Về Hà Nam, lạc bước nơi Bát cảnh sơn

Xưa kia, ở Bát cảnh sơn có 8 ngôi chùa và một ngôi miếu thờ thổ đại thần linh được bài trí xây dựng theo thuyết bát quái ngũ hành. Có thể do tám ngôi chùa mà vùng núi này được đặt tên là Bát cảnh sơn? Quần thể di tích thắng cảnh Bát cảnh sơn nằm ở xã Tượng Lĩnh, huyện Kim Bảng, Hà Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về Hà Nam, lạc bước nơi Bát cảnh sơn Về Hà Nam, lạc bước nơi Bát cảnh sơnXưa kia, ở Bát cảnh sơn có 8 ngôi chùa và một ngôi miếu thờ thổ đại thần linh được bàitrí xây dựng theo thuyết bát quái ngũ hành. Có thể do tám ngôi chùa mà vùng núi nàyđược đặt tên là Bát cảnh sơn?Quần thể di tích thắng cảnh Bát cảnh sơn nằm ở xã Tượng Lĩnh, huyện Kim Bảng, HàNam. Từ thị xã Phủ Lý, theo quốc lộ 22 đi 13km là đến quần thể danh thắng Bát cảnh sơn(hoặc có thể đi từ Đồng Văn theo quốc lộ 60).Xã Tượng Lĩnh được thiên nhiên ưu đãi với địa hình tự nhiên có nhiều tiềm năng phongphú. Dãy Bát cảnh sơn đứng bên tả ngạn sông Đáy, dựa lưng vào vòng cung Nam Công(Kim Bảng – Hà Nam và Tuyết Sơn, Hương Tích – Hà Tây), tạo thành thế núi hình sôngkỳ thú.Xét theo tổng thể ở phạm vi rộng thì Bát cảnh sơn là một cụm du lịch của quần thểHương Sơn bởi hai thắng cảnh này rất gần gũi, tiếp giáp với nhau liền mạch trong dãy núiđá vôi Hà Nam – Hà Tây. Theo vị trí địa lý hành chính. Bát cảnh sơn là tiểu thắngcảnh, là cửa ngõ Hương Sơn, nằm trong xã Tượng Linh, nơi ngã ba của 3 huyện KimBảng (Hà Nam), Mỹ Đức, Ứng Hoà (Hà Tây).Từ lâu, dãy Bát cảnh sơn (dãy núi có 8 cánh) được coi là một thắng cảnh của trấn SơnNam. Theo Lịch triều hiến chương loại chí (phần Dư địa chí) của Phan Huy Chú thì vàothế kỷ thứ XVI, Nghị tổ Trịnh Doanh qua đây chiêm ngưỡng đã ví Bát cảnh sơn với TiêuTương bên Trung Quốc và cho lập hành cung để đi về thưởng ngoạn.Xưa kia, ở Bát cảnh sơn có 8 ngôi chùa và một ngôi miếu thờ thổ đại thần linh được bàitrí xây dựng theo thuyết bát quái ngũ hành. Có thể do tám ngôi chùa mà vùng núi nàyđược đặt tên là Bát cảnh sơn? Ngày nay, mặc dù một vài cảnh quan đã bị hủy hoại vìchiến tranh nhưng hàng năm khách vãn cảnh chùa Hương và khách du lịch thập phươngvẫn về thăm với một số lượng khá đông.Bát cảnh sơn bao gồm:1. Đền Tiên Ông (đền Ông)Được xây dựng vào đời vua Trần Nhân Tông trên lưng chừng núi Tượng Lĩnh, caokhoảng 200m giống hình con vui phủ phục (nhân dân thường gọi là voi quỳ). Núi TượngLĩnh là điểm đầu tiên trong hệ thống Bát cảnh sơn.Từ km 13 quốc lộ 22, theo đường đá thoai thoải tới phía bắc chân núi Tượng Lĩnh, qua 5gian nhà khách, 3 gian nhà tổ, du khách đi 108 bậc đá lên đền. Đền hình chữ tam: tiềnđường 5 gian, trung đường 3 gian, và hậu cung 1 gian. Đền trước vốn nhỏ, sau nhiều lầntrùng tu mới có được quy mô đồ sộ như ngày nay.Tiền đường được kiến trúc kiểu chồng diêm tám mái cong, 4 góc đầu dao hình rồng mềmmại, mái lợp ngói nam đều đặn. Tòa trung đường xây kiểu hồi văn cánh bảng tam đấu,hậu cung cuốn vòm. Ở đây còn lưu giữ được nhiều thần phả, sắc phong và nhiều đồ thờtự quý hiếm như hoành phi, đại tự, câu đối, bát hương bằng đá, bằng đồng. Đặc biệt ở đâycòn có 2 pho tượng, 1 bằng gỗ, 1 bằng đồng được thờ trong hậu cung.Đền Tiên Ông thờ Nam thiên đại thành hoàng Thánh tổ Thiên vương Bồ Tát. Sự tíchTiên Ông được truyền thuyết kể rằng cha của Tiên Ông quê ở Từ Sơn (Bắc Ninh), làquan to trong triều nhà Trần, có tới 23 thê thiếp mà vẫn chưa có con trai.Đến khi đi kinh lý ở trấn Sơn Nam, tại xã Thịnh Đại (nay là xã Đại Cương) huyện KimBảng, thân phụ ngài lấy tới thê thiếp thứ 24 mới sinh được ngài. Ngài sinh ra đã có tướngmạo khác thường, lớn lên chỉ một lòng đèn hương thờ Phật. Ngài chu du khắp nơi tìmthầy học đạo.Vào một ngày, ngài đến khu Quang Thừa (nay là xã Tượng Lĩnh) thấy dãy Bát cảnh sơnhùng vĩ bèn lập một ngôi chùa dưới chân núi động Tam Giáo để thờ Phật và thờ tổ tiêncha mẹ, gọi là chùa Tam Giáo. Sinh thời ngài có rất nhiều công lao đối với nhân dân địaphương như cứu giúp kẻ nghèo khó, chữa bệnh cứu người.Khi đắc đạo, ngài hóa thân vào cây Đại nại và dặn rằng hãy lấy cây gỗ đó để tạc tượngthờ, còn lấy đồng tạc tượng thờ thần. Dân nhớ ơn lập đền thờ tạc tượng gỗ và tượng đồngtheo lời dặn của ngài.Các pho tượng rất linh thiêng, trải bao lần đền bị chiến tranh giặc giã phá hủy, pho tượngđã nhiều phen bị mang đi nhưng không ai đụng tới được. Nguyễn Hữu Chỉnh cũng đãmang tượng đồng ở đền thờ ngài đi đúc tiền đồng nhưng búa rìu không chạm được vàotượng, tượng chỉ đổ mồ hôi, còn quân lĩnh chạm vào tượng thì bị rìu chặt vào chính chânmình.Nguyễn Hữu Chỉnh sợ hãi khấn rằng, nếu Ngài linh thiêng thì hãy cho sông Châu bênmưa, bên tạnh. Quả nhiên là ứng nghiệm. Cuối cùng, Nguyễn Hữu Chỉnh phải sai quânlính mang tượng trả lại về đền. Nhiều vị vua, chúa như Lê Thái Tổ, Lê Dụ Tông, TrịnhDoanh, Trịnh Tùng, Trịnh Sâm, Mạc Phúc Hải đã tới thăm đền. Tương truyền, Lê QuýĐôn, Nguyễn Huy Oánh là con cầu tự của ngài.Nhớ ơn ngài, cứ đến ngày rằm tháng 6 hàng năm, hai làng Thịnh Đại, Quang Thừa tổchức lễ hội rất long trọng, khách thập phương ở nhiều nơi cùng về tham dự.2 Chùa ÔngPhía trước đền Tiền Ông là một hồ nước lớn hình bán nguyệt bao quanh phía bắc núiTượng Lĩnh. Hồ có diện tích 320 mẫu, có nước quanh năm, độ sâu trung bình là 4 đến5m. Truyền thuyết kể lại trước đây ở giữa hồ có một ngôi chùa, gọi là Chùa Ông. Năm1901, do ảnh hưởng của lũ lụt, chùa bị cuốn trôi. Hiện nay, hồ có nhiều loại cá to, diệntích mặt nước có thể khai thác du thuyền và câu cá.3 Chùa Tam GiáoTừ đền Tiên Ông, men theo sườn núi khoảng 1km là đền chùa Tam Giáo, Chùa TamGiáo xưa kia có hàng trăm gian với hàng trăm pho tượng Phật uy nghi tráng lệ. Truyềnthuyết kể rằng, khi xây dựng chùa, có rất đông thợ làm. Tiên Ông có nồi cơm và lọ muốivừng ăn hết lại đầy.Chùa được xây dựng dưới chân núi, ở đây có một suối nước chảy từ lòng núi ra, tươngtruyền, dòng suối này mỗi ngày chảy ra hai bát gạo và hai đồng tiền đủ cho nhà sư sinhsống. Sau có kẻ tham biết chuyện đã đục cho miệng suối rộng ra, từ đấy gạo tiền khôngchảy ra nữa.Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là căn cứ hoạt động của các đồng chí lãnhđạo Trung ương và tỉnh, chùa từng là kho tiếp liệu của công binh xưởng Liên khu III, lạivừa là Văn phòng thường trực Liên khu ủy và Ủy ban kháng chiến Liên khu III nhữngnăm 1947– 1950. Trên đường từ đền Tiên Ông đế ...