Về phương pháp phân tích khung hình trong khoa học xã hội

Trong bài viết này, tác giả trình bày những nét chính yếu trong phương pháp phân tích khung hình từ những khái niệm căn bản cho đến cách thức ứng dụng loại phương pháp này trong thực tiễn nghiên cứu của một số lĩnh vực thuộc khối khoa học xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về phương pháp phân tích khung hình trong khoa học xã hội TAÏP CHÍ KHOA HOÏC XAÕ HOÄI SOÁ 3(175)-2013 67 KHOA HOÏC XAÕ HOÄI THEÁ GIÔÙI VỀ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KHUNG HÌNH TRONG KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ MINH TIẾN TÓM TẮT thấy những nét độc đáo trong các lập luận, Phương pháp phân tích khung hình (frame cách nhìn và lý giải của ông về các ứng xử analysis) là một trong những phương pháp của con người trong đời sống xã hội và nghiên cứu độc đáo được khởi xướng bởi một trong những công trình đưa ông trở nhà xã hội học Erving Goffman vào năm thành một lý thuyết gia có chỗ đứng riêng 1974. Đến nay, phương pháp này đã được trong ngành xã hội học đó là tác phẩm ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực nghiên Phân tích khung hình: Một khảo luận về tổ cứu như: truyền thông, các phong trào xã chức của kinh nghiệm (Frame Analysis: An hội, quản trị và tổ chức, và chính trị học. Essay on the Organization of Experience) Trong bài viết này, tác giả trình bày những được công bố lần đầu vào năm 1974(1). Kể nét chính yếu trong phương pháp phân tích từ khi ra đời, lối phân tích khung hình khung hình từ những khái niệm căn bản (Frame Analysis) của Goffman đã được cho đến cách thức ứng dụng loại phương ứng dụng và phát triển trong nhiều lĩnh vực pháp này trong thực tiễn nghiên cứu của nghiên cứu khoa học xã hội, đặc biệt là một số lĩnh vực thuộc khối khoa học xã hội. trong ba lĩnh vực là nghiên cứu tổ chức và Tuy nhiên để có thể hiểu sâu và ứng dụng quản lý (Management and organization được loại phương pháp này trong thực tế studies), nghiên cứu phong trào xã hội nghiên cứu, có lẽ cần phải có thêm những (Social movement studies) và nghiên cứu nghiên cứu sâu hơn, chẳng hạn như cách truyền thông (Media studies). Bài viết này thức ứng dụng nó trong loại hình nghiên là một trình bày mang tính tổng quan về lối cứu định lượng hoặc loại hình nghiên cứu phân tích khung hình như một gợi mở cho định tính thì phải như thế nào. một lối nghiên cứu mới cần được quan tâm và ứng dụng trong bối cảnh nghiên cứu khoa học xã hội hiện nay tại Việt Nam. 1. DẪN NHẬP 2. NGUỒN GỐC CỦA PHÂN TÍCH KHUÔN Khi nghiên cứu các công trình của nhà xã KHỔ hội học người Mỹ gốc Canada Erving Xét về mặt thời gian, lối phân tích khung Goffman (1922-1982), người ta luôn tìm hình xuất hiện chính thức vào năm 1974 qua công trình như vừa nêu trên của Lê Minh Tiến. Thạc sĩ. Trường Đại học Mở Goffman. Tuy nhiên, những ý tưởng phân Thành phố Hồ Chí Minh. tích khung hình đã được ông nói tới trong 68 LÊ MINH TIẾN – VỀ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KHUNG HÌNH… nhiều công trình trước đó chẳng hạn như lối phân tích khung hình đã được bàn đến quyển Sự thể hiện của cái Tôi trong đời trong những nghiên cứu trước đó của ông, sống thường ngày (The Presentation of tức những ý tưởng về lối phân tích này đã Self in Everyday Life) xuất bản năm 1959. có từ trước đó rất lâu. Trong công trình này, Goffman đã nghiên 3. PHÂN TÍCH KHUNG HÌNH LÀ GÌ cứu những kỹ thuật mà các tác nhân (actor) Xét về mặt lịch sử, khái niệm khung hình sử dụng để gây ấn tượng cho người khác về chính mình hoặc về một tình huống nào (Frame) xuất hiện lần đầu tiên vào năm đó. Các kỹ thuật ấy có thể thay bằng các 1954 khi nhà nhân học Gregory Bateson “khung hình” (frames) mà Goffman gọi là cho công bố công trình nghiên cứu bàn về “frameworks of appearances” (những nhận thức luận và hành vi của loài vật, khung hình thể hiện). Với tác phẩm Bệnh trong khi Goffman là người đầu tiên đưa viện tâm thần (Asylum) ra đời năm 1961 khái niệm này vào lĩnh vực xã hội học vi thì Goffman bàn đến những khung hình mô (microsociology) nhằm phân tích, giải được người khác dùng để đánh giá các thích các mối tương tác và hành vi truyền hành vi, ứng xử của những bệnh nhân tâm thông trong đời sống thường ngày của các thần. Kế đến, vào năm 1967, Goffman tác nhân (Hank Johnston, John A. Noakes, công bố tác phẩm Nghi thức tương tác 2005, tr. 3). (Interaction Ritual) trong đó ông nghiên Đến nay, một điều dễ thấy đầu tiên đó là cứu cách thức các tác nhân che giấu hoặc có rất nhiều cách hiểu khác nhau về phân thể hiện vẻ bề ngoài của mình, các nghi tích khung hình tùy vào lĩnh vực nghiên thức ứng xử được sử dụng trước người cứu mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn qui khác trong các ...