Về giá trị của văn bia thời Lý - Trần

Bài viết góp phần làm rõ những giá trị văn hóa truyền thống chứa đựng trong văn bia Lý – Trần, những giá trị lớn có ý nghĩa không chỉ đối với quá khứ mà cả trong hiện tại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về giá trị của văn bia thời Lý - TrầnVÒ GI¸ TRÞ CñA V¡N BIA THêI Lý-TRÇN TrÇn §øc Liªm(*) ¨n bia lµ mét t¸c phÈm thµnh v¨n chÊt gi¸o dôc ghi ¬n, nhí ¬n vµ tuyªnV ®−îc ghi trªn ®¸, cã nh÷ng ¶nh d−¬ng c«ng h¹nh cña c¸ nh©n, tæ chøc hoÆc nh÷ng thiÒn s− PhËt gi¸o cã c«ngh−ëng lín mang tÝnh lÞch sö tíi ®êi sèngx· héi. Do vËy, v¨n bia th−êng ®−îc trong c«ng cuéc b¶o vÖ, x©y dùng vµch¨m chót nhiÒu vÒ mÆt mü thuËt vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Bªn c¹nh ®ã, v¨nnéi dung, bao hµm néi hµm gi¸ trÞ ®¹o bia thêi Lý-TrÇn cßn l−u truyÒn cho ®êi®øc truyÒn thèng hÕt søc cao ®Ñp, thuÇn sau nh÷ng tinh hoa trªn nhiÒu lÜnh vùc,phong thanh khiÕt. T×m hiÓu vÒ v¨n bia ®Æc biÖt lµ nh÷ng gi¸ trÞ mü thuËt.lµ t×m hiÓu vÒ mét lo¹i th− tÞch, cã niªn Néi dung bµi viÕt gãp phÇn lµm r⮹i râ rµng, cã gi¸ trÞ nh− nh÷ng t¸c nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèngphÈm v¨n häc nghÖ thuËt, chøa ®ùng hÖ chøa ®ùng trong v¨n bia Lý-TrÇn –thèng th«ng tin nhiÒu mÆt vÒ lÞch sö, nh÷ng gi¸ trÞ lín cã ý nghÜa kh«ng chØkinh tÕ, x· héi, vµ thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt ®èi víi qu¸ khø mµ c¶ trong hiÖn t¹i. (*)gi¸o dôc, ®Æc tÝnh t− t−ëng triÕt häc cña 1. V¨n bia thêi Lýthêi ®¹i ®−¬ng thêi. Thêi Lý, PhËt gi¸o ph¸t triÓn rÊt V¨n bia thêi Lý-TrÇn mang nh÷ng m¹nh mÏ vµ ®¹t tíi ®Ønh cao. Vua Lýgi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng ®Ëm nÐt vÒ Th¸i Tæ ®· cã nhiÒu lÖnh chØ cã lîi chotÝnh d©n téc hãa, tù t«n d©n téc vµ søc tù sù ph¸t triÓn cña PhËt gi¸o, nh− lµmc−êng, tù chñ quèc gia, thÓ hiÖn nhiÒu chïa trong c¶ n−íc, ®é d©n lµm s−, saimÆt, nhiÒu lÜnh vùc nh−ng tùu chung ®ã sø sang Trung Quèc xin kinh PhËt, v.v...lµ nh÷ng gi¸ trÞ thÈm mü vµ ®¹o ®øc Sau nµy c¸c vua Lý ®Òu t«n sïng ®¹o®−îc ®Ò cao vµ ph¸t triÓn rùc rì nhÊt PhËt vµ tÊt nhiªn c¶ c¸c tÇng líp quÝ téctrong lÞch sö cho ®Õn thêi ®¹i ngµy nay. quan l¹i còng mé PhËt. Tinh thÇn sïng Sù cã mÆt cña v¨n bia thêi Lý-TrÇn PhËt ®−îc thÓ hiÖn trong hÇu hÕt c¸clµ ®iÒu kiÖn, lµ hiÖn t−îng tÊt yÕu trong lÜnh vùc cña ho¹t ®éng x· héi. Trªn lÜnhqu¸ tr×nh x©y dùng, b¶o vÖ vµ ph¸t vùc v¨n häc, bªn c¹nh nh÷ng ¸ng v¨ntriÓn ®Êt n−íc, ®Ó phæ biÕn, truyÒn chÝnh luËn næi tiÕng ph¶n ¸nh c«ng cuécth«ng vµ gi¸o dôc nh©n d©n, thÓ hiÖn dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña d©n téc cßn cãnh÷ng t− t−ëng chñ ®¹o trong x· héi. nh÷ng t¸c phÈm xoay quanh c¸c chñ ®ÒV¨n bia ghi l¹i nh÷ng d÷ kiÖn, sù kiÖn,s¾c lÖnh hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò träng yÕu (*) Ph¸p danh: Gi¸c Chinh, Häc viÖn PhËt gi¸ocña quèc gia, x· héi ®· diÔn ra cã tÝnh ViÖt Nam.32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2012vÒ ®¹o PhËt. TÊt c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy ph¹m vi thê cóng vµ nhÊt lµ nhµ chïa”®Òu ®−îc thÓ hiÖn kh¸ râ trªn v¨n bia. (4, tr.185). V¨n bia thêi Lý (1010-1225) cã thÓ Nh− vËy, cã thÓ nãi c¸c bµi v¨n biachia thµnh hai lo¹i chÝnh lµ bia ký c«ng thêi Lý lµ nh÷ng tµi liÖu rÊt cã gi¸ trÞtr×nh vµ mé chÝ bi. Bia ký c«ng tr×nh lµ lo¹i khi nghiªn cøu lÞch sö t− t−ëng ViÖtbia th−êng g¾n víi PhËt gi¸o, v× bia Nam vµ ®Æc biÖt lÞch sö PhËt gi¸o ViÖtth−êng ghi c«ng trong viÖc x©y dùng c¸c Nam vµ lÞch sö t− t−ëng PhËt gi¸o ViÖtng«i chïa. Do sù ph¸t triÓn m¹nh cña Nam. §iÓn h×nh nh−:PhËt gi¸o ë giai ®o¹n nµy nªn chïa chiÒn An Ho¹ch s¬n B¸o ¢n tù bi kÝ (安 獲®−îc dùng lªn kh¾p n¬i trong n−íc, ®ã 山 報 恩 寺 碑 記) do Chu V¨n Th−êngcòng lµ lý do khiÕn cho v¨n bia ®−îc dùng so¹n, niªn ®¹i Héi Phong 9 (1100) ënhiÒu ë c¸c ng«i chïa quan träng, cã liªn chïa B¸o ¢n nói An Ho¹ch, §«ng S¬n,quan ®Õn giíi quý téc, quan chøc vµ c¸c Thanh Hãa;thiÒn s− cã uy tÝn, cã kiÕn thøc uyªn b¸c. B¶o Ninh Sïng Phóc tù bi (保 寧 崇§iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i r»ng, v× tr−íc triÒu 福 寺 碑) do Lý Thõa ¢n so¹n, niªn ®¹i®¹i nhµ Lý, PhËt gi¸o ®· t¹o dùng ®−îc vÞ Long Phï Nguyªn Hßa (1107) ë ChiªmtrÝ quan träng trong x· héi, nh− triÒu nhµ Hãa, Tuyªn Quang;§inh vµ nhµ Lª, ®Õn thêi Lý, vua Lý Th¸iTæ (Lý C«ng UÈn), vÞ vua s¸ng lËp khëi §¹i ViÖt quèc ®−¬ng gia ®Ö tø ®ÕnghiÖ ...