Về khái niệm Giáo phận Công giáo

Giáo phận là một cấp hành chính đạo của Giáo hội Công giáo, có vị trí và vai trò đặc biệt đối với tôn giáo này. Dựa trên cơ sở “Bộ Giáo luật 1983”, một số văn kiện của Công đồng Vatican II và nhận thức thực tiễn ở Việt Nam của tác giả, bài viết này bàn thêm về khái niệm giáo phận Công giáo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về khái niệm Giáo phận Công giáo1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ± TRҪN THANH HÙNG(*)Vӄ KHÁI NIӊM GIÁO PHҰN CÔNG GIÁOTóm t̷t: Giáo ph̵n là m͡t c̭p hành chính ÿ̩o cͯa Giáo h͡iCông giáo, có v͓ trí và vai trò ÿ̿c bi͏t ÿ͙i vͣi tôn giáo này. D͹atrên c˯ sͧ “B͡ Giáo lu̵t 1983”, m͡t s͙ văn ki͏n cͯa Công ÿ͛ngVatican II và nh̵n thͱc th͹c ti͍n ͧ Vi͏t Nam cͯa tác gi̫, bài vi͇tnày bàn thêm v͉ khái ni͏m giáo ph̵n Công giáo.Tͳ khóa: Công giáo, giáo ph̵n, Giáo h͡i riêng rͅ, Giáo h͡i ÿ͓aph˱˯ng.1. Dүn nhұpCông giáo là mӝt tôn giáo có hӋ thӕng tә chӭc chһt chӁ, thӕng nhҩttrên phҥm vi toàn cҫu, gӗm ba cҩp hành chính ÿҥo: Giáo triӅu Roma(Roma Curia), giáo phұn (ÿӏa phұn) và giáo xӭ. Trong ÿó, giáo phұn làmӝt cҩp tѭѫng ÿӕi ÿӝc lұp trên cҧ ba mһt lұp pháp, hành pháp và tѭpháp. Giám mөc giáo phұn là ngѭӡi có toàn quyӅn quyӃt ÿӏnh vӅ tәchӭc và hoҥt ÿӝng trong giáo phұn, miӉn là không trái vӟi giáo luұt. Vìvұy, nghiên cӭu giáo phұn Công giáo là mӝt vҩn ÿӅ quan trӑng trongnghiên cӭu tôn giáo.2. Giáo phұn trong cѫ cҩu tә chӭc cӫa Giáo hӝi Công giáoTrong ba cҩp hành chính ÿҥo cӫa Giáo hӝi Công giáo, cҩp giáo phұnhay ÿӏa phұn có vӏ trí, vai trò và chӭc năng ÿһc biӋt, vӯa là mӝt tә chӭctrӵc thuӝc Giáo triӅu Roma, vӯa là mӝt giáo hӝi hoàn chӍnh. Bӣi vì,“Giáo phұn là mӝt phҫn Dân Chúa ÿѭӧc trao phó cho mӝt giám mөcchăn dҳt, vӟi sӵ cӝng tác cӫa linh mөc ÿoàn, nhӡ sӵ gҳn bó vӟi chӫchăn cӫa mình và ÿѭӧc Ngài tұp hӧp trong Chúa Thánh thҫn nhӡ Phúcâm và Thánh thӇ, phҫn dân ҩy tҥo thành mӝt giáo hӝi ÿӏa phѭѫng, trongÿó giáo hӝi duy nhҩt, thánh thiӋn, công giáo và tông truyӅn cӫa ĈӭcKitô hiӋn diӋn và hoҥt ÿӝng thұt sӵ”(1).Sau Công ÿӗng Vatican II, khi tu chӍnh B͡ giáo lu̵t 1917 ÿӇ banhành B͡ Giáo lu̵t 1983, Ban Soҥn thҧo ÿã cân nhҳc kӻ vӅ hai tӯEcculessia particularis (Giáo hӝi riêng rӁ) và Ecculessia localis (Giáo*. ThS., Ban Tôn giáo tӍnh Ĉӗng Nai.1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ hӝi ÿӏa phѭѫng) khi ÿӏnh danh, xác ÿӏnh tính chҩt, vӏ trí và chӭc năngcӫa cҩp giáo phұn. Cuӕi cùng, Ban Soҥn thҧo ÿã trình và ÿѭӧc Giáohoàng quyӃt ÿӏnh sӱ dөng tӯ Ecclesia particularis(2).ĈiӅu ÿó có nghƭa là, sau Công ÿӗng Vatican II, vӟi tinh thҫn canhtân và xu hѭӟng giҧm sӵ tұp trung quyӅn lӵc vӅ Giáo triӅu Roma, giáophұn ÿã ÿѭӧc Giáo hӝi Công giáo xác ÿӏnh là mӝt giáo hӝi riêng, tҩtnhiên “riêng” nhѭng không “rӁ”, riêng nhѭng không tách rӡi mà vүn làmӝt bӝ phұn ÿӝc lұp tѭѫng ÿӕi cӫa Giáo hӝi; có cѫ cҩu tә chӭc ÿӗng bӝvà toàn diӋn, ÿѭӧc ÿiӅu hành nhѭ mӝt “giáo hӝi riêng”.Tuy nhiên, ӣ ViӋt Nam, khi dӏch B͡ Giáo lu̵t 1983, Hӝi ÿӗng Giámmөc ViӋt Nam lo ngҥi tӯ “Giáo hӝi riêng rӁ” dӉ dүn ÿӃn nhұn thӭc chorҵng, “Giáo hӝi riêng rӁ” sӁ ÿӕi lұp vӟi “Giáo hӝi phә quát”, dүn ÿӃn sӵhiӇu sai vӅ tính chҩt “duy nhҩt” cӫa Giáo hӝi Công giáo hoàn vNJ, nênÿã quyӃt ÿӏnh dùng tӯ “Giáo hӝi ÿӏa phѭѫng” làm danh xѭng cho cҩpgiáo phұn.Giáo phұn vӯa là mӝt cҩp hành chính ÿҥo trӵc thuӝc Giáo triӅuRoma, vӯa là mӝt giáo hӝi tѭѫng ÿӕi ÿӝc lұp nӃu xét mӕi quan hӋ cӫanó trong hӋ thӕng tә chӭc cӫa Giáo hӝi Công giáo, cө thӇ:Ĉ͙i vͣi Giáo tri͉u Roma: Theo quan ÿiӇm thҫn hӑc Công giáo vӅmӕi quan hӋ giӳa Giáo hӝi ÿӏa phѭѫng vӟi Giáo hӝi hoàn vNJ, Giáo hӝihiӋn diӋn qua nhӳng cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng, gӗm nhӳng con ngѭӡi cөthӇ làm nên Dân Chúa. Bӣi vì: “Giáo hӝi phә quát không phҧi là mӝtcѫ cҩu ÿӭng ӣ bên ngoài và ӣ trên các giáo hӝi ÿӏa phѭѫng, nhѭng giáohӝi phә quát thành hình qua sӵ thông hiӋp giӳa các giáo hӝi ÿӏaphѭѫng”(3).Nhѭng vӟi tính cách mӝt “giáo hӝi riêng”/giáo phұn thì: “NӃu nhìnvào góc ÿӝ tә chӭc hành chính ÿҥo cӫa Giáo hӝi Công giáo, giáo phұnlà mӝt cѫ cҩu cӫa giáo hӝi toàn cҫu, trӵc thuӝc Giáo triӅu Roma. NӃunhìn vӅ góc ÿӝ thӵc tӃ, giáo phұn là mӝt giáo hӝi tҥi ÿӏa phѭѫng ÿѭӧccai quҧn bӣi giám mөc chính tòa, có chӭc năng nhѭ là mӝt Giáo hoàngtҥi ÿӏa phѭѫng. Mӝt giáo hӝi, có tính ÿӝc lұp tѭѫng ÿӕi”(4).Giáo hӝi Công giáo hoàn vNJ hӧp nên nhӡ mӕi dây hiӋp thông giӳacác giáo hӝi ÿӏa phѭѫng. Trong phҥm vi giáo phұn, Giám mөc Chínhtòa có toàn quyӅn lұp pháp, hành pháp và tѭ pháp. Giáo hoàng tuy làngѭӡi ÿӭng ÿҫu Giáo hӝi Công giáo hoàn vNJ, nhѭng cNJng chӍ là Giámmөc Giáo phұn Roma.1167UɤQ 7KDQK +QJ 9ɾ NKiL QLʄP JLiR SKɪQ &{QJ JLiRGiáo triӅu Roma vӯa là cѫ quan ÿiӅu hành cao nhҩt cӫa Giáo hӝiCông giáo, vӯa là mӝt nhà nѭӟc thӃ tөc. Trong Giáo triӅu Roma, Giáohoàng nhѭ Quӕc trѭӣng, Quӕc vө khanh nhѭ Thӫ tѭӟng Chính phӫ cӫaNhà nѭӟc Vatican. Do vұy, mӕi quan hӋ giӳa giáo phұn vӟi Giáo triӅuRoma là mӕi quan hӋ giӳa giáo hӝi ÿӏa phѭѫng vӟi cѫ quan ÿiӅu hànhcao nhҩt cӫa Giáo hӝi Công giáo hoàn vNJ.Giáo hoàng dùng Giáo triӅu Roma ÿӇ giҧi quyӃt nhӳng vҩn ÿӅ cӫaGiáo hӝi Công giáo hoàn vNJ. Giáo triӅu Roma thӵc thi nhiӋm vө nhândanh Giáo hoàng. Trong khi ÿó, Giáo hoàng nhұn lƭnh quyӅn trӑn vҽnvà tӕi cao không nhӳng trên Giáo hӝi phә quát, mà còn có quyӅn tӕicao trên tҩt cҧ các giáo hӝi ÿӏa phѭѫng, không mӝt ai trong Giáo hӝi cóthӇ kháng cáo hoһc chӕng lҥi mӝt phán quyӃt ...