Viêm tủy cấp - Trần Công Hoan

VTC là tình trạng viêm cấp tính của tụy với việc giải phóng men tụy, tự động phá huỷ tuyến tụy. Thực chất không phải là tụy tấy đỏ, mà là phù nề, hoại tử, chảy máu do nhiều nguyên nhân, viêm là hậu quả của tình trạng trên. VTC là cấp cứu bụng thường gặp. Diễn biến âm thầm, có thể gây nhiều BC nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao. Cần phải thận trọng trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm tủy cấp - Trần Công HoanViªm tôy cÊp TrÇn C«ng HoanBÖnh viÖn H÷u nghÞ ViÖt §øc Hμ néi §¹i c−¬ng VTC lμ t×nh tr¹ng viªm cÊp tÝnh cña tôy víi viÖc gi¶i phãngmen tôy, tù ®éng ph¸ huû tuyÕn tôy. Thùc chÊt kh«ng ph¶i lμ tôy tÊy ®á, mμ lμ phï nÒ, ho¹i tö,ch¶y m¸u do nhiÒu nguyªn nh©n, viªm lμ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ngtrªn. VTC lμ cÊp cøu bông th−êng gÆp. DiÔn biÕn ©m thÇm, cã thÓ g©y nhiÒu BC nguy hiÓm vμ tû lÖtö vong cao. CÇn ph¶i thËn träng trong chÈn ®o¸n, theo dâi vμ ®iÒu trÞ. §¹i c−¬ngHai thÓ l©m sμng: VTC lμnh tÝnh cßn gäi lμ thÓ phï tôy. VTC nÆng hoÆc thÓ ho¹i tö ch¶y m¸u (15 %) vμ tiªn l−îngcña nã phô thuéc vμo tæn th−¬ng quanh vμ ngoμi tôy. Gi÷a 2 thÓ trªn cßn cã nhiÒu thÓ trung gian, kh«ng cãsù song hμnh gi÷a dÊu hiÖu l©m sμng, sinh hãa vμ tæn th−¬ngtrªn h×nh ¶nh. §¹i c−¬ngVÊn ®Ò chÝnh cña VTC lμ chÈn ®o¸n thÓ bÖnh, møc ®é tænth−¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh ph−¬ng thøc ®iÒu trÞ. Cã nhiÒu ph−¬ng tiÖn chÈn do¸n h×nh ¶nh nh− Xquang,S¢, CLVT, CHT... Trong hoμn c¶nh VN hiÖn nay S¢,CLVT ®ãng vai trß quan träng trong chÈn ®o¸n tiªn l−îngbÖnh. Ngμy nay CLVT lμ kü thuËt chÝnh ®Ó chÈn ®o¸n, tiªnl−îng vμ theo dâi ®Ó ph¸t hiÖn biÕn chøng, trong mét sètr−êng hîp h−íng dÉn XQ can thiÖp. Chôp CHT cÇn thiÕt ®Ó lμm bilan vÒ nguyªn nh©n. Gi¶i phÉu bÖnh lý Ng−êi ta ph©n chia 2 thÓ VTC tïy thuéc vμo sù xuÊt hiÖn cñatæ chøc ho¹i tö: VTC phï nÒ vμ VTC ho¹i tö ch¶y m¸u. VTC phï nÒ (kh«ng ho¹i tö) d−íi 3 thÓ: − VTC xung huyÕt vμ phï: Tôy tÊy s−ng, c−¬ng m¸u, phï. Trªn lÜnh vùc tæ chøc häc v¸ch gi÷a c¸c thuú, m« quanh tôy lμ tæ chøc xung huyÕt mao m¹ch vμ phï tæ chøc kÏ. Cã thÓ lμ giai ®o¹n ®Çu cña ho¹i tö ch¶y m¸u. − VTC thÓ kÏ: X¸c ®Þnh d−íi d¹ng ®¹i thÓ. Trªn lÜnh vùc tæ chøc häc cã xung huyÕt mao m¹ch, phï kÏ, viªm nhiªm x©m lÊn ®a d¹ng.− VTC m−ng mñ, biÓu hiÖn d−íi thÓ nhiÒu æ apxe hoÆc viªm tÊy tôy. Gi¶i phÉu bÖnh lýVTC ho¹i tö ch¶y m¸u: B¾t ®Çu tõ tôy nh−ng lan réng rÊt nhanhtíi thanh m¹c vμ c¸c t¹ng trong æ bông. VÒ mÆt ®¹i thÓ tôy s−ngtÊy, cã nh÷ng æ ch¶y m¸u hoÆc bÞ c¨ng ra bëi nh÷ng líp ch¶ym¸u hîp l−u l¹i. Tôy mμu x¸m do ho¹i tö, ®á do ch¶y m¸u hoÆcvμng do ho¹i tö nang tuyÕn, th−êng phèi hîp víi huyÕt khèi TM,nh÷ng ®¶o Langerhans kh«ng bÞ tæn th−¬ng.NÕu tiÕn triÓn qu¸ 36 giê tæn th−¬ng lan réng kh¾p tôy, trong æbông d−íi d¹ng v¶y nÕn.C¸c t¹ng trong æ bông: Tæn th−¬ng ho¹i tö ch¶y m¸u.DiÔn biÕn rÊt thay ®æi: Ho¹i tö tuyÕn cã thÓ biÕn mÊt, hoÆc tæchøc hãa, v«i ho¸. BiÕn chøng cã thÓ thÊy lμ gi¶ nang ho¹i tö, x¬hãa. Sinh lý bÖnhCã thuyÕt gi¶i thÝch c¬ chÕ lμm ho¹t hãa trypsin cña tôytrong bÖnh lý VTC lμ do sái mËt hoÆc giun. Sái vμ giun lμmt¾c ®−êng mËt chÝnh t¹i bãng Vater lμm dÞch mËt hoÆc dÞcht¸ trμng trμo ng−îc vμo èng Wirsung, ho¹t hãa men trypsint¹i ®©y vμ g©y VTC. Trªn c¬ chÕ nμy khi VTC nguyªn nh©n do sái, giun th× phÉuthuËt lÊy sái giun dÉn l−u ®−êng mËt mang l¹i kÕt qu¶ tèt. Sinh lý bÖnhNh÷ng c«ng tr×nh nghiªn gÇn ®©y cho thÊy nh÷ng men tiªuprotein cña tôy nh− trypsin, chymotrypsin, elastase,carboxypeptidase phospholipase A do tôy tiÕt ra d−íi d¹ngtiÒn men cÇn ®−îc ho¹t hãa míi cã t¸c dông tiªu huû protein.Trypsin cã vai trß trung t©m trong sù ho¹t hãa nμy.§Çu tiªn trypsin ®−îc ho¹t hãa bëi men enterokinase tiÕt ra tõt¸ trμng, sau ®ã trypsin ho¹t hãa c¸c men tiªu protein kh¸c. l©m sμng TriÖu chøng c¬ n¨ng:• §au bông.• N«n, bÝ trung ®¹i tiÖn.• Sèt: Ngoμi nguyªn nh©n do sái giun, BN th−êng kh«ng sèt. TriÖu chøng toμn th©n• ThÓ nhÑ: Nãi chung kh«ng trÇm träng.• ThÓ nÆng: BiÓu hiÖn cho¸ng, m¹ch nhanh HA thÊp, trôy m¹ch, t×nh tr¹ng toμn th©n nÆng. l©m sμng TriÖu chøng thùc thÓ:• Bông ch−íng.• §au bông trªn rèn cã ph¶n øng thμnh bông.• §iÓm s−ên l−ng ®au: §−îc m« t¶ tõ 1906 bëi Mayo Robson vμ Korte, T«n ThÊt Tïng nhÊn m¹nh dÊu hiÖu nμy coi lμ dÊu hiÖu rÊt quan träng.• C¸c dÊu hiÖu kh¸c: Trμn dÞch mμng phæi, m¶ng bÇm tÝm m¹ng s−ên hoÆc quanh rèn biÓu hiÖn ch¶y m¸u t¹i tôy vμ quanh tôy. ChØ sè Ranson Trong 48 giê dÇu:Khi míi vμo viÖn : - Hématocrite gi¶m > 10 % - T¨ng u rª huyÕt > 1,8 mmol/l- Tuæi > 50 - Canxi m¸u < 2 mmol/l- BC > 16 000/mm3 - PaO2 < 60 mmHg- §−êng huyÕt > 11 mmol/l - ThiÕu hôt c¬ b¶n > 4 mEq/l- LDH > 350 UI/l (> 1,5 x N) - ø ®äng c¸c chÊt dÞch > 6 lÝt- SGOT > 250 UI/l (> 6 x N) Tö vong : 3 tiªu chuÈn 33 % 5 tiªu chuÈn 58 % 7 tiªu chuÈn 100 % .ChØ sè Imrie - Tuæi >55 - B¹ch cÇu > 15. 000 mm3. - §−êng huyÕt > 10mmol/L. - LDH > 6000U/L - U rª huy ...