Văn hóa và văn minh, giá trị và con người - những khái niệm công cụ chủ yếu trong nghiên cứu khoa học xã hội (phần 1, tổng thuật)

Nội dung của bài viết trình bày văn hóa, bản sắc văn hóa, khuôn mẫu văn hóa; văn minh thông qua phương diện ngôn ngữ... Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa và văn minh, giá trị và con người - những khái niệm công cụ chủ yếu trong nghiên cứu khoa học xã hội (phần 1, tổng thuật) V¡N HãA Vµ V¡N MINH, GI¸ TRÞ Vµ CON NG¦êI - NH÷NG KH¸I NIÖM C¤NG Cô CHñ YÕU TRONG NGHI£N CøU KHOA HäC X· HéI Hå SÜ Quý(*) tæng thuËt I. V¨n ho¸, b¶n s¾c v¨n ho¸, khu«n mÉu v¨n hãa th× con ng−êi cµng tù do h¬n, mÆc dï tù do, theo «ng, lµ b¶n chÊt cña con ng−êi. 1. Trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña 2. CÇn thiÕt ph¶i l−u ý r»ng, ë thêi chñ nghÜa Marx, chØ cã vµi lÇn K. Marx K. Marx vµ F. Engels, v¨n hãa häc vµ F. Engels trùc tiÕp bµn ®Õn thuËt (Culturology) ch−a xuÊt hiÖn, cßn kh¸i ng÷ v¨n hãa. Tuy nhiªn trong ®ã, mét niÖm v¨n hãa th× vÉn ch−a hoµn toµn lÇn culture l¹i ®−îc hiÓu lµ canh t¸c, t¸ch khái v¨n minh. (*) trång trät, gieo trång. - E.B. Tylor trong t¸c phÈm “V¨n - Trong th− göi F. Engels ngµy ho¸ nguyªn thuû” (Primitive Culture) 25/3/1868, K. Marx viÕt: “NÕu canh t¸c ®Þnh nghÜa : “V¨n hãa hay v¨n minh ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch tù ph¸t mµ (ng−êi trÝch nhÊn m¹nh), theo nghÜa kh«ng ®−îc h−íng dÉn mét c¸ch cã ý réng vÒ d©n téc häc, nãi chung ®−îc thøc th× sÏ ®Ó l¹i sau ®ã ®Êt hoang (1, h×nh thµnh tõ tri thøc, tÝn ng−ìng, nghÖ tr.80). C¸c b¶n tiÕng ViÖt xuÊt b¶n thuËt, ®¹o ®øc, luËt ph¸p, tËp qu¸n tr−íc ®ã dÞch lµ: “V¨n hãa nÕu ph¸t cïng mét sè n¨ng lùc vµ thãi quen kh¸c triÓn tù ph¸t mµ kh«ng ®−îc ®Þnh mµ con ng−êi cã ®−îc víi t− c¸ch lµ h−íng mét c¸ch tù gi¸c th× sÏ ®Ó l¹i sau thµnh viªn cña x· héi” (3). ë ®©y, “V¨n nã hoang m¹c”. C¸ch dÞch nµy ®· g©y ra hãa” ®−îc sö dông ®ång nghÜa víi “V¨n mét sè hiÓu lÇm. minh”. 3. N¨m 1964, hai nhµ nh©n häc Mü - Trong t¸c phÈm “Chèng Duhring”, lµ Alfred Kroeber vµ Clyde Kluckhohn khi bµn vÒ sù tiÕn triÓn vÒ t− t−ëng tù do thèng kª ®−îc 257 ®Þnh nghÜa kh¸c cña loµi ng−êi, F. Engels viÕt: “Mçi b−íc nhau vÒ v¨n hãa trong c¸c c«ng tr×nh tiÕn lªn trªn con ®−êng v¨n hãa lµ mét næi tiÕng vÒ nh©n häc vµ d©n téc häc b−íc tiÕn tíi tù do” (2, tr.164). ë ®©y, (Anthropology - thùc ra lµ chØ ë ph−¬ng culture ®−îc hiÓu lµ v¨n hãa. Trong v¨n T©y vµ næi tiÕng lµ theo quan niÖm cña c¶nh, F. Engels ph©n tÝch r»ng, con hai t¸c gi¶ nµy). Víi 257 ®Þnh nghÜa ng−êi trong tiÕn tr×nh lÞch sö cña m×nh, thèng kª ®−îc, ngay c¶ c¸ch tiÕp cËn vÒ khi ngµy cµng tho¸t ra khái thÕ giíi ®éng vËt, nghÜa lµ khi ngµy cµng cã v¨n hãa, (*) GS. TS., ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi. V¨n hãa vµ v¨n minh... 15 v¨n hãa vµ viÖc ph©n lo¹i c¸c lo¹i ®Þnh Galloway Keller, Mü: Tæng thÓ nh÷ng nghÜa còng trë nªn phong phó vµ ph¶i thÝch nghi cña con ng−êi víi c¸c ®iÒu nãi lµ phøc t¹p. V.E. Davidovich ®· phª kiÖn sinh sèng cña hä chÝnh lµ v¨n hãa, ph¸n lèi nghiªn cøu kiÓu nµy vµ cho hay v¨n minh... Sù thÝch nghi nµy ®−îc r»ng, ®¸ng lÏ ph¶i chØ ra ®−îc ®Æc tr−ng b¶o ®¶m b»ng con ®−êng kÕt hîp nh÷ng thuÇn tóy v¨n hãa cña c¸c hiÖn t−îng thñ thuËt nh− biÕn ®æi, chän läc vµ v¨n hãa vËt chÊt vµ tinh thÇn, th× ng−êi truyÒn ®¹t b»ng kÕ thõa. ta l¹i m¶i mª thèng kª tÝnh phong phó - Ralph Linton (1893 - 1953), nhµ cña v¨n hãa (Xem: 4, tr.446; 5, tr.29). nh©n häc ng−êi Mü ®Þnh nghÜa: a/ V¨n Trªn thùc tÕ, vÒ sau, cµng ngµy ng−êi ta hãa suy cho cïng lµ c¸c ph¶n øng lÆp l¹i cµng cè t×m xem v¨n hãa ®· cã ®Þnh Ýt nhiÒu cã tæ chøc cña c¸c thµnh viªn nghÜa thø bao nhiªu. ë ViÖt Nam håi x· héi; b/ V¨n hãa lµ sù kÕt hîp gi÷a lèi nh÷ng n¨m 90 (thÕ kû XX), PGS. Phan øng xö mµ c¸c thµnh tè cña nã ®−îc c¸c Ngäc cã ®−a ra con sè h¬n 1000. Tuy thµnh viªn cña x· héi ®ã t¸n thµnh vµ nhiªn, lèi nghiªn cøu ®i theo “duy danh truyÒn l¹i nhê kÕ thõa. ®Þnh nghÜa” râ rµng lµ cã vÊn ®Ò. MÆc dï cã nhiÒu ®Þnh nghÜa song - Pitirim Alexandrovich Sorokin theo bÊt cø nghÜa nµo th× v¨n ho¸ còng (1889 - 1968), nhµ x· héi häc ng−êi Mü ®Òu lµ c¸i, b»ng c¸ch nµy hay b»ng c¸ch gèc Nga, ng−êi s¸ng lËp khoa X· héi häc kh¸c, thÓ hiÖn nh÷ng ®Æc ...