỘI NGHỊ SINH VIÊN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NĂM HỌC 2013-2014là cần thiết và phù hợp, nó không chỉ đáp ứng được nhu cầu nhận thức và gây hứng thútrong học tập cho học sinh mà còn là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn. Phần lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX có một vị trí quan trọng trongtoàn bộ tiến trình lịch sử dân tộc. Cả quá trình hình thành, phát triển và suy vong của chếđộ phong kiến Việt Nam được phản ánh gần như trọn vẹn trong thời kì lịch sử này. Hơnnữa, trong thời kì này có rất nhiều nhân vật lịch sử cho đến nay vẫn gây nhiều tranh cãitrong việc đánh giá, chưa đi đến thống nhất. Với những lí do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Vận dụng phương pháp tranh luậntrong dạy học về nhân vật lịch sử Việt Nam (thế kỉ X – giữa thế kỉ XIX) ở trường trung họcphổ thông nhằm phát triển tư duy phản biện cho học sinh” làm đề tài nghiên cứu khoa học.2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài nhằm nghiên cứu lí luận dạy học nói chung và dạy học lịch sử nói riêng, từ đó đisâu phân tích về PPTL và TDPB. Đặc biệt là ý nghĩa của PPTL trong phát triển TDPB cho họcsinh. Thông qua điều tra thực tiễn việc sử dụng PPTL trong dạy học về nhân vật lịch sử ởtrường phổ thông để khẳng định tính cấp thiết của đề tài. Trên cơ sở đó, bước đầu đưa ra và đềxuất một số hình thức tổ chức tranh luận cho học sinh khi dạy về nhân vật lịch sử Việt Nam từthế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX nhằm hướng đến phát triển TDPB cho học sinh. Để giải quyết được mục tiêu trên chúng tôi tập trung giải quyết những vấn đề sau: Thứ nhất, đi sâu phân tích về khái niệm, vai trò ...