vi khuẩn lam

Tham khảo tài liệu vi khuẩn lam, tài liệu phổ thông, sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
vi khuẩn lamVI KHUẨN LAM GÂY HẠI THUỘCCHI MICROCYSTIS Ở VIỆT NAMViệt Nam là một đất nước có rất nhiều các loạihình thủy vực. Ngoài nhiệm vụ điều tiết khí hậu,giao thông, các thủy vực còn là nơi phát triểnthủy sản cung cấp nước cho sản xuất và sinhhoạt. Các thực vật phù phiêu sinh trưởng tạo nênnăng suất sơ cấp trong các thủy vực, trong đó cómột số loài gây hại cho cá, động vật và conngười. Bài báo nhằm cung cấp vài nét về kếtquả nghiên cứu vi khuẩn lam (tảo lam -Cyanobacteria) gây độc.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUChúng tôi tiến hành khảo sát các hồ và hồ chứa,thủy vực trong phạm vi cả nước : Hồ Tây và cáchồ ở Hà Nội, Quảng Ninh, Thanh Hóa, NghệAn, Hà Tĩnh, Huế, Đà Nẵng, hồ chứa Cấm Sơn(Bắc Giang), hồ Đá Bàn (Khánh Hòa), hồ DầuTiếng (Tây Ninh) ở các thời điểm khác nhau từ2000 - 2002. Thu mẫu thực vật phiêu sinh theocác mặt cắt trên thủy vực và ở các tầng nướckhác nhau bằng vợt vớt phiêu sinh No75. Mẫuđược cố định và không cố định nhằm so sánh vàphân lập vi tảo. Sinh khối tảo và các thủy vựcHà Nội được gửi đi phân tích tại CHDC Đức.Bước đầu tiến hành thăm dò xử lý nước nở hoaở hồ Bách Thảo (Hà Nội) và hồ công viên KiếnAn bằng hệ thống lọc than hoạt tính.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN1. Sự nở hoa nước (water bloom) hay sự pháttriển mạnh mẽ một số loài vi tảo nào đó làmnước có màu ở các thủy vực mà chúng tôi đãnghiên cứu có khác nhau. Ở Hồ Ba Bể sự nởhoa trong tháng 8 làm nước có màu nâu vàng dotảo giáp gây ra, ở hồ Lak (Tây Nguyên) và mộtvài thủy vực ở Hà Nội sự nở hoa do tảo lục, lớptảo tiếp hợp, hoặc tảo mắt (Euglenophyta). Đasố các thủy vực có diện tích mặt nước lớn, nướcđứng hoặc chảy chậm, vi khuẩn lam phát triểnkhiến nước có màu xanh lam nhạt, không phảivi khuẩn lam nào cũng gây hại, thông thường thìvi khuẩn lam gây độc bằng hai con đường:- Tạo nên một quần xã vi khuẩn lam rộng lớntrong môi trường nước. Khi chúng phát triểnquá mức khiến hàm lượng oxy trong nước bịgiảm đi đột ngột. Đó là nguyên nhân làm cho cábị chết ngạt. Hiện tượng này thường xảy ra vàocuối giai đoạn nước nở hoa do tác động của vikhuẩn lam đương sống và vi khuẩn lam đã chết.- Một số vi khuẩn lam tiết ra độc tố(Cyanotoxin) làm suy yếu và gây chết cho cácsinh vật đã bắt mồi, ăn chúng. Về mặt sinh lýđộc tố của vi khuẩn lam được chia thành hai loại: Độc tố thần kinh và độc tố gan.+ Độc tố thần kinh (Neurotoxins) : Là cácalcoloid (thành phần chứa Nitrogen - có trọnglượng phân tử thấp) dẫn truyền xung từ nơ ronthần kinh này sang nơ ron khác và từ nơ ron tớicơ của động vật và người. Dấu hiệu bị nhiễmđộc tố như : choáng váng, lảo đảo, co giật cơ,thở hổn hển và co quắp chân tay. Khi bị nhiễmđộc tố ở nồng độ cao thì hô hấp khó khăn, cókhi ngừng thở. Độc tố thần kinh Anatoxin đượctổng hợp nhờ các loài vi khuẩn lam thuộc chiAnabaena, Aphanizomenon, Osillatoria vàTrichodesmium.+ Độc tố gan (Hepatotoxin) : Là chất kiềm chếprotein photphotases I và 2A, gay chảy máutrong gan. Dấu hiệu khi bị nhiễm độc tố biểuhiện cơ thể yếu ớt, nôn mửa, tiêu chảy và rétrun. Độc tố gan gồm có : Microcystin vàNodularin.Microcystin được sản sinh từ một số các loàicủa chi Microcystis, Anabaena, Nostoc,Nodularia và Oscillatoria.Độc tố của tảo lam (Cyanotoxin) rất quan trọngtrong các thủy vực nước ngọt. Các động vật khiuống nước có vi khuẩn lam thì độc tố trongnước xâm nhập vào các vùng rộng lớn của ruộtvà gây tác động đến cơ thể. Mặt khác rất nhiềuvi khuẩn lam sản sinh ra 2 - methylisoboneal(MIB) và geosmin, cả hai chất này có mùi vị vàhương bùn, đất (Bufford et al, 1993). Sự có mặtcủa các chất này là một vấn đề phải quan tâmtrong cung cấp nước cho thành phố và côngnghệ nuôi thủy sản. Cả hai MIB và geosmin đềuliên quan tới sự tổng hợp Chlorophyll vàcarotenoid.2. Ở hầu hết các thủy vực đã khảo sát, ở bất cứđiểm thu mẫu nào chúng tôi cũng bắt gặp vikhuẩn lam Microcystis, có nơi với mật độ từ 4 -7 x 106 tế bào/1 lít, có nơi ít hơn với thành phầnloài khác nhau. Các chi khác của vi khuẩn lamthường ít gặp, đôi khi có Oscillatoria.Chi Microcystis khác với các chi khác của vikhuẩn lam ở đặc điểm cơ thể là một tập đoàngồm nhiều tế bào dính lại với nhau, mắt thườngcó thể nhìn thấy tập đoàn như những hạt trứngcá lửng lơ trong nước. Đó là những cục nhầy cókích thước từ 40 - 250 , gồm nhiều tế bào hìnhcầu hợp lại, trong tế bào thường chứa nhữngkhông bào khí, nguyên sinh chất chứa nhiều hạt.Các tế bào trong tập đoàn giống nhau, sinh sảnbằng cách phân đôi theo 3 mặt phẳng. Sự saikhác giữa các loài vi khuẩn lam thuộc chiMicrocystis được thể hiện ở khóa định loại sau :KHÓA ĐỊNH LOẠI LOÀI CỦA CHIMICROCYSTISI/ Tế bào hình cầu hoặc gần như hình cầuA. Có không bào khí.1. Tế bào có kích thước trên 3 a) Màng nhày của tập đoàn có thể nhìn thấy :. Tập đoàn thường gồm nhiều yếutố 1 M. viridis. Tập đoàn thường đơngiản 2 M.marginatab) Màng nhày của tập đoàn khó nhìn thấy, tậpđoà ...