Văn hóa thị giác dưới sự quy chiếu của lý thuyết đóng khung

Bài viết "Văn hóa thị giác dưới sự quy chiếu của lý thuyết đóng khung" giới thiệu vài nét về lý thuyết đóng khung và các cấp độ đóng khung và tìm hiểu những đặc trưng của hình ảnh. Để biết rõ hơn về nội dung chi tiết, mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa thị giác dưới sự quy chiếu của lý thuyết đóng khungVĂN HÓA TH GIÁC DƯ I S QUY CHI UC A LÝ THUY T ÓNG KHUNGThS. Nguy n Thu Giang∗1.D n nh pCon ngư i sinh ra v i ôi m tnhìn vào th gi i. Có l vì v y mà năng l c nhìn v nư c coi là s n có - khác v i năng l cd . Trên th gi i nói chung, vàcho là d dãi và ôi khi bc, thư ng cht ư c thông qua quá trình d yVi t Nam nói riêng, cái ư c g i là “văn hóa nhìn” v n bt trong thi l p v i “văn hóac”. Marguerite Helmers vàCharles A. Hill (2004) cho r ng “Trong văn hóa phương Tây, hình nh thư ng bt trongquan h th c p, ho c là quan h ph thu c vào văn b n vi t ho c nói” [13]. M c dù vănb n vi t không h n ch s xu t hi n c a hình nh1, nhưng ch vi t v n ư c coi là ph nchính y u, còn hình nh là ph n ph ,minh h a ho c trang trí cho ph n ch 2.Vi tNam, trong vài năm g n ây, nhi u cu c h i th o ã ư c t ch c t i các h th ng thưvi n3 trên c nư cnh n m nh vai trò c a văn hóar ng nó ang mai m t trư c s phát tri nc, v i m t ng mnh khá rõ ràngt c a văn hóa nhìn.Trong lĩnh v c khoa h c xã h i và nhân văn, có l cũng xu t phát t tính s n có c ahình nh (như là k t qu c a s nhìn), kèm theo ó là vi c hình nh không có kh năng k th p v i nhaut o ra các cú pháp (syntax) ngôn ng tư ng minh, mà các nghiên c u vhình nh cũng còn thi u tính toàn di n. Trong khi ó, h th ng văn b n vi t ã ư c nghiênc u khá k lư ngc c pchuyên ngành l n liên ngành. Theo Matteo Stocchetti vàKarrin Kukkonen thì “các phân tích v hình nh dư ng như ch quan tâm t i vi c phê bìnhTrư ng i h c KHXH&NV, HQGHNHình nhây ư c hi u hình nh tĩnh, g m nh ch p, nh v , mình minh h a, và các ki uh a hai chi u khác.M c dù v y, lý thuy t óng khung có th áp d ng hi u quphân tích các văn b n hình nh ng, v i s tham chi ut i các c trưng c a lo i hình nh này.2Nhìn chung, văn b n càng “khó” thì t l hình nh càng th p và càng ít tính trang trí. M t ví d d th y là sách giáokhoa c p càng th p thì càng nhi u màu s c và hình minh h a, trong khi c p càng cao thì càng nhi u “ch ” và hình nh(n u có) ch là bi u b ng.3 Thư vi n Hu v a t ch c cu c h i th o “Văn hóa c – Ph c v h c t p su t i” hôm 8/10/2011. ưa tin v ski n này, m t bài báo trên t Dân trí Online gi t tít: “Văn hóa c b “l n át” b i văn hóa nghe nhìn”.http://dantri.com.vn/c25/s25-525661/van-hoa-doc-bi-lan-at-boi-van-hoa-nghe-nhin.htm.∗1hình th c văn hóa và m h c, trong khi nh ng v nmang tính xã h i l i hoàn toàn b blơ, ho c b cho là th y u” [20,1]vênh gi a m t bên là s thi u v ng nh ng nghiên c u mang tính h th ng v hìnhnh, và m t bên là s c tácng ngày càng m nh m c a nó (ch y u nh vào s ph c pc a các lo i phương ti n truy n thông th giác – visual media) c n ư c kh c ph c, b ii u này có th tr thành m t nguy cơ làm thu h p năng l c phê phán c a công chúng trư chi n th c xã h i, khi hình nh - m t hi n tư ng ang có tácngách c ang t i h u như m i ngóci s ng l i g n như ang b b tr ng.M t cách ti p c nchi u t i nh ngiv iv nnày làxu t m t cáchc trưng chung c a thông i p truy n thông, cũng như nh ngriêng c a hình nh. Nói cách khác, n u tìm ư c m t cáchphán, thì s không còn snh ng l i ti p c nc hình nh, dư i s thamiu gi a “văn hóac trưngc hình nh mang tính phêc” và “văn hóa nhìn”, tó, m ray h a h n trong lĩnh v c giáo d c truy n thông4. Matteo Stocchetti vàKarin Kukkonen bi n lu n r ng hình nh “b n thân nó không nguy hi m, ho c cám d [...](m c dù) nó có th tr nên nguy hi m ho c cám d , ph thu c vào cách th c ngư i ta sd ng nó, t c là vi c m t ch th c th nào ó ang vi n t i truy n thông th giáctư c m t m c ích c th , ch không ph i là b n ch t s n có c a hình nh”. Vì th , hai tácgi này k t lu n: “Nh ng phân tích mang tính phê phán có th làm sáng t cácph c t p và hàm ch a quy n l c c a truy n thông th giác”. Hxu t vi cc tínht hình nhvào “b i c nh xã h i c a nó, và tìm hi u xem chúng ư c s d ng trong quá trình thươngth a giá tr - cũng chính là quá trìnhu tranh vì quy n l c xã h i như th nào” [20, 8].T t nhiên, vi c ưa ra m t mô hình phân tích hình nh như m t b công c tr n gói làkhông tư ng, b i b n thân quá trình này v n ã là m t s thương th a v nghĩa mang tính4Th c ra, dư i nh hư ng c a Derrida, Roland Barthes, khái ni m văn b n (text) ã m r ng vư t kh i c khái ni mch vi t l n khái ni m hình nh. Song hành v i ó là vi c m r ng n i hàm c a khái ni m c (reading). Văn b n ítnh t cũng u c hi u là toàn b các lo i s n ph m truy n thông, t các game show, bài hát, các billboard qu ng cáo t inh ng th ơn gi n nh t như bìa sách, hay h a ti t in trên áo phông. R ng hơn n a, t t c nh ng s n ph m (h u hìnhvà vô hình) do con ngư i t o ch ra, u có th coi là văn b n (ví d như m t ki u tóc, m t l i trang trí c a hàng hays n i danh c a các ngôi sao do truy n thông t o ch ) và vì th , u có th “ c” ư c thông qua vi c s d ng nh ngk thu t c khác nhau [12, 226]l ch s , xã h i. Hơn n a, quá trình này luôn òi h i tính ph n tư và thích ng, nên m t bcông c theo ki u “ready-made” ch là m t mong mu n có ph n ngây thơ. Trong bài vi tnày, tác gi mu nxu t m t trong r t nhi u cách khác nhauphân tích truy n thông thgiác thông qua vi c áp d ng lý thuy t óng khung (framing theory), v i vi c tham chi u t icácc thù c th c a hình nh.2. Vài nét v lý thuy t óng khungErving Goffman ư c cho là ngư iu tiên ưa ra khái ni m “ óng khung” vào năm1974, trong cu n Frame analysis: An essay on the organization of experience. TheoGoffman, “khung” chính là nh ng gi nc a s di n gi i (schemata of interpretation)cho phép con ngư i “xácnh, ti p nh n,nh d ng và dán nhãn cho vô s nh ng s bi ndi n ra trong cu c s ng c a h ”[11, 21]. Sóng khung này ư c hi u là quá trình t ch ccác kinh nghi m, tìm ra ý nghĩa c a chúng trong s tham chi u t i nh ng nh n th c s n có.S c m nh c a vi c óng khung chính làch con ngư i bu c ph i vi n t i các h th ngquen thu c, ví d như h th ng bi u tư ng, tri th c, huy n tho i v.v.m t hi ...