Vị thế và dự báo xu thế phát triển vùng cửa sông Châu thổ Sông Cửu Long

Đồng bằng sông Cửu Long nơi sông Hậu và sông Tiền, hai nhánh sông Mê Kông chảy vào Việt Nam bằng 9 cửa sông trong đó có 3 cửa sông Hậu (Trần Đê, Đinh An, Bát Xắc) và 6 cửa sông Tiền (Cổ Chiến, Cung Hậu , Hàm Lương, Ba Lai, Tiên, Đại). Ngày nay, cửa sông Bát Xắc đã được mở rộng bằng quá trình chạy sông Hậutừ đầu thế kỷ 20 đến nay; quá trình vận hành cửa sông Ba Lai phụ thuộc vào quy định của đập Ba Lai. Như vậy, có 7 cửa sông đang chạy trong thực tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vị thế và dự báo xu thế phát triển vùng cửa sông Châu thổ Sông Cửu LongT¹p chÝ c¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt32(2), 122-1276-2010VÞ THÕ Vµ Dù B¸O XU THÕ PH¸T TRIÓN VïNGCöA S¤NG CH¢U THæ S¤NG CöU LONGNguyÔn §Þch Dü, Do∙n §×nh L©m, Vò V¨n Hµ,NguyÔn Träng TÊn, §Æng Minh TuÊn, NguyÔn Minh Qu¶ngI. Më §ÇUDßng s«ng Mª K«ng chÈy vµo l·nh thæ ViÖtNam theo hai phô l−u lµ s«ng HËu vµ s«ng TiÒn ;hai s«ng nµy tiÕp tôc chÈy qua c¸c tØnh ®ång b»ngvµ ®æ ra BiÓn §«ng qua chÝn cöa s«ng, ®ång b»ngnµy ®−îc gäi lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Tõ vÞtrÝ ®Þa lý vµ m¹ng l−íi thñy v¨n cña s«ng HËu vµs«ng TiÒn nh− hiÖn t¹i trªn ®ång b»ng s«ng CöuLong cho thÊy vÞ trÝ ®Þa lý vïng cöa s«ng ë ®©y®−îc xem nh− mét tµi nguyªn vÞ thÕ.HiÖn nay, tµi nguyªn vÞ thÕ ®· ®−îc ®Ò cËptrong c¸c lÜnh vùc tù nhiªn, x· héi vµ chÝnh trÞ,song c¬ së khoa häc cña nã cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ ën−íc ta còng nh− trªn thÕ giíi. Trong bµi b¸o nµy,tµi nguyªn vÞ thÕ ®−îc hiÓu lµ nh÷ng tiÒm n¨ng, gi¸trÞ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, vÒ c¸c thuéc tÝnh kh«ng gian liªnquan ®Õn cÊu tróc h×nh thÓ s¬n v¨n, c¶nh quan sinhth¸i cã thÓ sö dông cho c¸c môc ®Ých ph¸t triÓnkinh tÕ x· héi (KT - XH), ®¶m b¶o an ninh quècphßng vµ chñ quyÒn quèc gia. Tõ ®Þnh nghÜa trªn,TrÇn §øc Th¹nh vµ nnk, (2009) ®· x©y dùng nh÷ngtiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ tµi nguyªn vÞ thÕ nh− sau [4] :VÞ thÕ tù nhiªn : tµi nguyªn vÞ thÕ tù nhiªn lµ c¸cgi¸ trÞ vµ lîi Ých cã ®−îc tõ tæng thÓ c¸c yÕu tè h×nhthÓ, cÊu tróc kh«ng gian cña mét khu vùc nµo ®ã vµc¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c cã mÆt t¹i ®ã.Nh×n tõ gãc ®é ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña cöa s«ng,cã thÓ xem ®©y nh− mét ®Þa hÖ cöa s«ng víi hai hÖthèng c¸c cöa s«ng cña s«ng HËu vµ s«ng TiÒn ëquy m« quèc tÕ. Tµi nguyªn vÞ thÕ nµy rÊt thuËn lîicho ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i kh«ng chØ néi ®Þamµ c¶ giao th«ng hµng h¶i, ph¸t triÓn kinh tÕ c¶ngbiÓn, kinh tÕ vïng ven biÓn. Bªn c¹nh tµi nguyªn vÞthÕ cña c¸c cöa s«ng ë vïng ven biÓn ®ång b»ngch©u thæ s«ng Cöu Long, chóng cßn cã mét vÞ thÕhÕt søc quan träng trong viÖc b¶o vÖ an ninh quècphßng kh«ng chØ ®èi víi vïng nghiªn cøu mµ cßn®èi víi c¶ khu vùc ®ång b»ng Nam Bé vµ ®èi víi c¶n−íc. §iÒu nµy còng cã thÓ xem nh− mét d¹ng tµinguyªn vÞ thÕ ®Þa chÝnh trÞ.Nghiªn cøu vïng cöa s«ng phô thuéc nhiÒu vµomôc tiªu cña tõng nhiÖm vô hÕt søc linh ®éng,trong ph¹m vi bµi b¸o nµy, tËp thÓ t¸c gi¶ tËp trunggiíi thiÖu vÞ thÕ vµ dù b¸o ph¸t triÓn cña c¸c cöas«ng vïng ch©u thæ s«ng Cöu Long.II. Mét sè kh¸i niÖm chungTr−íc khi xem xÐt vÞ thÕ c¸c cöa s«ng ven biÓnvïng ch©u thæ s«ng Cöu Long cÇn ®Æt vïng cöas«ng ven biÓn trong khu«n khæ cña nh÷ng kh¸iniÖm nh− ®íi bê biÓn (coastal zone), ®−êng bê biÓnvµ cöa s«ng ven biÓn.VÞ thÕ ®Þa chÝnh trÞ : tµi nguyªn ®Þa chÝnh trÞ lµ sùkÕt hîp cña lîi thÕ vÒ ®Þa lý tù nhiªn vµ nh©n v¨n,víi mét bèi c¶nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quèc tÕ nµo ®ã.- §íi bê biÓn : d¶i tiÕp gi¸p gi÷a ®Êt liÒn vµbiÓn, kh«ng réng l¾m, cã tÝnh ®éc ®¸o t¹o nªn métlíp vá c¶nh quan cña Tr¸i §Êt vµ lµ n¬i xÈy ra mèit−¬ng t¸c rÊt phøc t¹p gi÷a th¹ch quyÓn, thñyquyÓn, khÝ quyÓn vµ sinh quyÓn. §êi bê biÓn cònglµ hÖ tù nhiªn më, phøc t¹p, ®a d¹ng vµ còng rÊt®éc ®¸o, thÓ hiÖn râ rÖt vµ ®Çy ®ñ nhÊt mèi t¸c®éng qua l¹i gi÷a bèn quyÓn cña Tr¸i §Êt.C¸c gi¸ trÞ ®i kÌm : tµi nguyªn sinh vËt, tµinguyªn phi sinh vËt, tµi nguyªn nh©n v¨n mét khu vùchay mét ®èi t−îng ®−îc coi lµ cã gi¸ trÞ tµi nguyªn vÞthÕ cÇn ®¹t ®−îc mét trong ba tiªu chÝ ®Çu tiªn.Theo quan ®iÓm cña mét sè nhµ nghiªn cøu,giíi h¹n d−íi cña ®íi bê biÓn lµ ®é s©u mµ sãng b¾t®Çu biÕn d¹ng, còng nh− ®Þa h×nh vµ trÇm tÝch ®¸yb¾t ®Çu biÕn ®æi. Theo C«ng −íc LuËt biÓn Quèc tÕVÞ thÕ ®Þa lý kinh tÕ : tµi nguyªn ®Þa kinh tÕ lµc¸c gi¸ trÞ vµ lîi Ých cã ®−îc tõ ®Æc ®iÓm ®Þa lý ¶nhh−ëng ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña métvïng, mét quèc gia, thËm chÝ mét khu vùc.122(1982), ®íi bê biÓn ®−îc ®Þnh nghÜa lµ vïng biÓn®Æc quyÒn kinh tÕ víi chiÒu réng kho¶ng 200 h¶i lýtõ bê ra phÝa biÓn.- §−êng bê biÓn : n¬i gÆp nhau gi÷a biÓn vµlôc ®Þa trong ph¹m vi ®íi bê biÓn. MÆc dï vËy, cãt¸c gi¶ hiÓu ®−êng bê biÓn lµ vÞ trÝ trung b×nh nhiÒun¨m cña ®−êng triÒu c−êng hoÆc lµ ®−êng trungb×nh gi÷a triÒu c−êng vµ triÒu kiÖt.- Cöa s«ng ven biÓn : mét hîp phÇn cña ®íi bêbiÓn hay cßn thuéc ®íi t−¬ng t¸c hiÖn t¹i gi÷a biÓnvµ lôc ®Þa. MÆc kh¸c, vïng cöa s«ng ven biÓn cßnlµ mét hîp phÇn cña ch©u thæ. Ngµy nay, cßn cãnh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ kh«ng gian, h×nhth¸i ®Þa m¹o vµ vÒ ®éng lùc ph¸t triÓn cña vïng cöas«ng ven biÓn.III. VÞ thÕ cña c¸c cöa s«ng ven biÓnvïng ch©u thæ s«ng Cöu LongVïng ch©u thæ s«ng Cöu Long, n¬i hai s«ngHËu vµ s«ng TiÒn, hai ph©n l−u cña s«ng Mª K«ngch¶y vµo ViÖt Nam víi chÝn cöa s«ng : ba cöathuéc s«ng HËu lµ cöa Tranh §Ò (TrÇn §Ò), §ÞnhAn vµ B¸t X¾c thuéc ®Þa phËn tØnh Sãc Tr¨ng ; s¸ucöa thuéc c¸c chi l−u cña s«ng TiÒn lµ cöa CæChiªn, cöa Cung HÇu (thuéc s«ng Cæ Chiªn, tØnhTrµ Vinh), cöa Hµm Lu«ng (s«ng Hµm Lu«ng) vµcöa Ba Lai (s«ng Ba Lai) thuéc tØnh BÕn Tre, cöaTiÓu, cöa § ...